Arthur Wellesley
Arthur Wellesley, Wellington 1. Dükü, lakabı Demir Dük (1 Mayıs 1769 - 14 Eylül 1852), Napolyon Savaşları sırasında İngiliz ordusu komutanlığı ve sonradan başbakanlık (1828-1830) yapan asker ve devlet adamı. İlk askeri başarılarını Hindistan'da ve İspanya'daki Yarımada Savaşı'nda (1808-1814) kazanmış ve Napolyon'un Waterloo Savaşı'nda kesin yenilgiye uğratılmasında belirleyici rol oynamıştır (1815).
Mornington 1. kontu Garret Wesley'nin başinci oğluydu. Eton'da ve Angers'deki askeri akademide öğrenim gördü. 1787'de orduya katıldı ve hızla yükselerek İrlanda kral vekilinin yaverliğine atandı. Daha sonra İrlanda Avam Kamarası'na girdi. 1796'da, Hindistan'a gönderildi. IV. Mysore Savaşı'nda (1799) tümen komutanı olarak deneyim kazandı. II. Maratha Savaşı (1803-1805) arasında Assaye ve Argaon'da önemli zaferler elde etti. Sindhia ailesini ve Berar racasını barışa zorladı. Bu başarılarından dolayo sir unvanı aldı (1804). Hindistan'dan döndükten sonra Kopenhag'a karşı düzenlenen bir seferde (1807) görev aldı ve Kioge'de Danimarka birliklerini yenilgiye uğrattı. 1808'de başlayan Yarımada Savaşı'na katılmak üzere küçük bir kuvvetle gittiği Portekiz'de Lizbon yakınlarında General A. Junot'yu yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl bir kez daha Portekiz'e geçerek Fransızları bu ülkeden çıkardı. Başarısından dolayı Wellington vikontu unvanıyla ödüllendirildi. Madrid'e doğru ilerlediği Şubat 1812'de, kont unvanı aldı. Salamanca'da Mareşal Marmont'u yenerek Madrid'i ele geçirdi. Ekim 1812'de marki unvanını aldıktan sonra Vitoria'da Fransızları bozguna uğrattı. Harekat sona ermeden, sınırı aşarak Fransa'yı girdi. Yarımada Savaşı'nın son çarpışması Napolyon'un çekilme haberinin henüz ulaşmadığı Güney Fransa'da Nisan 1814'te yapıldı.
1813'te mareşalliğe yükseltilmiş olan Wellington, ülkesine döndüğünde dük unvanıyla ödüllendirildi. Paris Antlaşması'nın (1814) imzalanmasının ardından Fransa'ya İngiliz büyükelçisi olarak atandı.Bir süre bu görevi yürüttükten sonra İngiltere adına Viyana Kongresi'ne (1814-1815) katılmak üzere Paris'ten ayrıldı. Viyana'da bulunduğu sırada, Napolyon'un Elba'dan kaçtığı haberini aldı. Müttefiklerin Napolyon'a karşı düzenledikleri yeni harekat çerçevesinde Mareşal von Blücher ile birlikte Belçika üzerinden Fransa'ya karşı harekete geçti. Kısa sürede zaferle sonuçlanan harekatın getiridği saygınlıkla Avrupa'nın önde gelen kişilikleri arasına girdi. Müttefikler tarafından oybirliğiyle Fransa'nın kuzeyindeki işgal ordusunun komutanlığına seçildi ve üç yıl bu görevde kaldı. İngiltere dışişleri bakanı Lord Castlereagh'ın da yardımıyla Fransa'nın Yüz Gün'den sonra parçalanmasını önledi.
Wellington İngiltere'nin siyasi karışıklıklar içinde olduğu 1828'de başbakan oldu. Ama Katoliklere özgürlük tanınmasını öngören yasa tasarısını benimsemesi ve seçim reformuna karşı çıkması yüzünden 1830'da hükümeti düştü. Öldükten sonra Saint Paul Katedrali'nde Lord Nelson'un yanına gömüldü.
 |
Bir İngiliz'in biyografisi olan bu madde bir taslaktır. İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
