Leon I (papież)
| Święty Leon I Wielki Leo I Magnus |
|
| papież | |
 |
|
| Data urodzenia | ok. 390-400 |
| Data śmierci | 10 listopada 461 |
| Wyznanie | chrześcijaństwo |
| Kościół | rzymskokatolicki |
| Pontyfikat | 29 września 440 |
 Leon I Wielki w Wikicytatach |
|
| Święty Leon Wielki |
|
| doktor Kościoła | |
 |
|
| Kościół/ wyznanie |
katolicki, prawosławny |
| Wspomnienie | 10 listopada[a] |
| Atrybuty | księga |
| Patron | muzyków i śpiewaków |
 Galeria ilustracji w Wikimedia Commons |
|
Leon I Wielki (cs. Swiatitiel Lew, papa Rimskij; ur. ok. 390 lub. ok. 400, zm. 10 listopada 461) – ojciec Kościoła, teolog, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, doktor Kościoła , papież od 29 września 440 do 10 listopada 461[1].
Spis treści
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Według Liber Pontificalis pochodził z Toskanii[2]. Inne źródła podają jako miejsce urodzenia dzisiejszą Turcję i rok 400. Papież Celestyn I mianował go archidiakonem. Był doradcą kolejnych papieży i uznanym w Kościele autorytetem[2]. W 440 r., gdy przebywał jako legat w Galii, za swą bogobojność i uczoność dostąpił godności papieża rzymskiego[2]. Sprawując tę funkcję miał być prawdziwym pasterzem swego stada oraz gorliwym obrońcą czystości wiary od herezji manicheizmu i monofizytyzmu.
Poprzez legatów brał udział w osądzeniu Eutychiusza na IV Soborze Powszechnym, który odbył się w Chalcedonie w 451 r. (odegrał wtedy kluczową rolę). Pod jego istotnym wpływem, ustalono podstawy liturgii i chrystologii (zob. list dogmatyczny Tomus ad Flavianum), możliwe do zaakceptowania przez Kościoły wschodni i zachodni[2].
W następnym roku (452) siłą swego słowa podczas spotkania w Mantui[3] powstrzymał wodza Hunów Attylę od zrównania Rzymu z ziemią. Jego zdolność przekonywania okazała się równie silna w 455 r., gdy udało mu się namówić Wandalów, aby nie przelewali krwi i nie podpalali rzymskich budynków i tym samym zmniejszył straty zadane przez Genzeryka[2].
Uczynił papiestwo wiodącą siłą w chrześcijaństwie (w sensie honorowym); interweniował w sprawach kościelnych w Hiszpanii, Galii, północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie. Zwalczał również herezje pelagianizmu, monofizytyzmu i pryscylianizmu[2].
Pozostawił po sobie posłanie do patriarchy konstantynopolitańskiego Flawiana – tzw. Tomus ad Flavianum, około sto kazań (napisanych prostym i wymownym językiem) oraz około 140 listów do różnych osób, w których znajduje się wiele interesujących obserwacji psychologicznych[2].
Teologia[edytuj | edytuj kod]
W swoim nauczaniu Leon Wielki wiele miejsca poświęcił tajemnicy natury Chrystusa, gdyż jego pontyfikat przypadł na okres dyskusji chrystologicznych po Soborze efeskim (431 r.) i w czasie Soboru chalcedońskiego (451 r.). Jego doktryna była syntezą dorobku łacińskich ojców Kościoła, zwłaszcza Tertuliana i Augustyna. Dyskutowaną w czasie sporów ponestoriańskich koncepcję współ-orzekania przymiotów tłumaczył tym, że racja jedności Chrystusa leży nie na poziomie natur, lecz osoby Zbawiciela. Jezus Chrystus jest jedną Osobą o dwóch naturach: Boskiej i ludzkiej; natury te są z sobą ściśle złączone, ale nie mieszają się z sobą, tworząc "unię osobową". Najprawdopodobniej ujęcie to Leon zapożyczył od Augustyna. Chrystus narodził się najpierw z Ojca, a potem z Maryi, ale już w inny sposób, w nowym porządku. Jest zatem współistotny Ojcu, ale i współistotny ludziom. Leon akcentował to, że prawda o zbawieniu w Chrystusie jest możliwa jedynie, jeśli uzna się zjednoczenie dwóch natur we wcielonym Synu Bożym[4]. Maryja jest jego Matką-Rodzicielką i Córką-Stworzeniem zarazem. Teolodzy kościelni powoływali się na jego naukę przez wszystkie kolejne wieki, także na soborze trydenckim.
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- list do Flawiana, biskupa Konstantynopola, o Eutychesie (Tomus ad Flavianum), odczytany uroczyście na Soborze chalcedońskim (451) i włączony w jego akta, jako wyrażający wiarę ojców soborowych[5],
- Indiculus (zbiór fundamentalnych prawd wiary; autorstwo wątpliwe),
- kazania,
- listy,
- teksty liturgiczne.
Wbrew opiniom nie jest autorem tzw. Sakramentarza Leoniańskiego[2].
Kult[edytuj | edytuj kod]
Święty Leon zmarł w 461 roku, mając ok. 70 lat. Jego relikwie znajdują się w bazylice św. Piotra w Watykanie (został tam pochowany jako pierwszy spośród papieży)[1]. Kościół rzymskokatolicki nazywa go „Wielkim”.
W roku 1754 papież Benedykt XIV podniósł Leona I do godności doktora Kościoła[1]. Na Zachodzie jest dużo bardziej znany niż w Cerkwi prawosławnej.
Dzień obchodów[edytuj | edytuj kod]
Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest w dzienną rocznicę śmierci (10 listopada)[1].
Cerkiew prawosławna wspomina św. Leona 18 lutego/3(2) marca[d], tj. 3 marca według kalendarza gregoriańskiego (2 marca w latach przestępnych, gdy luty ma 29 dni).
Patronat[edytuj | edytuj kod]
Na Zachodzie uważany jest za patrona muzyków i śpiewaków.
Parafie w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce tylko dwie parafie przybrały sobie św. Leona Wielkiego jako patrona: Parafia Św. Leona w Gołdapi i Parafia Św. Leona Wielkiego w Wejherowie.
Ikonografia[edytuj | edytuj kod]
Ikonografia wschodnia[edytuj | edytuj kod]
W ikonografii wschodniej przedstawiany jest w tradycyjnym typie świętego biskupa. Jest mężczyzną w średnim wieku, z krótką brodą i charakterystycznymi lokami na grzywce.
W dłoniach trzyma ewangelię.
Ikonografia zachodnia[edytuj | edytuj kod]
W sztuce zachodniej bywa również ukazywany w papieskich szatach i tiarze lub podczas pisania.
Atrybutami są: księga, kielich oraz orszak z półksiężycem, któremu zastępuje drogę.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ liturgia katolicka
- ↑ liturgia prawosławna według kalendarza juliańskiego
- ↑ podwójne datowanie
- ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 28-30. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 66-68. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: ZNAK, 1990. ISBN 8370060692.
- ↑ G. Strzelczyk: Traktat o Jezusie Chrystusie. s. 345-346.
- ↑ Zob. Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I – Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325-787), oprac. Arkadiusz Baron, Henryk Pietras SJ, Kraków 2002, s. 196-213. ISBN 83-7097-928-9
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Panuś K.: Święty Leon Wielki. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2005, s. 108. ISBN 8373184880.
- Strzelczyk G.: Traktat o Jezusie Chrystusie. W: Praca zbiorowa: Dogmatyka. T. 1. Warszawa: Więź, 2005, s. 233-499. ISBN 83-60356-02-5.
- Pope St. Leo I (the Great) (ang.). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-09-26].
- Święty Leon Wielki, papież i doktor Kościoła (pol.). Brewiarz. [dostęp 2012-09-26].
- Jarosław Charkiewicz, Tomasz Sulima: św. Leon, papież rzymski (pol.). Cerkiew. [dostęp 2012-09-26].
| Poprzednik Sykstus III |
 |
Papież 440 – 461 |
|
Następca Hilary |
|
|||||||||||||||||||||||
