Nội
Cỏ Của Thiên Đường
Nội Cỏ Của
Thiên Đường, truyện ngắn Steinbeck, viết về tuổi
thơ, Gấu đọc bản dịch [hình như của Truơng Bảo Sơn], hồi còn đi học, và
nhớ
hoài đến già.
TBS còn dịch một truyện dài, có tên tiếng Việt là Con Nai Tơ
thì phải, cũng thật tuyệt vời.
Nội Cỏ Của Thiên Đường là câu chuyện của hai bố con, ông bố
làm thư ký thành phố, hình như mất việc, về quê sống, và lạc vào Xứ
Thần Tiên.
Ông bố chỉ tỉnh giấc, khi, tới mùa tựu trường, bà con lối xóm thương
thằng bé,
bèn kéo nhau tới thăm, với một bọc quần áo.
Thế là sáng hôm sau, hai bố con đành từ giã nội cỏ của thiên
đường, trở lại thành phố.
Con Nai Tơ là câu chuyện một chú bé với con nai nhỏ xíu của
cậu. Nhưng làm sao người và vật cứ nhỏ xíu được mãi. Con nai lớn, gây
đủ thứ
phiền hà, khiến ông bố đành phải giết con vật. Cậu bé bỏ đi, và thế
giới bên
ngoài làm cho cậu hiểu, đời sống bắt buộc phải khốn nạn như vậy. Cậu
trở về,
xin lỗi bố và hứa, sẽ thay ông, làm nốt công chuyện của một người đàn
ông trong
gia đình.
Làm sao cứ
nhỏ xíu được mãi. Đây chính là câu mà Bông Hồng
Đen mắng mỏ Gấu, khi từ giã Nội Cỏ Của Thiên Đường.
"Mi đâu có thương ta? Mi thương con bé mười một tuổi,
là ta, từ đời thuở nào, và Hà Nội của mi, ở trong con bé đó!"
Trong những nhà văn Việt Nam viết cho nhi đồng, có một, ít
được nhắc tới, và khi nhắc tới, thì lại bị coi là nhà văn chuyên viết
truyện
cho người lớn đọc, và thứ văn chương của ông sau thành một "thương
hiệu", văn chương triết lý người hùng Lê Văn Trương, với những cuốn để
đời: Trường Đời, Người Anh Cả, Ngựa Đã Thuần Mời Ngài Lên, Bốn Bức
Tường
Máu....
Nhưng ông không hề quên thiếu nhi. Trong số những truyện
viết cho thiếu nhi của ông, Gấu còn nhớ được hai, thật là tuyệt vời.
Một, viết về hai thằng bé đánh giầy ở Hà Nội. Truyện này,
Gấu chỉ nhớ, mang máng cái tên truyện, như trên, khi đọc Dickens viết
về những
đứa trẻ khốn khổ của Luân Đôn.
Và một, về một đứa bé, con nhà giầu, ở Hà Nội, ham chơi, bố
mẹ bèn tống lên ở với một ông cậu, hay bà bác, ở mãi
trên Tuyên Quang, hay Phú Thọ. Thằng bé nhớ
Hà Nội, nhớ bố mẹ, không chịu nổi cuộc sống buồn tẻ ở mạn ngược, bèn
lùi lũi,
cứ thế đi bộ về... Hà Nội.
Cuộc" vạn lý trường chinh", về "tiếp
quản" thủ đô, xuyên qua đồng bằng sông Hồng, những làng mạc ven bờ đê,
trở
thành một kỷ niệm để đời trong chú bé. Nhưng chú hoàn thành được cuộc
"vạn
lý trường chinh, chín năm trường kỳ kháng chiến", là nhờ một thằng bé
nhà
quê. Chính thằng bé nhà quê, khi chú đói lả, đem chú về nhà, cho chú
ăn, dậy
cho chú cách vo gạo, ở một cái cầu ao, cách nấu gạo thành cơm, từ một
cái bếp
rơm, từ một cái nồi đất... nghĩa là chỉ cho chú thấy cuộc sống bần hàn,
quê
mùa, của làng quê, cùng lúc, dậy cho chú bé thành phố con nhà giầu kia,
biết, ý
nghĩa của cuộc đời. Chú bé thành phố như được gột rửa, và khi về đến Hà
Nội,
gặp lại người thân, trở thành một thằng bé khác.
Cuốn sách trên, người đưa cho Gấu đọc, Gấu vẫn còn nhớ. Đó
là cậu Toàn, em của mẹ Gấu. Nhớ luôn cả lời bình của ông cậu, ghi ngay
ở cuối
sách.
"Cái thằng bé này là một thằng bé vô ơn. Khi nó về đến
Hà Nội, gặp bố mẹ, trở thành một thằng bé tốt, nó không hề nhắc tới
thằng bé
nhà quê đã cứu sống nó, đã đem cho nó ý nghĩa của cuộc đời."
Về già, Gấu mới hiểu ra được lời mắng mỏ nặng nề của ông
cậu, đối với một thằng bé vô ơn. Ông cậu Gấu, khi viết những dòng đó,
không hề
nghĩ đến một điều, như Gấu nghĩ, sau hơn nửa thế kỷ xa cách Hà Nội, và
khi trở
về, gặp lại ông cậu, nhớ lại bao chuyện cũ, chuyện mới, và hiểu ra được
rằng
là:
Cái thằng bé vô ơn đó, biết đâu đấy, là cả một thế hệ, nhiều
thế hệ, của những chúng ông, những ông con trời, ở Hà Nội?
Nhưng như thế, thì lại thành chuyện người lớn mất rồi.