Hamburg

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Icoontje doorverwijspagina Zie Hamburg (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Hamburg.
Hamburg
Freie und Hansestadt Hamburg
Deelstaat van Duitsland Vlag van Duitsland
Vlag van Hamburg Wapen van Hamburg
(Details)
Deutschland Lage von Hamburg.svg Berlijn Vrije Hanzestad Bremen Vrije Hanzestad Bremen Hamburg Nedersaksen Beieren Saarland Sleeswijk-Holstein Sleeswijk-Holstein Brandenburg Saksen Thüringen Saksen-Anhalt Mecklenburg-Voor-Pommeren Baden-Württemberg Hessen Noordrijn-Westfalen Rijnland-Palts
Over deze afbeelding

Locatie van Hamburg in Duitsland
Basisgegevens
Hoofdstad Hamburg
Oppervlakte 755,264 km²
Bevolking (31-12-2011) 1.760.017[1]
Bevolkingsdichtheid 2330 inw./km²
Politiek
Eerste burgemeester Olaf Scholz (SPD)
Coalitie SPD
Stemmen in de Bondsraad 3
Economie
Gemiddeld inkomen (2007) € 23.366
Werkloosheid (aug. 2011) 7,9%
Overig
Volkslied Hamburger Hymne
ISO 3166-2 DE-HH
Website www.hamburg.de
Landkreise
Bezirke van Hamburg
Bezirke van Hamburg
Portaal  Portaalicoon   Duitsland
Het stuk van de Noordzee op deze luchtfoto is het Nationale Park Hamburgse Waddenzee en behoort bestuurskundig tot het district Hamburg-Mitte. Er wonen 39 mensen, op het eiland Neuwerk (zichtbaar boven het midden)

Hamburg (Duits, officieel: Freie und Hansestadt Hamburg, Nedersaksisch: Hamborg [ˈhaˑmbɔːχ]) is een stad en metropool in Duitsland. Het is de op één na grootste stad van het land en tevens de belangrijkste havenstad. De stad ligt aan de rivier de Elbe. De stad maakt geen deel uit van een deelstaat, maar vormt er zelf een. Binnen de officiële grenzen, die ongeveer 755 km² omsluiten, wonen 1.760.017 inwoners.[1] In aangrenzende stedelijke gebieden wonen er nog eens 750.000. In de agglomeratie als geheel wonen, op 18.100 km², 4 miljoen mensen.

Hamburg kent diverse vormen van industrie, en heeft een metro en vliegvelden (Hamburg Airport). De Alter Elbtunnel (1911) was de eerste rivierondertunneling op het Europese continent. Er zijn diverse wetenschappelijke instellingen, onder andere een universiteit, twee Max-Planck-Instituten en DESY. De meeste historische gebouwen zijn in de Tweede Wereldoorlog verwoest tijdens het bombardement op Hamburg.

Inhoud

[bewerken] Geschiedenis

[bewerken] De ontwikkeling tot handelsstad

De geschiedenis begint omstreeks 825 met de aanleg van de "Hammaburg", een klein kasteel aan de noordoostgrens van het Karolingische Rijk onder keizer Lodewijk de Vrome. In 834 wordt het kerkje binnen de burcht de zetel van het nieuwe aartsbisdom Hamburg. De zetel van het aartsbisdom wordt echter al in 848 naar Bremen verlegd, waarna er sprake is van het aartsbisdom Hamburg-Bremen. Bijna 300 jaar lang speelt Hamburg alleen een rol in de kerkgeschiedenis als basis voor de kerstening van Noord-Europa.

De belening van de graaf van Schaumburg met de graafschappen Holstein en Stormarn vormt een keerpunt in de geschiedenis van Hamburg. De graaf van Holstein wordt beschouwd als de tweede stichter van de stad. In 1143 sticht hij Lübeck, maar hij raakt deze stad in 1158 kwijt aan hertog Hendrik de Leeuw van Saksen. Daarop besluit hij bij Hamburg een handelsstad te stichten. Deze koopmansstad Nieuw-Hamburg ontwikkelt zich in hetzelfde tempo als Lübeck. Op 7 mei 1189 krijgt de nieuwe stad handels- en scheepvaartprivileges van keizer Frederik I. Als aan de bedreiging door Denemarken in 1227 door de slag bij Bornhöved een eind is gekomen, groeit de stad gedurende die eeuw uit tot de viervoudige omvang. De oude aartsbisschoppelijke stad wordt door de graaf van Holstein in 1228 gekocht, zodat beide stadsdelen nu in handen van de graaf van Holstein zijn. In 1284 vond in Hamburg een grote stadsbrand plaats.

De sterke groei is te danken aan de centrale ligging ten opzichte van de belangrijkste handelsroutes op de Noordzee en de Oostzee en het lidmaatschap van de Duitse Hanze, een handelsverbond.

[bewerken] Vorming van het territorium

Om de handelsroutes te beschermen voert de stad een actieve territoriale politiek. In eigendom of pandbezit krijgt de stad: Tatenberg (1434), Billwerder Ausschlag (1375), Hammer Brook (1383), Billwerder (1385), Ochsenwerder en Moorwerder (1395), en Bergedorf en de Vierlanden (1420). Ten westen van Harburg koopt de stad in 1375 het Glindesmoor en bouwt daar in 1390 de Moorburg. Vervolgens in 1445 als pand de noordelijke helft van Finkenwerder. In 1393 worden het ambt en het slot Ritzebüttel veroverd, waardoor de stad ook de monding van de Elbe beheerst. In 1359 krijgt Hamburg van keizer Karel IV het recht rovers op haar gebied te berechten. De stad interpreteert dit recht zeer ruim. Van 1433 tot 1493 bezit Hamburg de stad Emden in Oostfriesland.

Om de defensie van de stad te versterken worden de volgende dorpen gekocht: Wohldorf, Volksdorf (1437), Groß Hansdorf (1444) en Ohlstedt (1463).

[bewerken] Van Holsteinse stad tot rijksstad

1rightarrow.png Zie Rijksstad Hamburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sinds het midden van de veertiende eeuw gedraagt Hamburg zich als een vrije stad, hoewel het die status niet heeft. De stad betaalt geen belasting aan de graaf van Holstein maar weigert ook rijksbelasting met als argument dat Hamburg geen rijksstad is, maar een Holsteinse stad.

In 1529 wordt de reformatie ingevoerd. Door de secularisatie van geestelijke bezittingen komen de dorpen Eimstbüttel, Harvestehude, Eppendorf, Winterhude, Groß-Borstel, Ohlsdorf en delen van St. Pauli in het bezit van de stad.

Na 1550 streeft de stad Lübeck voorbij en wordt de grootste handelsplaats van Noord-Europa.

Pas in het verdrag van Gottorf 27 mei 1768 tussen Denemarken en Hamburg komt er een eind aan de onduidelijkheid rond de status van Hamburg. Het is nu een keizerlijke vrije rijksstad en kan zijn zetels innemen op de Rijksdag en de Kreitsdag. Ook verwerft de stad de eilanden in de Elbe, waar een eeuw later de nieuwe havens zullen worden aangelegd.

In de Reichsdeputationshauptschluss van 25 februari 1803 wordt in paragraaf 27 geregeld dat Hamburg als één van de weinige (6) Rijkssteden zelfstandig blijft. Alle bezittingen en rechten die het domkapittel nog binnen zijn gebied heeft, vallen aan de stad. Drie maanden later al bezetten Franse troepen het neutrale Hamburgse ambt Ritzebüttel.

[bewerken] Vrije en Hanzestad

Als keizer Frans II op 6 augustus 1806 de kroon neerlegt, komt er aan het Heilige Roomse Rijk een einde. Hamburg wordt daardoor een soevereine staat onder de titel Vrije Hanzestad.

Aan deze zelfstandigheid komt al in 1810 een eind, doordat de stad wordt ingelijfd bij het keizerrijk Frankrijk. Wanneer op 30 mei 1814 de Franse troepen de stad verlaten, nemen de bestuurders van het oude bewind de regering in handen. Het congres van Wenen in 1815 bevestigt de zelfstandigheid van de stad binnen de Duitse Bond. Sinds 1819 noemt de stad zich Vrije en Hanzestad.

In 1867 wordt de stad lid van de onder Pruisische leiding staande Noord-Duitse Bond, waardoor op 31 maart 1868 een eind komt aan de soevereiniteit. De Hamburgse consulaten worden gesloten en er varen niet langer schepen onder de vlag van Hamburg. Economisch blijft Hamburg nog tot 1881 los van het Duitse Rijk.

De stad leverde een infanterieregiment aan het Duitse leger en een groot aantal matrozen. Voor de militairen werd in 1915 het Hanseatenkruis ingesteld.

Het gebied van Hamburg wordt tijdens het Derde Rijk sterk uitgebreid. In de Groot-Hamburgwet van 26 januari 1937 worden onder andere de Pruisische steden Altona, Harburg en Wandsbek bij de stad gevoegd.

[bewerken] Politiek

[bewerken] Wetgevende macht

De wetgevende macht van de deelstaat Hamburg berust bij de Hamburgische Bürgerschaft, het parlement. Verkiezingen voor de Bürgerschaft worden om de vier jaar gehouden. De samenstelling van de 19e naoorlogse Bürgerschaft (sinds 2011) ziet er als volgt uit:

Partij zetels  %
SPD 62 51%
CDU 28 23%
Grüne/GAL 14 12%
FDP 9 7%
Die Linke 8 7%
Totaal 121 100%

[bewerken] Uitvoerende macht

De Bürgerschaft kiest de regering (uitvoerende macht) van Hamburg, de Senaat (Senat) genaamd. Iedere senator heeft een ministerie onder zijn of haar hoede. De door de Bürgerschaft uit het midden van de Senaat gekozen eerste burgemeester (Erste Bürgermeister) treedt op als voorzitter van de Senaat. De eerste burgemeester wordt bijgestaan door een tweede burgemeester (Zweite Bürgermeister).

Ambt persoon partij
Eerste Burgemeester Olaf Scholz SPD
Tweede Burgemeester n.n.
President van de Bürgerschaft Dorothee Stapelfeldt SPD

[bewerken] De deelstaatverkiezingen van 2011

De SPD haalde na de verkiezingen op 20 februari 2011 een absolute meerderheid in de zgn. "Hansestadt". De christendemocratische CDU verloor heftig (rond de 20%). Hun voormalige coalitiepartner, de groene partij (GAL), die de stekker uit de regering trok, strandde rond de 11%. De FDP wipt over de kiesdrempel en is nu in alle deelstaten vertegenwoordigd. De zeer linkse en socialistische partij "Die Linke" behoudt er het status quo.

De nieuwe "eerste burgemeester" van de stad aan de Elbe wordt dus de sociaaldemocraat Olaf Scholz (SPD).

[bewerken] Stadsbeeld

Hamburg, 1800
Köhlbrandbrücke
Hamburger Kunsthalle

Het traditionele bouwmateriaal in de stad bleef tot ver in de 20e eeuw baksteen, waardoor Hamburg zowel de stad van de baksteengotiek als de stad van het baksteenexpressionisme is.

Hamburg leed door luchtbombardementen in de Tweede Wereldoorlog grote schade, die slechts gedeeltelijk werd hersteld. Het stadsbeeld wordt gedomineerd door vijf kerktorens en de toren van het uit 1897 daterende raadhuis. Van de torens van de vijf hoofdkerken was die van de St. Nikolai van 1874 tot 1876 kortstondig de hoogste van de wereld. De bijbehorende kerk is na de oorlog niet meer herbouwd. Als het symbool van de stad geldt een andere toren, die van de Sint-Michaelskerk (1751-1762). De andere belangrijke kerken zijn de neogotische Sint-Petruskerk (1842, met 14e-eeuwse delen), de Sint-Jacobikerk met zijn beroemde Schnitgerorgel en Drievuldigheidsaltaar (1518; meester Johan van Collen) en de Catharinakerk (1380-1426). Slechts enkele recentere gebouwen in de binnenstad steken boven de kerktorens uit.

Op een eiland in de Elbe bevindt zich de Speicherstadt, een groot complex van op palen gebouwde pakhuizen uit het eind van de 19e eeuw. Karakteristieke 20e-eeuwse bakstenen gebouwen bevinden zich in het Kontorhausviertel, waaronder het Chilehaus van Fritz Höger (1924).

Over de talrijke kanalen in Hamburg liggen in totaal meer dan 2300 bruggen. Daarmee heeft Hamburg meer bruggen dan Amsterdam en Venetië samen.

Ten westen van het stadscentrum ligt de uitgaanswijk Sankt Pauli, waar de Reeperbahn, bijgenaamd die sündige Meile, de bekendste straat is.

De waddeneilanden Neuwerk en Scharhörn, zo'n 100 kilometer van Hamburg gelegen, vallen ook onder Hamburg (district Hamburg-Mitte).

[bewerken] Kunst en cultuur

[bewerken] Musea

[bewerken] Demografie

Op 31 augustus 2006 had Hamburg 1.750.194 inwoners.[1] Daarvan had 14,2% niet de Duitse nationaliteit (vooral Turken, ex-Joegoslaven en Polen). De bevolkingsprognose is dat Hamburg op 31 december 2020 1.813.900 inwoners zal hebben. Dit is niet het hoogste aantal ooit, want in 1964 had Hamburg een bevolkingsaantal van 1.857.431.

[bewerken] Religie

Hamburg is sinds de Reformatie hoofdzakelijk een evangelisch-lutherse stad. In 2007 was 30,7 % van de bevolking ingeschreven bij de Evangelische Kirche en 10,3 % bij de Katholieke Kerk[2]. Er zijn ook gemeenschappen van moslims en hindoes.

[bewerken] Taal

Tot ver in de 19e eeuw was het Nederduits de omgangstaal van de Hamburgers. Deze plaats werd langzamerhand verdrongen door het Hoogduits, dat al vanaf de 16e eeuw de schrifttaal was. Het Hamburgs wordt echter nog steeds gesproken, en heeft veel kenmerken uit het Nederduits. Door de komst van immigranten in de jaren '60 is de taal ook beïnvloed, vooral door het Portugees, Turks, Russisch en het Pools.

[bewerken] Volkslied

Stadt Hamburg an der Elbe Auen is al sinds 1828 het volkslied van Hamburg.

[bewerken] Haven

Hamburg in 1895

De Haven van Hamburg is de grootste zeehaven van Duitsland. Het zwaartepunt ligt op containeroverslag. Hamburg is in dat opzicht de tweede Europese haven en de negende op wereldschaal (2004). Het havenareaal telt 7399 ha (waarvan 6480 ha in gebruik), hiervan is 4331 ha landoppervlak. Door steeds groter wordende schepen dreigt verlies van overslag aan andere havens. Om dit te keren zou een uitdieping van de Elbe noodzakelijk zijn.

[bewerken] Verkeer en vervoer

[bewerken] Spoorwegen

Het belangrijkste station van de stad is Hamburg Hauptbahnhof. Andere stations zijn Hamburg-Altona, Hamburg-Bergedorf, Hamburg Dammtor, Hamburg-Eidelstedt, Hamburg-Harburg, Hamburg-Harburg Rathaus, Hamburg Hasselbrook, Hamburg Sternschanze en Hamburg-Wandsbek.

[bewerken] Bezienswaardigheden

  • Luchtfoto

  • Raadhuis

  • Speicherstadt

  • Hoofdstation (Hamburg Hauptbahnhof)

  • Hoofdgebouw van de universiteit

  • Köhlbrandbrücke

  • Nikolai Kerktoren (nu en vroeger)

  • St. Michaelis Kerk

  • Stadion van Hamburger SV

  • Stadion van FC St. Pauli

  • Deutsches Schauspielhaus

[bewerken] Bekende inwoners van Hamburg

[bewerken] Geboren in Hamburg

Plattegrond Hamburg uit 1730 gemaakt door Covens & Mortier

[bewerken] Elders geboren

[bewerken] Zie ook

[bewerken] Stedenbanden

Hamburg heeft met verschillende steden een stedenband:

[bewerken] Externe links

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ a b c (de) Bevölkerung in Hamburg am 31.12.2011, Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein (14 juni 2012)
  2. ↑ Statistik der EKD (Evangelische Kirche in Deutschland), stand december 2007
Wikimedia Commons
Hanse Danzig.svg Hanze Hanse Bremen.svg
Hanzesteden: Anklam · Arnhem · Bergen · Berlijn-Cölln · Brunswijk · Bremen · Brugge · Deventer · Doesburg · Dortmund · Duisburg · Elburg · Erfurt · Dantzig · Goslar · Göttingen · Great Yarmouth · Greifswald · Groningen · Halle · Hamburg · Hameln · Hannover · Harderwijk · Hasselt · Hattem · Hildesheim · Kalkar · Kampen · Kaunas · Keulen · Kiel · Klaipėda · Koningsbergen · Kopenhagen · Krakau · Kuldīga · Londen · Lübeck · Lüneburg · Maagdenburg · Münster · Nijmegen · Oldenzaal · Ommen · Osnabrück · Paderborn · Pärnu · Pskov · Quedlinburg · Riga · Roermond · Rostock · Stargard Szczeciński · Stavoren · Stockholm · Stralsund · Stettin · Tallinn · Tartu · Tiel · Toruń · Novgorod · Venlo · Ventspils · Visby · Wismar · Breslau · Zutphen · Zwolle
Hanzekantoren: Bryggen (Bergen) · Hanzekantoor van Brugge · Peterhof (Novgorod) · Stalhof (Londen)
Zie ook: Hanzedagen · Hanzevlaggen · Vitte · Greenwell's Booth · Schra van Novgorod
Hollands-Wendische Oorlog · Vrede van Utrecht · Simon van Utrecht

Andere Hanzen: Vlaamse Hanze van Londen · Hanze der XVII steden
Deelstaten van Duitsland Vlag van Duitsland

Baden-Württemberg · Beieren · Berlijn · Brandenburg · Bremen · Hamburg · Hessen · Mecklenburg-Voor-Pommeren · Nedersaksen · Noordrijn-Westfalen · Rijnland-Palts · Saarland · Saksen · Saksen-Anhalt · Sleeswijk-Holstein · Thüringen
Deelstaten van de Weimarrepubliek (1919 - 1933) Vlag van Duitsland
Staten: Anhalt · Baden · Beieren · Bremen · Brunswijk · Hamburg · Hessen · Lippe · Lübeck · Mecklenburg-Schwerin · Mecklenburg-Strelitz · Oldenburg · Pruisen · Saksen · Schaumburg-Lippe · Thüringen · Waldeck-Pyrmont · Württemberg
Staten voor 1920: Coburg · Gotha · Reuss · Saksen-Altenburg · Saksen-Meiningen · Saksen-Weimar-Eisenach · Schwarzburg-Rudolstadt · Schwarzburg-Sondershausen
Niet-erkende staten: Münchense Radenrepubliek · Flessenhals · Rijnrepubliek
Staten (vanaf 1919: landen) van het Duitse Rijk (1871-1945) Vlag van het Duitse Keizerrijk

Duitse Keizerrijk: Anhalt · Baden · Beieren · Bremen · Brunswijk · Elzas-Lotharingen · Hamburg · Hessen · Lauenburg · Lippe · Lübeck · Mecklenburg-Schwerin · Mecklenburg-Strelitz · Oldenburg · Pruisen · Reuss jongere linie · Reuss oudere linie · Saksen · Saksen-Altenburg · Saksen-Coburg en Gotha · Saksen-Meiningen · Saksen-Weimar-Eisenach · Schaumburg-Lippe · Schwarzburg-Rudolstadt · Schwarzburg-Sondershausen · Waldeck · Württemberg
Weimarrepubliek: Coburg · Gotha · Reuss · Thüringen
nazi-Duitsland: Mecklenburg · Saarland
Duitse Bond (1815-1866) Vlag van de Duitse Bond (1848-1866)

Anhalt (1863-1866) · Anhalt-Bernburg (1815-1863) · Anhalt-Dessau-Köthen (1853-1863) · Hertogdom Anhalt-Dessau (1815-1853) · Anhalt-Köthen (1815-1853) · Baden · Beieren · Bremen · Brunswijk · Frankfurt · Hamburg · Hannover · Hessen-Darmstadt · Hessen-Homburg · Hessen-Kassel · Hohenzollern-Hechingen · Hohenzollern-Sigmaringen · Holstein · Lauenburg · Liechtenstein · Limburg · Lippe · Lübeck · Luxemburg · Mecklenburg-Schwerin · Mecklenburg-Strelitz · Nassau · Oldenburg · Oostenrijk · Pruisen · Reuss jongere linie · Reuss oudere linie · Saksen · Saksen-Altenburg · Saksen-Coburg en Gotha · Saksen-Meiningen · Saksen-Weimar-Eisenach · Schaumburg-Lipp · Schwarzburg-Rudolstadt · Schwarzburg-Sondershausen · Waldeck-Pyrmont · Württemberg

Overgenomen van "http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hamburg&oldid=34417283"