بریتانیا

برای اثبات‌پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است یا منابع ارایه‌شده به‌درستی ارجاع داده نشده‌اند. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع در آینده مردود و حذف خواهندشد.

برای دیگر کاربردهای واژه بریتانیا به صفحهٔ بریتانیا (ابهام‌زدایی) مراجعه کنید.

پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
پرچم نشان
شعار ملی: Dieu et mon droit
سرود ملی: God Save the Queen (خدا ملکه را نگاه بدارد)
پایتخت  - مختصات جغرافیایی	لندن 51°30′ N 0°7′ W
بزرگ‌ترین شهر	لندن
زبان رسمی	زبان انگلیسی
نوع حکومت • ملکه • نخست‌وزیر	پادشاهی مشروطه الیزابت دوم دیوید کامرون
تشکیل	۱ ژانویه ۱۸۰۱
مساحت  - کل    - آب‌ها (٪)	‪۲۴۴٬۸۲۰ km² ‫(۷۹ام) ۱٫۳۴
جمعیت  - برآورد ۲۰۰۴  - سرشماری ۲۰۰۱  - تراکم جمعیت	‪۶۲٬۰۴۱٬۷۰۸۱ ‫(۲۲ام) ‪۵۸٬۷۸۹٬۱۹۴ ‪۲۵۴٫۷/km² ‫(۵۱ام)
تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)  - کل  - سرانه	براورد ۲۰۰۹ ۲٫۱۳۹ بیلیون دلار (۶ام) ۳۴٬۶۱۹ دلار (۱۹ام)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۷)	۰٫۹۴۷ (۲۱ام) – خیلی بالا
واحد پول	پوند استرلینگ (£) (‏GBP)
منطقه زمانی  - در تابستان (DST)	GMT (UTC+0) BST (UTC+1)
کد بین‌المللی خودرو	GB
دامنه اینترنتی	.uk
پیش‌شماره تلفن	+۴۴
۱ منبع:یورواستات [۱]

بریتانیا^[۱]، یا پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی (به انگلیسی: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland و به اختصار: UK) کشوری است واقع در اروپای غربی و به پایتختی شهر لندن. این کشور از چهار بخش تشکیل شده‌است: سه بخش آن کشورهای باستانی انگلستان و اسکاتلند و ولز هستند که روی‌هم بریتانیای کبیر را تشکیل می‌دهند. بخش چهارم ایرلند شمالی است که در جزیره ایرلند قرار دارد.

در بسیاری از منابع ایرانی، کل کشور بریتانیا سهواً انگلستان یا به طور خلاصه انگلیس خوانده شده‌است. در منابع رسمی باید از عبارت‌های «پادشاهی متحد»، «پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی»، «بریتانیای کبیر» یا «بریتانیا» استفاده کرد.^[۲] در این متن و متون رسمی دیگر، عبارت انگلیس یا انگلستان فقط به انگلیس در نیمه جنوبی بریتانیا اشاره خواهد داشت.

فهرست مندرجات ۱ نظام حقوقی ۲ واحد پول ۳ تاریخ ۴ جغرافیا ۵ مراقبت‌های بهداشتی ۶ روابط خارجی ۷ شهرهای بزرگ ۸ پرچم بریتانیای کبیر ۹ گروه کشورهای همسود ۹.۱ بازیهای المپیک کشورهای همسود ۹.۲ رانندگی در کشورهای همسود ۹.۳ آمار کشورهای همسود ۱۰ جستارهای وابسته ۱۱ منابع ۱۲ پیوند به بیرون

[ویرایش] نظام حقوقی

پادشاهی متحد بریتانیا دارای ۳ نظام حقوقی مشخص است. نظام حقوقی انگلستان محدود به انگلستان و ویلز است. نظام حقوقی ایرلند شمالی که محدود به ایرلند شمالی است، و نظام حقوقی اسکاتلند که در اسکاتلند اجرا می‌شود. قانون اتحاد ۱۷۰۷ بین پادشاهی‌های اسکاتلند و انگلستان که منجر به تشکیل پادشاهی متحد بریتانیای کبیر شد، استقلال نظام قضایی اسکاتلند از بقیه بریتانیا را تضمین می‌کند.

[ویرایش] واحد پول

واحد پول بریتانیا پوند استرلینگ (Pound Sterling) است که با نماد £ شناخته می‌شود. پول مسکوک در تمامی بریتانیای کبیر یکی است و توسط بانک مرکزی بریتانیا (Bank of England) تولید و توزیع می‌شود. اما بانکهای اسکاتلند و ایرلند شمالی مجاز هستند اسکناس‌های خود را چاپ و توزیع کنند. تمامی این اسکناس‌ها علیرغم تفاوت ظاهری «پوند استرلینگ» هستند و از نظر ارزش برابرند (هرچند که در بازارهای غیررسمی ارز ایرلند با قیمتهای متفاوت عرضه می‌شوند^{[نیازمند منبع]}).

[ویرایش] تاریخ

[ویرایش] جغرافیا

بریتانیا در سواحل شمال غربی اروپا واقع شده‌است و توسط دریای شمال از شبه جزیره اسکاندیناوی و هلند، و توسط کانال مانش از فرانسه جدا می‌گردد. این کشور از دو جزیرهٔ اصلی تشکیل شده است؛ جزیره اصلی و بزرگ‌تر «بریتانیای کبیر» نامیده می‌شود و شامل اسکاتلند، ولز و انگلستان (انگلند) است. جزیرهٔ دیگر «ایرلند» است که توسط دریای ایرلند از بریتانیا کبیر جدا می‌شود و شامل ایرلند شمالی (در شمال) و جمهوری ایرلند (در جنوب) می‌باشد. جمهوری ایرلند (ایرلند جنوبی) یک کشور مستقل و عضوی از اتحادیه اروپا است و بخشی از کشور بریتانیا محسوب نمی‌شود.

آب و هوای بریتانیا، مرطوب و معتدل بوده، و میانگین دما در تابستان بین ۱۷ تا ۱۳ درجه و در زمستان بین ۷ تا ۵ درجه سانتی گراد متغیر است. میزان بارندگی سالانه در نوسان بوده، و در اطراف «منطقه دریاچه» (Lake District) بالاترین میزان را دارد.

۷۶ درصد زمین‌های بریتانیا زیر کشت هستند، و اگرچه عده کمی از جمعیت این کشور به کشاورزی مشغول هستند، اما تولیدات آنها، علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، به خارج نیز صادر می‌شوند. محصولات مهم کشاورزی بریتانیا عبارت‌اند از: گندم – جو – سیب زمینی –گوجه فرنگی – نیشکر و سبزیجات. این کشور دارای چراگاههای دائمی زیادی است که در آنها گوسفند، گاو، خوک و طیور پرورش می‌یابد. در اقتصاد بریتانیا، صیادی و جنگلداری جایگاه ویژه‌ای دارد. ذخایر معدنی آن شامل: زغال سنگ که در صنعت تولید برق بکار می‌رود؛ نفت و گاز طبیعی که در مراکز صنعتی، تجاری و مسکونی به مصرف می‌رسند، و منیزیم، فسفات – مس و آنتیموان است. صادرات این کشور که شامل: گوشت – لبنیات – کالاهای الکترونیکی - ماشین آلات صنعتی - اتومبیل - کشتی – قطعات و موتور هواپیما - غلات – تنباکو و نفت می‌باشد. بریتانیا از خدمات یک شبکه حمل و نقل بسیار گسترده بهره مند است.

[ویرایش] مراقبت‌های بهداشتی

در بریتانیا به تدریج و با تاسیس سازمان ملی تامین بهداشت و درمان (۱۹۴۸) در دوره دولت کارگری نایرون بوین گسترش خدمات رایگان پزشکی و بهداشتی آغاز شد، بودجه سازمان مزبور که از محل مالیات مستقیم شهروندان بریتانیایی تامین می‌شود در طی پنج دهه گذشته همواره سنگین‌ترین بخش بودجه را به خود اختصاص داده‌است، سازمان ملی تامین بهداشت و درمان که هم اکنون در بریتانیا به عنوان یک میراث ملی محصوب می‌گردد منتقدانی نیز دارد آنان معتقدند این سازمان در قرن ۲۱ پاسخگوی احتیاجات و انتظارات مردم نیست و تامین هزینه‌های آن خارج از توانایی مالی دولت قرار دارد.^[۳]

[ویرایش] روابط خارجی

پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی عضو سازمان ملل متحد، جامعه اروپا، گروه ۸ کشور صنعتی (G8)، گروه ۲۰ و پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی (ناتو NATO) است.

[ویرایش] شهرهای بزرگ

تقسیمات کشوری در پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی دارای مراکز زیر هستند:

• لندن: مرکز انگلستان (انگلند) و هم‌زمان پایتخت کل کشور پادشاهی متحد
• ادینبرا (ادینبورگ): مرکز اسکاتلند
• کاردیف: مرکز ولز
• بلفاست: مرکز ایرلند شمالی

شهر لندن پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر پادشاهی متحد است. جدول زیر ده شهر پرجمهیت پادشاهی متحد را به همراه «جمعیت شهر» و «جمعیت شهر+حومه» نشان می‌دهد:

رتبه	شهر	جمعیت در محدوده شهری	جمعیت با احتساب حومه	رتبه	منطقه
۱	لندن[۴]	۷٬۱۷۲٬۰۹۱	۸٬۵۰۵٬۰۰۰	۱	انگلستان
۲	بیرمینگهام [۴]	۹۷۰٬۸۹۲	۲٬۲۸۴٬۰۹۳	۲	انگلستان
۳	گلاسگو [۵]	۶۲۹٬۵۰۱	۱٬۱۶۸٬۲۷۰	۵	اسکاتلند
۴	لیورپول [۴]	۴۶۹٬۰۱۷	۸۱۶٬۲۱۶	۶	انگلستان
۵	لیدز [۴]	۴۴۳٬۲۴۷	۱٬۴۴۹٬۴۶۵	۴	انگلستان
۶	شفیلد [۴]	۴۳۹٬۸۶۶	۶۴۰٬۷۲۰	۷	انگلستان
۷	ادینبرا [۵]	۴۳۰٬۰۸۲	--	۹	اسکاتلند
۸	بریستول [۴]	۴۲۰٬۵۵۶	۵۵۱٬۰۶۶	۸	انگلستان
۹	منچستر [۴]	۳۹۴٬۲۶۹	۲٬۲۴۴٬۹۳۱	۳	انگلستان
۱۰	لِستِر [۴]	۳۳۰٬۵۷۴	--	۱۰	انگلستان

[ویرایش] پرچم بریتانیای کبیر

کشور پادشاهی متحد در سال ۱۷۰۷ میلادی در پی اتحاد پادشاهی انگلستان (شامل انگلستان و ولز) در جنوب و پادشاهی اسکاتلند در شمال بریتانیا به وجود آمد. پرچم مشهور بریتانیا از ترکیب پرچمهای این دو پادشاهی و ایرلند شمالی ایجاد شده‌است: پرچم سنت اندروز (اسکاتلند) دارای زمینه آبی با ضربدر سفید، و پرچم سنت جرج (انگلستان) دارای زمینه سفید و صلیب سرخ. پرچم سنت پتریک که دارای زمینه سفید با ضربدر سرخ است بعداً به عنوان نماد ایرلند شمالی به پرچم اتحاد افزوده شد. این پرچم «پرچم اتحاد» نام دارد که به زبان انگلیسی Union Jack و Union Flag نامیده می‌شود.

نقش پرچم بریتانیا در طول ۳۰۰ سال گذشته در پرچمهای کشورهای بسیاری از جمله هند، استرالیا، زلاندنو، قبرس، آمریکا، فلسطین، کنیا، نیجریه، سیلان، جامائیکا، کانادا و سنگاپور وجود داشته‌است. در سال ۱۹۹۹ پس از بازپس دادن هنگ کنگ به جمهوری خلق چین، نقش پرچم بریتانیا از پرچم هنگ کنگ حذف شد.

امروزه چهار کشور استرالیا، زلاندنو، فیجی و تووالو کماکان نقش پرچم بریتانیا را در پرچم ملی خود حفظ کرده‌اند. این نقش همچنان در پرچم برخی از استان‌های کانادا (بریتیش کلمبیا، مانیتوبا و آنتاریو) و پرچم ایالت هاوایی در ایالات متحده آمریکا حضور دارد.

[ویرایش] گروه کشورهای همسود

بریتانیا در راس اتحادیه کشورهای همسود (مشترک المنافع) قرار دارد. ارگان کشورهای مشترک المنافع شامل ۵۳ کشور مستقل است که همه آنها به جز موزامبیک و کامرون قبلاً مستعمره امپراتوری بریتانیا بوده‌اند. چهارچوب همکاری کشورهای این ارگان بر اساس اعلامیه سنگاپور مصوب سال ۱۹۷۱ حول توسعه ارزشهای مشترک مانند حقوق بشر، حکومت قانون، آزادی‌های فردی، مساوات، دموکراسی، تجارت آزاد، صلح جهانی و همکاری‌های چندجانبه‌است.

درحال حاضر ملکه الیزابت دوم نماد همبستگی میان تمامی ۵۳ عضو ارگان کشورهای همسود است. عضویت در این ارگان به عنوان اتحاد سیاسی تلقی نمی‌شود و پذیرش ملکه الیزابت دوم به عنوان نماد ارگان به معنای پیروی سیاسی کشورهای عضو از بریتانیا نیست.

در عین حال، بالاترین مقام تشریفاتی دربار بریتانیا (ملکه الیزابت دوم) عنوان «ریاست کشور» را در ۱۶ عضو کشورهای همسود دارا است. این کشورها به اصطلاح «قلمرو همسود بریتانیا» خوانده می‌شوند. مقام ریاست کشور مقامی تشریفاتی است و در عمل کارهای روزمره کشورهای قلمرو از طریق دولت انتخابی به ریاست نخست وزیر انجام می‌شود. این کشورها شامل استرالیا، زلاندنو، پاپوآ گینه نو، جزایر سلیمان، تووالو (اقیانوسیه)، کانادا (آمریکای شمالی)، بلیز (آمریکای جنوبی)، و آنتیگوا و باربودا، باهاما، باربادوس، گرنادا، جامایکا، سنت کیتز و نویس، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین (هند غربی و جزایر کارائیب) هستند.

[ویرایش] بازیهای المپیک کشورهای همسود

هر چهار سال یکبار بازی‌های کشورهای همسود در یکی از شهرهای اعضا برگزار می‌شود. این رویداد چندورزشی بزرگ‌ترین رویداد ورزشی بعد از المپیک و بازی‌های آسیایی است. ایده برگزاری این بازیها در سال ۱۸۹۱ مطرح شد، در سال ۱۹۱۱ به بهانه تاج‌گذاری «جرج پنجم بریتانیا» پادشاه بریتانیا بین تیمهای استرالیا، آفریقای جنوبی، کانادا و بریتانیا انجام گرفت، و از سال ۱۹۳۰ به همه اعضای کشورهای همسود تعمیم یافت.

در دهه اخیر شهرهای کوالالامپور در مالزی (۱۹۹۸)، منچستر در بریتانیا (۲۰۰۲)، و ملبورن در استرالیا (۲۰۰۶) میزبان این بازی‌ها بوده‌اند. میزبان بازیهای سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ به ترتیب شهرهای دهلی نو در هند و گلاسگو در بریتانیا خواهند بود.

[ویرایش] رانندگی در کشورهای همسود

در تمامی کشورهای همسود (به استثنای کانادا) رانندگی مانند بریتانیا از سمت چپ جاده انجام می‌شود و اتومبیل‌ها معمولاً فرمان راست هستند.

[ویرایش] آمار کشورهای همسود

۵۳ عضو ارگان کشورهای همسود (مشترک المنافع) روی هم ۱٬۹ میلیارد نفر جمعیت دارند که تقریباً معادل ۳۰٪ جمعیت کره زمین است. تولید ناخالص ملی این گروه معادل ۷٬۸ ترلیون دلار معادل ۱۶ درصد اقتصاد جهانی است. مساحت کل کشورهای همسود ۳۱٬۵ میلیون کیلومتر مربع معادل یک سوم خشکی‌های زمین است. پهناورترین کشورهای عضو ارگان همسود کانادا (۹٬۸ میلیون کیلومتر مربع)، استرالیا (۷٬۷ میلیون کیلومتر مربع) و هند (۳٬۱ میلیون کیلومتر مربع) هستند.

[ویرایش] جستارهای وابسته

• انگلستان
• اسکاتلند
• ویلز
• ایرلند شمالی
• امپراتوری بریتانیا
• اتحادیه اروپا

[ویرایش] منابع

[ویرایش] پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار منابعی در رابطه با بریتانیا موجود است.

• نقشهٔ گوگلی بریتانیا
• وب‌گاه دولت پادشاهی متحد
• وب‌گاه خاندان سلطنتی بریتانیا
• وب‌گاه سفارت بریتانیا در تهران
• سرود ملی بریتانیا از سایت رسمی دربار

ن . ب . و کشورهای عضو اتحادیه اروپا  آلمان •  اتریش •  اسپانیا •  استونی •  اسلواکی •  اسلوونی •  ایتالیا •  جمهوری ایرلند •  بریتانیا •  بلژیک •  بلغارستان •  پرتغال •  جمهوری چک •  دانمارک •  رومانی •  سوئد •  فرانسه •  فنلاند •  قبرس •  لتونی •  لوکزامبورگ •  لهستان •  لیتوانی •  مالت •  مجارستان •  هلند •  یونان

ن . ب . و اتحادیه کشورهای همسود بریتانیای کبیر • آفریقای جنوبی • استرالیا • اوگاندا • آنتیگوا و باربودا • باربادوس • باهاما • برونئی • بلیز • بنگلادش • بوتسوانا • پاپوآ گینه نو • پاکستان • تانزانیا • ترینیداد و توباگو • تونگا • تووالو • دومینیکا • جزایر سلیمان • سیرالئون • سیشل • سنت لوسیا • سنت وینسنت و گرنادین‌ها • سوازیلند • سری‌لانکا •غنا • قبرس • فیجی • کامرون • کانادا • کنیا • کیریباتی • گامبیا • موریس • موزامبیک • نامیبیا • نائورو • نیجریه • نیوزیلند • وانوآتو • هند

ن . ب . و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)  آلبانی • بلژیک•  بلغارستان•  کانادا•  جمهوری چک•  دانمارک•  استونی•  فرانسه•  آلمان•  یونان•  کرواسی•  مجارستان•  ایسلند•  ایتالیا•  لتونی• لیتوانی•  لوکزامبورگ•  هلند•  نروژ•  لهستان•  پرتغال•  رومانی•  اسلواکی•  اسلوونی• اسپانیا • ترکیه•  بریتانیا •  ایالات متحده

ن . ب . و گروه هشت  آلمان •  ایتالیا •  ایالات متحده •  بریتانیا •  روسیه •  ژاپن •  فرانسه •  کانادا

ن . ب . و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد  چین •  فرانسه •  روسیه •  بریتانیا •  ایالات متحده

ن . ب . و کشورها و مناطق انگلیسی‌زبان جهان انگلیسی آبی پررنگ: کشورها و مناطقی که انگلیسی زبان بومی بخش بزرگی از جمعیت است. آبی کم‌رنگ: مناطقی که انگلیسی، زبان رسمی است ولی اکثریت جمعیت به آن تکلم نمی‌کنند. برای دیدن نوشتارهای وابسته بر روی مناطق رنگی کلیک کنید.     کشورها و مناطقی که انگلیسی زبان بومی بخش بزرگی از جمعیت است: آفریقا نیجریه · موریس · سینت هلینا · آفریقای جنوبی  قاره آمریکا آنتیگوا و باربودا · آنتیل هلند (سابا, سینت یوستیشس, سینت مارتن)  · آنگویلا · ایالات متحده · باربادوس · باهاما · برمودا · بلیز · ترینیداد و توباگو · جامائیکا · جزایر تورکس و کایکوس · جزایر فالکلند · جزایر کیمن · دومینیکا · سنت کیتس و نویس · سنت لوسیا · سنت وینسنت و گرنادین‌ها · کانادا · گرنادا · گویان · مونتسرات · ویرجین ایالات متحده · ویرجین بریتانیا آسیا فیلیپین · سنگاپور · هنگ کنگ اروپا ایرلند · بریتانیا · جبل طارق · جرزی · جزیره من · گرنزی · مالت اقیانوسیه استرالیا · پالائو · جزایر مارشال · میکرونزی · نائورو · نیوزیلند   مناطقی که انگلیسی، زبان رسمی است ولی اکثریت جمعیت به آن سخن نمی‌گویند: آفریقا بوتسوانا · کامرون · غنا · کنیا · لسوتو · لیبریا · ماداگاسکار · مالاوی · نامیبیا · رواندا · سیرالئون · سودان · سوازیلند · تانزانیا · اوگاندا · زامبیا · زیمبابوه قاره آمریکا پورتوریکو آسیا هند ·مالزی · پاکستان    اقیانوسیه فیجی · پاپوآ گینه نو · جزایر سلیمان ویکی‌واژهٔ انگلیسی