Opprettet: Kl. 18:54:31 16.01.06
Ber om hjelp til ny bok om Gunvald Tomstad
Astrid Karlsen Scott ved statuen av Gunvald Tomstad i Flekkefjord. Nå ønskjer norsk-amerikaneren bilete og opplysningar frå den perioden Gunvald dreiv med dobbelspelet for å gje ut ei ny bok.
Foto: Oddvar Tjomlid
Under opphaldet i Flekkefjord, bur Astrid hjå dotter av Gunvald Tomstad, Marit Tomstad (til høgre) i huset på Helle.
Foto: Oddvar Tjomlid
|
|
|
|
|
|
Per Hansson har i boka “Det største spillet” skildra Gunvald Tomstad sitt dobbeltspel under krigen. Boka kom ut i 1965, og eit par år seinare kom også filmen med same namn. I desse dagar har Flekkefjord besøk av norsk-amerikaneren Astrid Karlsen Scott. Ho er på Noregstur for å innhente meir informasjon om den heltemodige innsatsen som blei gjort. Og skrive ei ny bok om Gunvald Tomstad.
av Oddvar Tjomlid
-Eg treng hjelp frå lokalbefolkninga. Frå dei som kjenner til Gunvald og personane han var i kontakt med. Og ikkje minst så treng eg bilete. Kanskje det finns nokon som har foto frå feiringa i Flekkefjords gater då Gunvald kom heim att etter krigen og dobbelspelet hans var avslørt, undrast Astrid Karlsen Scott.
Under opphaldet i Flekkefjord er ho innlosjert på Helle. I huset der Gunvald budde og dreiv dobbelspelet sitt frå. I dag er det dottera Marit Tomstad som bur i det gule huset på Helle. Astrid kom på besøk fredag og blir verande der nokre dagar framover. Håpet er å få hjelp og tips medan ho er her. Ho er svært interessert i bilete frå distriktet frå den tida.
-I tillegg til personar, kunne det vore fint å fått lånt foto av til dømes det gamle sjukehuset i Flekkefjord der Gunvald blei lagt inn.
Fleire bøker
69-åringen, er født i Oslo og budde i barneåra på Nesodden. I 1952 flytta heile familien, inkludert barneflokken på fem, til USA. Dei busette seg i Salt Lake City. Men etter eit par år sakna Astrid sjøen og saltvatnet. Ikkje så rart sidan ho trådte sine barnesko på ei øy i Oslofjorden. Ho flytta difor til San Fransico der ho seinare møtte han som skulle bli mannen hennar. Han jobba i luftforsvaret, og dei nygifte flytta etter kvart til Virginia, mannen sin fødestad. Astrid har 3 barn og 8 barnebarn. Skrivinga tok ho til med kring 1990. Nærast ved ein tilfeldighet. Det var ei kokebok det heile starta med. Medan ho jobba for “Sønner av Norge”.
-Det skulle vere ei innsamling til foreininga. Men kvifor heller ikkje skrive ei kokebok om mattradisjonar i Noreg. Då fekk me både kultur og pengar, undrast eg.
Og slik gjekk det. Kokeboka gav eit overskot på 13.000 dollar.
I ettertid har det kome fleire bøker ført i pennen av Karlsen Scott. Temaene har stort sett vore retta inn mot målgruppa norsk-amerikanarar. 10 bøker og 2 filmar har det blitt dei siste 15 åra. Alt frå juletradisjonar og “Little house on the Fjord”, til historia om Jan Baalsrud. Mannen med 9 liv. Som det også tidlegare er skrive bok om og laga film om.
-Eg blei så facinert då eg las boka om Baalsrud. Men etter kvart oppdaga eg at det var mykje fiction i den. Difor jobba eg i 3 år for å finne den fullstendige sanninga om det som skjedde.
I arbeidet inngjekk mange reiser til Tromsø for å besøkje personar som stod Baalsrud nær. Kjeldemateriale blei undersøkt og dobbelsjekka. Etter 3 års arbeid var den engelske utgåva klar. Seinare kom den også på norsk på Gyldendal Forlag. Der har den tittelen “Jan Baalsrud og de som reddet ham”. For eit par år sidan deltok ho i eit program på “The History Channel” om same temaet. Nå har ho selt filmretten til boka.
Fekk høyre om Gunvald
Nå var interessa for motstandsarbeidet i Noreg under krigen for alvor vekt. Det var via kontakter i det norsk-amerikanske miljøet at ho fekk høyre om Gunvald Tomstad og “Det største spillet”.
-Eg har tenkt eit par års tid på å prøve å få kontakt med folk i Flekkefjord for å få vite meir om Gunvald Tomstad. Så då eg var i Oslo i fjor, fann eg ut at eg ville ta turen til Flekkefjord. Eg fann lister med folk i telefonkatalogen, og tok til å ringe. Då traff eg Tor Helle.
Tor var nabo til Gunvald Tomstad, og kunne hjelpe henne med fleire opplysningar. Difor reiste ho til han og budde der eit par dagar i april i fjor. Det var under dette opphaldet at ho kom i kontakt med Marit Tomstad, dotter av Gunvald, som nå bur i huset på Helle. Marit inviterte henne til å kome attende ved eit passande høve. Når ho nå er tilbake på Helle, skal ho nytte tida til å reise litt rundt i distriktet. Mellom anna for å besøkje Arkivet i Kristiansand. Og prøve å få kontakt med flest muleg personar som har kjennskap til dobbelspelet og personane bak.
-Eg er svært interessert i å få høyre småhistoriar om det som skjedde. Kanskje nokon til og med veit kor og når tid Gunvald og Sofie møttes første gong, undrast Astrid, som også ønskjer seg bilete av Lappe og Lipicki om nokon har det. Eller Gunvald Tomstad i Naziuniform. Det er i første rekkje ting som ikkje har kome fram tidlegare, som ho er interessert i. Og ikkje minst bilete og opplysningar om dei andre telegrafistane som han hadde kontakt med.
-Eg er generelt interessert i både bilete og hendingar frå denne tida.
Til Haustfesten i North Dakota
Når norsk-amerikanarane samlast til ny haustfest i North Dakota, kan dei bli presentert for ei ny bok frå heimlandet. Det er ein god plass å markedsføre eit nytt produkt på.
-Eg håpar å kunne vere ferdig med boka til då. Men det er vel meir realistisk å satse på haustfesten i 2007, seier Astrid, og mimrer seg drøye 60 år attende i tida der ho vandrar langs vegen opp til Helle. Tankane går til dengong Njaa og Starheim lurte seg opp bakkane nattestid for å besøkje “Nazisten på Helle”. Eller korleis det måtte føles når Gunvald tok motorsykkel for å køyre utføre vegen her. Med fri vilje for å skade seg slik at han slapp å bli sendt til Aust-fronten.
-Eg vil at norsk-amerikanarane skal få vite meir om landet dei kom frå. Og om den innsatsen mange nordmenn gjorde under krigen.
Og når den nye boka om Gunvald Tomstad er klar, har ho alt nye prosjekt på gang.
-Ja, for den innsatsen kvinnene gjorde under krigen er det blitt lite fokusert på. Så det har eg lyst til å skrive ei bok om etterpå, røpar Astrid Karlsen Scott.
Adressar:
Dersom du har elektroniske bilete eller kan hjelpe til med opplysningar, kan du sende desse til:
nordicadventures@comcast.net
eller dersom du gjer det ein av dei første dagane, kan dei sendast til: mtomstad@online.no
Sistnemnde adresse er til Marit Tomstad. Du kan og kontakte Marit på tlf. 38 32 40 06.
|
