मानिस
मानिस[१] Temporal range: 0.195–0 Ma Pleistocene – वर्तमान् |
|
---|---|
संरक्षण स्थिति | |
वैज्ञानिक वर्गीकरण | |
Kingdom: | जन्तु जगत |
Phylum: | Chordata |
Class: | स्तनधारी प्राणी |
Order: | Primates |
Family: | Hominidae |
Tribe: | Hominini |
Genus: | Homo |
प्रजाति: | H. sapiens |
द्विपद नाम | |
Homo sapiens Linnaeus, 1758 |
|
Subspecies | |
†Homo sapiens idaltu |
|
Range of Homo sapiens (green) | |
पर्याय | |
Species synonymy[१]
|
मानिस ( वर्गिकरणको सिद्धान्त अनुसार होमो स्पाइन्स(Homo sapiens) ल्याटिन: "बुद्धिमान प्राणी" वा "चेतनशिल प्राणी"),[३][४] मनुष्य वर्गमा पर्ने एक मात्र प्रजाति हो । यो स्तनधारी समूहमा पर्ने दोपाया प्राणी हो । मानिसको उच्च विकसित मस्तिष्क हुन्छ जुन आमूर्त तर्क, भाषा, अन्तरावलोकन, र समस्या समाधानमा सक्षम हुन्छ ।
विषयसूची
व्युत्पत्ति[सम्पादन गर्ने]
इतिहास[सम्पादन गर्ने]
विकास[सम्पादन गर्ने]
मानव विकासको वैज्ञानिक अध्ययनको सम्बन्ध मुख्य रूपमा होमो वर्गको विकास संग गाँसिएको हुन्छ, भने अन्य होमिनिड र होमोनिन्स प्रजातिको अध्ययन अस्ट्रालोपिथेकस संग सम्बन्धित हुन्छ । आधुनिक मानिस लाई होमो स्पाइन्स वर्गको रूपमा चिनिन्छ, जसको वर्तमान एक मात्र उपवर्ग होमो स्पाइन्स स्पाइन्सको नामले चिनिन्छ । यसको अर्को परिचित उपवर्ग होमो स्पाइन्स आइडल्टु अहिले विलुप्त भैइसकेको छ ।[५] कहिले काहिँ लगभग ३०,००० बर्ष पहिला तिर विलुप्त भैसकेको "होमो नेन्दर्थालेन्सिस"'लाई पनि यसको उपवर्गको रूपमा लिईएको पाईन्छ, तर होमो नेन्दर्थालेन्सिसको आनुवांशिक अध्यनले आधुनिक मानिस र नेन्दर्थालेन्सिसको डिएनए ५०,००० बर्ष पहिला नै छुट्टिई सकेको बताउँछ ।[६] हालको केही वंशाणुगत अध्ययनले आधुनिक मानिस कम से कम प्राचिन मानवका दुई प्रजातिहरू: नेन्दर्थालेन्सिस र डेनिसोभान्स संग मिल्दोजुल्दो रहेको बताउँछ । [७] यसको अलावा केही होमो रोडेसिएन्सिस प्रजातिको नमूनाहरूको खोजले यसलाई पनि उपप्रजातिको रूपमा ब्याख्या गरेको छ तर यस बर्गिकरणलाई ब्यापक रूपमा स्वीकार गरिएको छैन ।
प्यालियोलिथिक[सम्पादन गर्ने]
सभ्यता तर्फ[सम्पादन गर्ने]
बसोबास र जनसंख्या[सम्पादन गर्ने]
प्रारम्भिक मानव बस्तीहरू पानीको निकटता र जीवन शैली तथा जीवन निर्वाहको लागि प्रयोग हुने अन्य प्राकृतीक श्रोतहरू: शिकारको लागि शिकार योग्य जनावर, उब्जाउको लागि खेतीयोग्य तथा घरपालुवा जनावरको लगि चरणयोग्य जमीन आदिको उपलब्धतामा निर्भर हुने गर्दथे । तर मानिसहरू प्राविधिक संसाधन, सिँचाईको माध्यम, शहरी योजना, निर्माण, यातायात, निर्माण सामाग्रीहरू, वन फडाँनी र मरुस्थलीकरणको माध्यमबाट वासस्थान परिवर्तन गर्ने क्षमता राख्दछन ।
मानव जीवन[सम्पादन गर्ने]
शरीर[सम्पादन गर्ने]
मनोविज्ञान[सम्पादन गर्ने]
Genetics[सम्पादन गर्ने]
जीवनचक्र[सम्पादन गर्ने]
-
केटी(यौवनावस्था भन्दा पहिले)
-
प्रजनन उमेरकी महिला
-
बृद्ध महिला (महिनावारी बन्द भएपछि)
-
केटो(यौवनावस्था भन्दा पहिले)
-
बयस्क युवक
खाना[सम्पादन गर्ने]
निन्द्रा[सम्पादन गर्ने]
मनोविज्ञान[सम्पादन गर्ने]
Consciousness and thought[सम्पादन गर्ने]
उत्प्रेरणा र आवेग[सम्पादन गर्ने]
प्रेम र यौन[सम्पादन गर्ने]
संस्कृति[सम्पादन गर्ने]
भाषा[सम्पादन गर्ने]
Spirituality and religion[सम्पादन गर्ने]
दर्शन[सम्पादन गर्ने]
संगीत कला र साहित्य[सम्पादन गर्ने]
प्रविधि[सम्पादन गर्ने]
ढुगाको औजार
Gender roles[सम्पादन गर्ने]
लिंगको आधारमा कामको बाँडफाँड
वर्ण र जातजाति[सम्पादन गर्ने]
समाज, सरकार र राजनीति[सम्पादन गर्ने]
युद्ध[सम्पादन गर्ने]
Trade and economics[सम्पादन गर्ने]
यो पनि हेर्नुहोस[सम्पादन गर्ने]
सन्दर्भ सूची[सम्पादन गर्ने]
- ↑ १.० १.१ Groves, C. (2005), Wilson, D. E., & Reeder, D. M, eds, ed., Mammal Species of the World (3rd ed.), Baltimore: Johns Hopkins University Press, ISBN 0-801-88221-4, OCLC 62265494, <http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=12100795>
- ↑ Global Mammal Assessment Team (2008). Homo sapiens. In: IUCN 2009. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2009.2. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 03 March 2010.
- ↑ Goodman M, Tagle D, Fitch D, Bailey W, Czelusniak J, Koop B, Benson P, Slightom J (1990), "Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids", J Mol Evol 30(3): 260 – 6, PMID 2109087, doi 10.1007/BF02099995
- ↑ "Hominidae Classification", Animal Diversity Web @ UMich
- ↑ Human evolution: the fossil evidence in 3D, by Philip L. Walker and Edward H. Hagen, Dept. of Anthropology, University of California, Santa Barbara. Retrieved April 5, 2005.
- ↑ Green, Richard E.; Krause, Johannes; Ptak, Susan E.; Briggs, Adrian W.; Ronan, Michael T.; Simons, Jan F.; Du, Lei; Egholm, Michael; Rothberg, Jonathan M.; Paunovic, Maja; Pääbo, Svante (2006), "Analysis of one million base pairs of Neanderthal DNA", Nature: 16, 330–336, doi 10.1038/nature05336
- ↑ Mitchell, Alanna. "DNA Turning Human Story Into a Tell-All", NYTimes, January 30, 2012. अन्तिम पहुँच मिति:2012-02-13.
विकिमिडिया कमन्समा अरु धेरै सामग्रीहरू छन्: Homo sapiens |