Wyspy Cooka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Ujednoznacznienie Ten artykuł dotyczy terytorium w Oceanii. Zobacz też: Wyspa Cooka w Antarktyce.
Cook Islands
Kuki Airani

Wyspy Cooka
Flaga Wysp Cooka
Flaga Wysp Cooka
Hymn: Te Atua Mou E
(Bóg jest prawdą)
Położenie Wysp Cooka
Język urzędowy angielski, maoryski Wysp Cooka
Stolica Avarua
Ustrój polityczny monarchia konstytucyjna
Status terytorium samorządne terytorium stowarzyszone
Zależne od Nowa Zelandia Nowej Zelandii
Głowa terytorium królowa Elżbieta II
W imieniu królowej Przedstawiciel Królowej Sir Frederick Goodwin
Szef rządu premier Henry Puna
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe

236,7 km²
0%
Liczba ludności (2007)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia

18 740
79,2 osób/km²
Jednostka monetarna dolar nowozelandzki oraz dolar Wysp Cooka (NZD oraz COK)
Rok utworzenia wydzielenie z Brytyjskiego Terytorium Zachodniego Pacyfiku
1901
Religia dominująca Protestantyzm
Strefa czasowa UTC -10
Kod ISO 3166 CK/COK/184
Domena internetowa .ck
Kod telefoniczny +682
Mapa Wysp Cooka
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg Wyspy Cooka w Wikipodróżach

Wyspy Cooka (ang. Cook Islands; maoryski Kuki Airani) – samorządne terytorium stowarzyszone Nowej Zelandii na południowym Oceanie Spokojnym w Polinezji obejmujące wyspy o tej samej nazwie.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Information icon.svg Osobny artykuł: Geografia Wysp Cooka.

W skład Wysp Cooka wchodzi 15 atoli i wysp pogrupowanych w dwa łańcuchy:

Powierzchnia Wysp Cooka wynosi 236,7 km², natomiast obszar wyłącznej strefy ekonomicznej wysp wynosi 1 800 000 km². Wyspy zamieszkuje 18 740 osób (2007). Stolicą i największym miastem jest Avarua na wyspie Rarotonga.

Ludność[edytuj | edytuj kod]

Mieszkańcy wysp są głównie Polinezyjczykami, których określa się mianem Polinezyjczyków Wysp Cooka. Ich liczba wynosi około 16,5 tysiąca. Należą do kilku grup etnicznych, tworzących społeczności poszczególnych wysp lub zespołów wysp. Posługują się pięcioma różnymi językami z rodziny polinezyjskiej oraz językiem angielskim. W ostatnich latach obserwuje się zlewanie poszczególnych grup w jedną wspólnotę etniczną. Tradycyjna kultura Polinezyjczyków zamieszkujących wyspy Rarotonga, Atiu, Mauke i Mitiaro, Manihiki, Rakahanga, Mangaia i Tongareva wykazuje bliskie związki ze wschodnią Polinezją, a tylko społeczeństwo atolu Pukapuka wykazuje podobieństwo do kultur zachodniopolinezyjskich[1].

Do ich tradycyjnych zajęć należą uprawa palm kokosowych, cytrusów oraz rybołówstwo i połów pereł. Rocznie wyspy odwiedza także ok. 30 tys. turystów zagranicznych, co stanowi dodatkowe źródło utrzymania mieszkańców.

Około 22 tysiące mieszkańców wysp wyemigrowało do Nowej Zelandii.

Religia[edytuj | edytuj kod]

Dane na 2011[2]:

  • brak religii: 5,6%
  • nieokreśleni: 2,2%.

Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]

Wyspy Cooka są samorządną monarchią parlamentarną pozostającą w wolnym stowarzyszeniu z Nową Zelandią. Głową kraju jest królowa Elżbieta II, w której imieniu funkcję sprawuje Przedstawiciel Królowej Sir Frederick Goodwin. Władzą ustawodawczą jest 24-osobowy parlament wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję.

Na mocy konstytucji z 1965 roku Wyspy Cooka są państwem pozostającym w wolnym stowarzyszeniu z Nową Zelandią (każda ze stron może umowę o wolnym stowarzyszeniu wypowiedzieć w dowolnym czasie). Rząd Wysp sprawuje pełną władzę nad sprawami wewnętrznymi oraz częściowo nad zewnętrznymi. Nowa Zelandia odpowiada za obronność Wysp Cooka oraz częściowo za politykę zagraniczną (jednak musi konsultować swoje posunięcia z rządem Wysp Cooka). Wyspy Cooka mają prawo do nawiązywania stosunków dyplomatycznych z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi (są członkiem m.in. WHO i UNESCO, nawiązały stosunki dyplomatyczne z 28 państwami). Ze względu na swój specyficzny status, Wyspy Cooka czasami uważane są za niepodległe państwo[potrzebne źródło], jednak same władze Wysp nigdy nie zadeklarowały niepodległości, ani żadne inne państwo nie uznaje niepodległości Wysp. ONZ uznała zdolność do zawierania traktatów przez Wyspy Cooka w rozumieniu prawa międzynarodowego[3].

Państwa, z którymi Wyspy Cooka mają stosunki dyplomatyczne:  Australia (1994),  Belgia (2005),  Bośnia i Hercegowina (1996),  Chińska Republika Ludowa (1997)  Fidżi (1998),  Francja (2000),  Hiszpania (1998),  Indie (1998),  Irlandia (2008),  Izrael (2008),  Jamajka (2003),  Kuba (2002),  Malezja (1992),  Nauru (1994),  Niemcy (2001),  Norwegia (1998),  Nowa Zelandia (1993),  Papua-Nowa Gwinea (1995),  Portugalia (1995) Republika Południowej Afryki (1996),  Szwajcaria (2005),  Tajlandia (2005),  Timor Wschodni (2002),  Turcja (2008),  Watykan (1999),  Włochy (2002)

Administracyjnie wyspy podzielone są na 15 atoli (zobacz: Podział administracyjny Wysp Cooka).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wyspy zostały odkryte w 1595 przez hiszpańskiego kapitana Álvaro de Mendaña y Neyra. Ponownego odkrycia wysp dokonał w 1773 James Cook i nazwał je Hervey Islands. W 1824 po raz pierwszy użyta została nazwa "Wyspy Cooka" na mapie opracowanej przez Johanna von Krusensterna.

W 1858 doszło do zjednoczenia wysepek i powstania na wyspach niezależnego państwa (Królestwo Rarotonga). Od 1888 wyspy stanowiły protektorat brytyjski, zwany od 1893 Cook Islands Federation. W 1901 wyspy zostały przekazane Nowej Zelandii, a w 1903 zostało wyłączone z nich Niue jako osobna posiadłość. Od roku 1965 wyspy są terytorium autonomicznym - państwem samorządowym swobodnie stowarzyszonym z Nową Zelandią.

Od początku XX wieku do czterech z Północnych Wysp Cooka (Manihiki, Penrhyn, Pukapuka i Rakahanga) roszczenia zgłaszały Stany Zjednoczone. W 1980 roku został podpisany traktat pomiędzy Nową Zelandią a Stanami Zjednoczonymi, na mocy którego Stany Zjednoczone uznały zwierzchność Nowej Zelandii nad spornymi wyspami.

Przypisy

  1. Aleksander Posern-Zieliński (red.): Wielka Encyklopedia Geografii Świata. T. 18: Świat grup etnicznych. Poznań: Kurpisz, 2000, s. 190.
  2. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cw.html Wyspy Cooka w CIA World Factbook
  3. http://untreaty.un.org/cod/repertory/art102/english/rep_supp8_vol6-art102_e_advance.pdf Repertory of Practice of United Nations Organs Supplement No. 8 s.10

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

WiktionaryPl nodesc.svg
Zobacz hasło Wyspy Cooka w Wikisłowniku