W centrum uwagi

Prawa człowieka

Prawa człowieka - ochrona, promowanie i zapobieganie naruszeniom

Ochrona praw człowieka jest jednym z podstawowych celów Rady Europy. Cel ten ma być realizowany w czterech głównych obszarach:
- skuteczna kontrola i ochrona podstawowych praw i wolności;
- identyfikowanie nowych zagrożeń dla praw człowieka i godności ludzkiej;
- rozwijanie społecznej świadomości znaczenia praw człowieka;
- promowanie edukacji i szkolenia zawodowego w zakresie praw człowieka.
Do najważniejszych traktatów w tej dziedzinie należą Europejska Konwencja Praw Człowieka, Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, a także Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych.
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Najważniejszym osiągnięciem Rady Europy jest Europejska Konwencja Praw Człowieka, która została przyjęta w 1950, a weszła w życie w 1953 roku. Ustanawia ona listę praw i wolności, które państwa muszą zagwarantować każdemu, kto podlega ich jurysdykcji (między innymi prawo do życia, do ochrony przed torturami i nieludzkim traktowaniem, do wolności i bezpieczeństwa, do sprawiedliwego procesu sądowego, do poszanowania prywatności, życia rodzinnego i korespondencji, do wolności wyrażania opinii – włącznie z wolnością prasy – oraz wolności myśli, sumienia i religii). Protokoły dodały kolejne prawa do tych określonych przez Konwencję, na przykład zniesienie kary śmierci (Protokół nr 6).
Europejski Trybunał Praw Człowieka
Konwencja ustanawia międzynarodowy mechanizm kontroli przestrzegania postanowień w niej zawartych – Europejski Trybunał Praw Człowieka – dzięki któremu państwa i jednostki (niezależnie od ich obywatelstwa) mogą wnosić do instytucji sądowych w Strasburgu, ustanowionych przez Konwencję, skargi o naruszenie przez państwa-strony praw gwarantowanych w Konwencji. Orzecznictwo Trybunału jest wiążące dla wszystkich państw-stron. Trybunał obraduje stale. Zajmuje się zarówno wszystkimi wstępnymi fazami sprawy, jak i wydaje orzeczenie co do meritum. Trybunał składa się z sędziów, których liczba jest równa liczbie państw-stron Konwencji. Chociaż kandydaci na sędziów są początkowo zgłaszani przez poszczególne rządy, sędziowie cieszą się pełną niezawisłością przy wykonywaniu swych obowiązków i nie reprezentują państw, które wysunęły ich kandydatury. Przewodniczącym Trybunału jest obecnie Luzius Wildhaber (Szwajcaria). Nadzorowanie wykonania orzeczeń Trybunału, w których stwierdzone zostało naruszenie Konwencji, jest zadaniem Komitetu Ministrów.
Konwencja o Zapobieganiu Torturom
Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu weszła w życie w 1989 roku. Konwencja dopełnia ochronę zapewnioną na mocy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, poprzez powołanie Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom (CPT). Komitet Zapobiegania Torturom wizytuje miejsca odosobnienia, sprawdzając, jak traktowane są osoby pozbawione wolności. Celem działania Komitetu jest raczej wzmocnienie ochrony osób zatrzymanych przed torturami i nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo karaniem, niż potępienie państw za nadużycia. Po każdej wizycie CPT opracowuje raport zawierający spostrzeżenia i zalecenia, który przekazywany jest zainteresowanemu państwu.
Ochrona mniejszości narodowych
W 1994 roku Rada Europy przyjęła Konwencję ramową. Państwa-strony zobowiązują się do realizacji celów Konwencji poprzez krajowe ustawodawstwo i politykę. Cele te obejmują zapewnienie równości wobec prawa, zachowanie i rozwój kultury, ochronę tożsamości, religii oraz języków i tradycji mniejszości. Od 1992 roku państwa europejskie mogą potwierdzać zaangażowanie na rzecz ochrony języków regionalnych lub mniejszościowych podpisując Europejską Kartę w tej sprawie.
Zwalczanie rasizmu i nietolerancji
Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) została utworzona w 1993 roku. ECRI stanowi niezależny mechanizm monitoringu, którego zadaniem jest zwalczanie we wszystkich państwach członkowskich Rady Europy rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji, z perspektywy ochrony praw człowieka. Działania ECRI obejmują wszelkie środki konieczne do zwalczania przemocy, dyskryminacji i uprzedzeń doświadczanych przez jednostki lub grupy osób z powodu rasy, koloru, języka, religii, obywatelstwa, bądź pochodzenia narodowego lub etnicznego.
Komisarz Praw Człowieka
Urząd Komisarza Praw Człowieka utworzony został w 1999 roku. Komisarz jest odpowiedzialny za promowanie edukacji, świadomości i poszanowania praw człowieka w państwach członkowskich oraz za zapewnienie pełnego i efektywnego przestrzegania zobowiązań wynikających z dokumentów Rady Europy. Komisarz odgrywa rolę wspomagającą i przede wszystkim prewencyjną, nie ma jednak kompetencji prawnych. Jako pierwszy piastuje to stanowisko Alvaro Gil-Robles (Hiszpania), wybrany przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy we wrześniu 1999 roku.
15.07.2004