Borel (1871 - 1956)
Feliks
Eduard Emil Borel 7 dekabr 1871
günü Fransada Saint Affrique
deyilən kiçik bir qəsəbədə
anadan olmuşdur.Atası əhalisi
protestant olan bu şəhərin
keşişi idi.Anası tacir
ailəsindən idi.Borel ilk dəfə
1889-cu ildə Ecole Normale
məktəbində təhsil almışdır.Bu
məktəbi bitirincə Linne
Universitetində,Ecole Normale-də
və Sorbonda riyaziyyat müəllimi
olmuşdur.Analiz və ehtimal
nəzəriyyəsində çox önəmli
kəşfləri vardır.
Boole (1815 - 1864)
2 noyabr
1815-ci ildə Linkolnda anadan
olan Corc Boole sadə bir dükançı
oğlu idi.O vaxtın İngiltərəsində
dükançılıq olduqca səviyyəsiz
bir peşə idi.Öz-özünü yetişdirən
bu dahinin yüksək zəkası ən
aşağı xalq təbəqəsinə
verilmişdi.Qaydalara görə bu
dahi insan yüksək təbəqələrin
oxuduğu məktəblərdə oxuya
bilməzdi.
Bolzano (1781 - 1848)
Bernhard
Bolzano,Çexiyanın Praqa
şəhərində 5 oktyabr 1781-ci ildə
anadan olmuşdur.Atası bir
italyan köçkünü idi.Anası
Praqada mədəncilik ilə məşğul
olan bir ailənin qızı
idi.Bolzano, Praqa
Universitetində
fəlsəfə,fizika,riyaziyyat və
ilahiyyat oxumuşdur.1807-ci ildə
Praqada eyni universitetdə din
və fəlsəfə professoru olaraq
işləməyə başladı.1816-ci ilə
qədər bu univeristetdə dərslər
keçdi.1816-ci ildə Xirstian
kilsəsincə mənimsənən inam,duyğu
və düşüncə ilə üst-üstə
düşmədiyi üçün din və fəlsəfə
dərslərini tulladı və
riyaziyyatla məşğul olmağa
başladı.
Beyr
(1874 - 1932)
Rene Beyr
1874-cü ildə Parisdə anadan
olmuşdur.Ecole Normal məktəbində
təhsilini tamamlamışdır.Daha
sonra Dijon Fənn Fakultəsinin
riyazi analiz dərslərini tədris
etmişdir.Özü kimi fransız
riyaziyyatçıları olan Henri
Poincare,Emil Borel və Henri
Lebeski ilə bərabər həqiqi
dəyişənli funksiyalar üzərində
yeni cığırlar açdı.Həqiqi
analizə aid çox dəyərli kitablar
yazmışdır.
Evklid
(e.ə.325-e.ə.265)
Bizim
eradan əvvəl yaşamış Evklid
Afina qəbiləsindən olan Platonun
şagirdi olmuşdur.Evklid Qədim
Yunanıstanın ən böyük astronomu
olan Klavdi ptolemeyin dəvəti
ilə İsgəndəriyyə şəhərinə gəlmiş
və orada riyaziyyat məktəbi
təşkil etmişdir.Evklid
Başlanğıclar əsərində
planimetriya,stereometriya və
ədədlər nəzəriyyəsinə aid bir
çox məsələlərin həllini
vermişdir.Onun Fiqurların
bölünməsi haqqında və s. əsəri
ərəb dilinə tərcümə edilmiş və
günümüzə qədər gəlib
çatmışdır.Evklidin paralellər
aksiomunu teorem şəklində isbat
etmək etmək istəyənlər çox
olmuşdur,amma nəticəsiz
qalmışlar.Yalnız 1826-cı ildə
dahi rus alimi Lobaçevski bu
ruyazi təklifin isbatının
qeyri-mümkünlüyünü isbat etdi və
onun həqiqətən aksiom olduğunu
göstərdi.
Qauss
(1777 - 1855)
Karl
Fridrix Qauss görkəmli alman
riyaziyyatçısıdır.O,Qottingen
Universitetində oxuduğu müddətdə
riyaziyyata aid ciddi tədqiqat
işləri aparmış və universiteti
qurtararkən Ədədi tədqiqatlar
adlı əsərini yazmışdır.Bu əsərdə
kvadratik çıxıq
nəzəriyyəsi,kvadratik formaların
qısa ifadəsi,n-dərəcəli
tənliklər nəzəriyyəsi öz əksini
tapmışdır.Qauss da başqa alimlər
kimi paralel xətlərlə
maraqlanmışdı.O,XVIII əsrin
sonunda Evklid həndəsəsindən
fərqli başqa həndəsələrin
olmasının mümkünlüyü ideyasına
gəlmidi.Qauss bu sahədə xeyli
tədqiqat işləri apararaq varlığı
mümkün olan həndəsəni anti-evklid
həndəsəsi alandırmışdı.
Laplas
(1749 - 1827)
Markiz
Pyer Simon de Laplas fransız
materialisti,astronomu,riyaziyyatçısı
və fizikidir.O,Paris və Fransa
Elmlər Akademiyasının üzvü
olmuşdur.1766-cı ildə Jan
Dalamberin təklifi ilə ona Paris
hərbi məktəbinin professoru adı
verilmişdir.Laplasın elmi irsi
kainat mexanikasına,riyaziyyata
və riyazi fizika sahələrinə
aiddir.O,mexanikanın,diferensial
tənliklər nəzəriyyəsinin,xəta
nəzəriyyəsinin və ehtimal
nəzəriyyəsinin əsasını
qoyanlardan biridir.Riyazi
fizikada Laplasın sadə elliptik
tənliyi geniş mövqe
tutmuşdur.Laplas Fransada ali
təhsil sisteminin
təkmilləşdirilməsində önəmli rol
oynamışdır.
Lebesqyu
(1875 - 1941)
Bir
fransız riyaziyyatçısı olan
Henri Leon Lebesqyu Fransada
Bove şəhərində 28 iyun 1875-ci
ildə anadan olmuşdur.Çox yaxşı
bir təhsil alaraq 1897-ci ildə
Paris Universitetində Ph.D.
diplomunu aldı.Dirixle
funksiyasının Reyman anlamında
inteqralının olmadığı o zamanlar
bilinirdi.Rasional funksiyalarda
bir,irrasional funksiyalarda
sıfır qiymətini alan funksiya
riyaziyyatda Dirixle funksiyası
adı ilə tanınır.Lebesqyu bu
inteqralın olduğunu isbat
etmişdir.
Leybnits
(1646 - 1716)
"Məndə o
qədər yaxşı fikir var ki,əgər
məndən daha yaxşı görməsini
bilənlər bir gün onları
dərinləşdirəcək və mənim zehn
əməyimə öz beyinlərinin
gözəlliyini əlavə edəcəklərsə
sonralar bəlkə nəyəsə lazım olar"
deyən Qotfrid Vilhelm Leybnits 1
Tiyul 1646-cı ildə Leypsiqdə
anadan olmuşdur.
Abel
(1802-1829)
Nils
Henrik Abel görkəmli Norveç
riyaziyyatçısıdır,müasir cəbrin
və cəbri funksiyalar
nəzəriyyəsinin əsasını
qoymuşdur.Abel beşinci dərəcəli
tənliyin radikallarla həlli
üzərində çalışmış və dərəcəsi
dörddən böyük olan hərfi əmsallı
cəbri tənliklərin ümumi halda
həll olunmadığını isbat
etmişdir.O,radikallarla həll
edilən ixtiyari qüvvətdən
tənliklər sinfi
yaratmışdır.O,bir sıra
inteqrallamanmayan funksiyalar
tapmış və öz adını daşıyan Abel
inteqrallarını tədqiq
etmişdir.Abel elliptik
funksiyalar nəzəriyyəsinin
əsasını qoymuşdur.
Laqranj
(1736-1813)
Jozef Lui
Laqranj böyük fransız
riyaziyyatçısı və
mexanikidir.O,Berlin və Paris
elmlər akademiyasının
üzvü,Peterburq akademiyasının
isə fəxri üzvü olmuşdur.Napoleon
onu Laqranj riyaziyyat elminin
möhtəşəm ehramıdır sözləri ilə
ifadə etmişdir.laqranjın
riyaziyyata aid əsas əsərləri
variasiya hesabına,analitik və
nəzəri mexanikaya həsr
olunmuşdur. Analitik mexanika
əsəri onun ən klassik
əsəridir.Laqranj bir sıra
araşdırmalar apararaq Teylor
sırasının qalıq həddinin
düsturu,sonlu artımlar
düsturu,şərti ekstremumlar
nəzəriyyəsi, simmetrik
funksiyalar,kəsilməz kəsrlər
nəzəriyyəsi və s. kimi kəşflər
etmişdir.
|