W Łomży studenci mogą uczyć się w renomowanych uczelniach wyższych. Wyższa Szkoła Agrobiznesu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości, Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego oferują kierunki studiów, po których absolwenci mogą zdobywać wysokie tytuły naukowe jak i dobrze płatną pracę. W Łomży znajduje się także Wyższe Seminarium Duchowne kształcące przyszłych księży i misjonarzy. Co roku organizowane są przez uczelnie wyższe Juwenalia, zapewniające dobrą zabawę studentom i mieszkańcom miasta Łomża. Występują na nich ogólnopolskie gwiazdy. Dzięki tej imprezie Łomża tętni życiem i muzyką. Żacy mogą kształcić się na kierunkach, tj. : informatyka, administracja, zarządzanie, przedsiębiorczość, finanse, agrobiznes i wiele, wiele innych. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. W mieście także i poligloci mogą zaczerpnąć nauk w Kolegium Językowym, oferującym nauczanie na wysokim poziomie. Mimo, że Łomża nie jest miastem typowo akademickim, wciąż stara się uatrakcyjnić przyszłym studentom swoją ofertę jak i wizję przyszłej pracy.

Z pl. Niepodległości i wchodzimy w ładną, szeroką ul. Polowa. Skręcamy na prawo w ul. Sadową, której nazwa pochodzi od okolicznych sadów. Po lewej stronie mijamy duży, trzypiętrowy budynek dawnego Domu Kultury, który był siedzibą Muzeum Regionalnego, Miejskiej Biblioteki, kina oraz innych placówek kulturalnych. Łomżyńskie Muzeum założone po II wojnie światowej przez doc. dr A. Chętnika, otwarte zostało dnia 14 marca 1948 r. jako Muzeum Północno-Ma-zowieckie Towarzystwa Naukowego Płockiego. Obecnie muzeum mieści sie w budynku po byłej Szkole Podstawowej nr 6 przy ul Dwornej
Zbiory muzealne zawierają głównie eksponaty z b. ziemi łomżyńskiej. Dział archeologiczny rozrasta się w miarę wyników prowadzonych od kilkunastu lat badań w terenie, zwłaszcza w okolicach Nowogrodu i Starej Łomży na miejscach dawnych grodzisk i zamków nadnarwiańskich. Pośród muzealnych okazów o charakterze historycznym specjalnie ciekawe są duże kule żelazne wydobyte z Narwi, szczątki broni z okresu powstań i wojen światowych oraz dawne monety, w tym kilka rzymskich.
Najliczniejsze są zbiory etnograficzne, Z dawnymi zajęciami ludności miejscowej związane są samołówki, ule kłodowe, czółno rybackie dłubane w drzewie topolowym, ości do łowienia ryb i różnego rodzaju narzędzia i sprzęty związane z rolnictwem, takie jak: radła, sochy, widły drewniane oraz żarna i stępy. Starodawne drzwi ubijane w „choinkę” ręcznie kutymi gwoździami, pięknie rzeźbione i malowane skrzynie oraz zydelki — to przykłady dawnego stolarstwa kurpiowskiego. Muzeum posiada też zbiór lasek, tzw, „kijów”, wyrabianych przeważnie z jałowca, z ciekawie rzeźbionymi główkami zwierzęcymi. Z rzeźb figuralnych należy wymienić Chrystusa Frasobliwego, św. Wawrzyńca, św. Jana Nepomucena i innych patronów puszczańskich. Interesujące są też rzeźby świeckie przedstawiające ludzi pracy oraz dzbanki i talerze czy koszyki z korzeni sosny. Na Kurpiowszczyźnie z miejscowej rudy darniowej wytapiano dawniej żelazo. Można więc obejrzeć szczypce i inne narzędzia z tutejszych kuźnic oraz ozdobne krzyże żelazne kowalskiej roboty, m.in. z półksiężycem, wyrabiane na pamiątkę zwycięstwa króla Jana III Sobieskiego nad Turkami. Eksponowane są interesujące instrumenty muzyczne, np. starodawne ligawki, skrzypce dłubane w drewnie. Ciekawe też są „kozy” i kilkuramienne gwiazdy barwne, z którymi chodzili chłopcy w okresie świąt Bożego Narodzenia. Oryginalne, niespotykane w innych regionach,, są wypieki z ciasta tzw. „nowelatko”, jelonki, „byśki” czy koniki. Obok typowych kurpiowskich tkanin czerwono-zielonych i strojów z Puszczy Zielonej, z charakterystycznym czółkiem obrzędowym, Muzeum posiada cenne zestawy wycinanek z Puszczy Zielonej oraz łomżyńskich koronek klockowych, wykonanych przez łomżyniankę, Leonię Górską, prowadzącą szkołę koronkarską w Łomży na przełomie XIX i XX w.
Oprócz geologicznych zbiorów krajowych, pochodzących zwłaszcza z południowych stron Polski, najatrakcyjniejsze spośród okazów przyrodniczych są jantary-bursztyny kurpiowskie. Oglądamy bursztyny wydobyte z ziemi czy miejscowych rzek; niektóre bryłki mają przeszło pół kg wagi. Mienią się w oczach złociste szlify bursztynowe, piękne korale i serca, a przede wszystkim starodawne, oryginalne medaliony „z pasyją” rzeźbione w jantarze. Okazy z zatopionymi wewnątrz szczątkami roślinnymi i owadami — stanowią największą atrakcję dla zwiedzających.
Jest też bogaty dział archeologiczny oraz dział historyczny, uwzględniający przede wszystkim ruch rewolucyjny i tragiczny okres okupacji hitlerowskiej na ziemi łomżyńskiej oraz dział plastyki regionalnej.
Miejska Biblioteka Publiczna w Łomży, działająca od blisko 80 lat, posiada bardzo bogaty i cenny zbiór pozycji związanych z regionem oraz pracownię naukową. Obecnie Miejska Biblioteka Publiczna mieści się przy ul. Długiej
Po prawej stronie ulicy mijamy siedzibę biskupstwa łomżyńskiego w pałacu projektowanym przez arch. Zdzisława Świątkowskiego. Na końcu ul Sadowej , przy skrzyżowaniu z ul Dworną znajduje się Katedra Łomżyńska.

W dniach 7-10 września 1939 r. na linii Narwi toczyły się zacięte walki pomiędzy 33 pułkiem piechoty pod dowództwem ppłk. Lucjana Stanka z Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”, a wojskami hitlerowskimi 19 korpusu pancernego.
Od października 1939 r. do 22 czerwca 1941 r. Łomża była pod rządami władzy radzieckiej. W czasie walki z 21 na 22 czerwca 1941 r., miasto ostrzelane i zbombardowane przez Niemców przeszło pod okupację hitlerowską. W czasie okupacji ludność bardzo ucierpiała na skutek represji. Niemcy przeprowadzili masowe egzekucje, po których pozostały liczne groby i miejsca martyrologii. Około 7 tys. ludności żydowskiej stracono w lasach koło Giełczyna w latach 1942-1944. 15 lipca 1943 r. w Jeziorku hitlerowcy przeprowadzili egzekucję 60 osób spośród inteligencji łomżyńskiej (nauczyciele, prawnicy), W tym samym roku stracili 130 pensjonariuszy z Domu Starców w Pieńkach Borowych. Ogółem w latach 1941-1944 zginęło w Łomży ponad 2 tys. osób, w Jedwabnem – 2 tys., w lesie Jeziorkowskim – 2 tys., w lesie Giełczyńskim – 12 tys. Dokonywano również egzekucji w innych miejscowościach ziemi łomżyńskiej. Pomimo represji ruch oporu trwał w całym powiecie łomżyńskim.
Liczba ludności Łomży zmniejszyła się o 60% w stosunku do stanu z 1939 r.
Hitlerowcy przed opuszczeniem miasta wysadzili w powietrze ocalałe przedtem budynki; dworzec kolejowy, gmach Państwowej Szkoły Mierniczej, starostwo powiatowe, kościół popijarski, koszary, więzienie, szpital żydowski i wiele innych. Zostawili miasto zburzone, zniszczone i zaminowane.
13 września 1944 r. pierwsze oddziały „Dywizji Białostockiej” 49 Armii 2 Frontu Białoruskiego oswobodziły Łomżę.