Południk zerowy
Południk zerowy – południk, od 1984 określony przez Ministerstwo Obrony Stanów Zjednoczonych na podstawie globalnej geodezyjnej siatki geograficznej WGS 84. Południk zerowy na podstawie WGS 84 zastąpił dotychczasowy Południk Greenwich, przebiegający przez obserwatorium astronomiczne w dzielnicy Greenwich w Londynie, który był obowiązującym południkiem zerowym w latach 1884–1984.
W związku z rozwojem techniki, w szczególności techniki satelitarnej Departament Obrony Stanów Zjednoczonych opracował dokładniejszą siatkę geograficzną, wzorowaną na dokładniejszym modelu Ziemi. Projekt nosił nazwę WGS (World Geodetic System) i w 1984 zdecydowano zastąpić dotychczasową siatkę geograficzną siatką WGS 84. Z założenia miała ona doprecyzować (ale nie zmienić) dotychczasową siatkę. Jednak nie uniknięto przesunięć południków, w tym zmiany położenia południka zerowego, który znajduje się ok. 102 metry na wschód od swojego poprzednika.
Obecnie siatka WGS 84 jest jedyną obowiązującą siatką geograficzną na świecie. Na niej wzorowany jest system nawigacji satelitarnej GPS, czas UTC oraz wszystkie mapy. Południk zerowy nadal przechodzi przez park Greenwich, ale już nie przez historyczne obserwatorium astronomiczne. Jednak poprzedni południk zerowy jest nadal nakreślony na dziedzińcu obserwatorium, chociaż stracił swoje znaczenie pomiarowe. Swoją magią podziału globu na półkulę wschodnią i zachodnią przyciąga tysiące turystów zupełnie niezorientowanych, że obowiązujący południk zerowy znajduje się ponad 100 metrów dalej.
W związku z zastosowaniem siatki geograficznej WGS 84 swoje koordynaty zmienił również Południk Warszawski z 21 00' 42" (do 1984 r.) na 21 00' 35" długości geograficznej wschodniej.
Przez stulecia za punkt, przez który przebiega południk zerowy, przyjmowano hiszpańską wyspę El Hierro (zwaną "Wyspą Południkową"). Wykorzystywano go jako odniesienie do wykreślania map i dokonywania obliczeń geograficznych, szczególnie przez żeglarzy i geografów spoza Wielkiej Brytanii. Już w II w. n.e. Ptolemeusz wykorzystał najbardziej na zachód wysunięty znany sobie ląd jako południk odniesienia, dzięki czemu współrzędne geograficzne wszystkich punktów na znanym wówczas świecie były wschodnie i według przyjętej konwencji "dodatnie".
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Południk przecina następujące obszary:
| Koordynaty | Państwo, terytorium lub morze | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|
| 90°0′N 0°0′E | Ocean Arktyczny | Biegun północny |
| 81°39′N 0°0′E | Morze Grenlandzkie | |
| 72°53′N 0°0′E | Morze Norweskie | |
| 61°0′N 0°0′E | Morze Północne | |
| 53°45′N 0°0′E |  Wielka Brytania |
Południk przecina Wielką Brytanię na odcinku od okolic wsi Tunstall na północno-wschodnim wybrzeżu Anglii, przez Greenwich, do okolic miasta Peacehaven na południu. |
| 50°47′N 0°0′E | Kanał La Manche | |
| 49°19′N 0°0′E |  Francja |
|
| 42°41′N 0°0′E |  Hiszpania |
|
| 39°56′N 0°0′E | Morze Śródziemne | Zatoka Walencka |
| 38°52′N 0°0′E | Hiszpania |
|
| 38°38′N 0°0′E | Morze Śródziemne | |
| 35°50′N 0°0′E |  Algieria |
|
| 21°50′N 0°0′E |  Mali |
|
| 14°59′N 0°0′E |  Burkina Faso |
|
| 11°6′N 0°0′E |  Togo |
Na około 600 m |
| 11°6′N 0°0′E |  Ghana |
Na około 16 km |
| 10°57′N 0°0′E | Togo |
Na około 39 km |
| 10°36′N 0°0′E | Ghana |
|
| 5°37′N 0°0′E | Ocean Atlantycki | Przecina równik |
| 60°0′S 0°0′E | Ocean Południowy | |
| 68°54′S 0°0′E |  Antarktyka |
Aż do bieguna południowego |
