Irlanda d'o Norte
Northern Ireland Tuaisceart Éireann Norlin Airlann |
|||||
|
|||||
Lema nacional: | |||||
Himno nacional: | |||||
Capital • Población |
Béal Feirste 448.624 |
||||
Mayor ciudat | |||||
Idiomas oficials | Anglés, irlandés y scots | ||||
Forma de gubierno | Monarquía constitucional Isabel II Peter Robinson David Cameron |
||||
Establimiento | 3 de mayo de 1921 | ||||
Superficie • Total |
Posición º 13.843 km² |
||||
Población • Total • Densidat • Densidat |
Posición º 1.775.000 122 ab./km² 122 hab/km² |
||||
PIB (PPA) • Total (2002) • PIB per capita |
Posición º $33,2 billons $19.603 |
||||
Moneda | Libra esterlina (£, GBP) | ||||
Chentilicio | Nordirlandés/a | ||||
Zona horaria • en Verano |
UTC UTC+1 |
||||
Dominio d'Internet | .uk | ||||
Codigo telefonico | ++44 |
||||
Prefixo radiofonico | |||||
Codigo ISO | |||||
Miembro de: Reino Unito | |||||
Irlanda d'o Norte (en anglés Northern Ireland, en irlandés Tuaisceart Éireann, en scots Norlin Airlann) ye una rechión administrativa d'o Reino Unito, que se troba a o nordeste d'a isla d'Irlanda.
No tien bandera oficial dende marzo de 1972, quan se suspendió l'autonomía d'Irlanda d'o Norte dimpués d'os feitos d'o Domingo Sangriento.
Contenius
Historia
Irlanda d'o Norte corresponde a los condatos de Antrim, Down, Armagh, Londonderry que a primers d'o sieglo XX yeran de mayoría protestant y a los condatos de Fermanagh y Tyrone, de mayoría irlandesa catolica. Estos seis condatos mas Donegal, Monaghan y Cavan feban parti de l'Ulster, uno d'os reinos tradicionals d'Irlanda.
A zaguers de 1920 o parlamento britanico votó una lei que dividiba a isla en dos partz, cadaguna autonoma y con estructura confederal. Pa asegurar a supremacía d'os protestants a delimitación d'Irlanda d'o Norte de 1920 no incluyó os tres condatos de l'Ulster mes catolicos (Donegal, Monaghan y Cavan). Manimenos os grans terratenients consiguioron que os condatos de Fermanagh y Tyrone de mayoría catolica quedasen en Irlanda d'o Norte chunto con os quatre de mayoría protestant de Antrim, Down, Armagh y Londonderry pa dar-lis una viabilidat economica.
As eleccions dioron una mayoría a los unionistas en o Norte y a lo Sinn Fein en o Sud. O Sinn Fein negoció con o gobierno de Londres y a zaguers de 1921 se concedió una quasi independencia a un Irish Free State u "Estato Libre d'Irlanda" formau por 26 condatos de mayoría catolica, acceptando que os condatos protestants d'Irlanda d'o Norte seguisen unius a lo Reino Unito.
A entidat d'Irlanda d'o Norte se creyo dimpués d'a partición d'a isla en 1921 con un parlamento y un gobierno que permitió a los protestants chestionar os suyos afers y esdevenir un territorio libre adintro d'o Imperio Britanico con a mesma categoría que Canadá[1]. O gobierno de Londres permitió que los protestants locals discrimisasen economica y socialment a los catolicos, [2] mes d'un tercio d'a población. Os miembros d'a Orden d'Orange dominoron a politica y fomentan a discriminación d'os irlandeses catolicos en emplego y acceso a la vivienda. A división en districtos electorals yera feitos pa favorir os resultaus d'os protestants.
Dende o decenio 1940 a industria entró en decadencia, aumentó o desemplego y o malestar entre os catolicos irlandeses, que levaban decenios de discriminación. Os territorios a l'ueste d'o río Bann seguiban rurals y subdesembolicaus, os territorios a l'este d'o río Bann de mayoría protestant teneban concentrada a industria y desembolique urbán. En os guettos obreros as condicions de desemplego y delinqüencia yeran endemicas. En l'anyo 1969 o parlamento refusó as demandas d'equaldat de dreitos d'os irlandeses catolicos, esclatoron disturbios en Belfast. Collas organizadas de protestants atacoron un vico catolico, o que obligó en l'anyo 1972 que intervenise o Exercito Britanico, suspender o parlamento y establir un gubierno directo. En o decenio de 1970 o IRA respondió a los intentos de restaurar l'orden y a la violencia protestant. L'ala provisional d'o IRA dita Provos s'organizó pa defender os vicos catolicos y facioron ataques terroristas en os nuclios d'os territorios protestants. A guerra d'os catolicos d'Irlanda d'o Norte contra os protestants y o Exercito Britanico continó por decenios.
Os recients alcuerdos de paz han feito renaixer a esperanza, sobretot dende a inauguración en 1998 de l'Asambleya d'Irlanda d'o Norte y os alcuerdos de paz con l'IRA.
Referencias
- ↑ (es) Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo, p 118.
- ↑ (es) Amiram Gonen: Diccionario de los pueblos del mundo. Editorial Anaya. pp418
Bibliografía
- Felipe Fernández-Armesto. Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo.
- Amiram Gonen. Diccionario de los pueblos del mundo Editorial Anaya.
- Jean Sellier. Atlas de los pueblos de Europa Occidental. Editorial Paidós.
Veyer tamién
|
|
---|---|
Anglaterra | Escocia | Irlanda d'o Norte | Galas |