Dewletê Amerikayê Yewbiyayey
| Dewletê Amerikayê Yewbiyayey United States of America |
|
|---|---|
| Desmal û Arma | |
 .svg) |
|
| Slogan: In God We Trust E Pluribus Unum |
|
| Marş: The Star-Spangled Banner |
|
| Xerita | |
.svg) |
|
| Şınasiye | |
| Zıwan | İngılızki |
| Paytext | Washington |
| Sûka tewr gırde | New York |
| Cıwiyayış | |
| Şar | İngılız, Fransız, İspanyol |
| Hıkumet | Federasyon |
| Serdar | Barack Obama |
| Din | Xıristiyaniye, Mısılmaniye |
| Erd | 9,826,675 |
| Nıfuso texminki | 313,388,000 |
| Sıxletiye | 33.7 |
| Ekonomiye | |
| Endeksê gini | 45.0 |
| Pere | Dolarê Amerika |
| Kodê perey | USD |
| Mıntıqa | |
| Wext | UTC−4 to −10 |
| İnternet | .us .gov .mil .edu |
| Kodê têlefoni | +1 |
Dewletê Amerikayê Yewbiyayey (DAY) yew dewleta. Cayê xo mıntıqa ra zımeyê qıta Amerika dero. Zımeyê Amerika de Kanada, verocê cı de Meksika, rocawanê cı de Okyanuso Gırd, rocvetışê cı de Oyanuso Atlantiki estê. Paytextê Amerika Washingtono. Dewletê Yewbîyayeyî yê Amerîka eyaletan ra yenê pêra (mıteşekkılê) u 50 eyaletê xo estê. Amerika ezaya NATO, Mıletê Yewbiyayey, NAFTA u G8ia.
Tarix[bıvurne | çımey bıvurne]
İşğalê şaranê Ewropayıcan ra ver, aşirê Postesuran Amerika de ronıştey biy. Wextê Seserra 15ıne de mılletê Ewropayıcan amey Amerika u erdê Postesuran işğal kerd. Şarê Ewropayıcan zaf (11 milyon) Postesuri kışti. O wext ra dıme, Amerika koloniya Britanya biye. Feqet serra 1776ıne de Amerika xo xoser ilan kerd. Seserra 18ıne de Amerika 13 eyaletan ra ibaret biye. Serra 1803ıne de Dewletanê Amerika 15 milyon dolar perey day Fransa u mıntıqa Louisiana (Louisiana Purchase) gırewte. Serranê 1845 u 1848i de Amerika eyeletê Texas, Kaliforniya, Arizona, New Mexico, Colorado u Nevada işğal kerdi u Meksika ra gırewti. Amerika Cengê Dınyayê Yewın u Dıyın de ğalıb veciya u biye yew serquwete.
Sûki[bıvurne | çımey bıvurne]
Mıntıqê Gırdi:
- 1. New York City. Nıfus: 18,6 milyon
- 2. Los Angeles. Nıfus: 13 milyon
- 3. Chicago. Nıfus: 9,5 milyon
- 4. Dallas. Nıfus: 6 milyon
- 5. Philadelphia. Nıfus: 5,8 milyon
- 6. Houston. Nıfus: 5,5 milyon
- 7. Phoenix. Nıfus: 4 milyon
Sûka New York City u Los Angelesi zaf raver şiyê. New York City de bina u banê xeylê berzi estê. New York City bacarê dewizio, paytextê borsao, merkezê iqtısadê Amerika u dınyao. Los Angeles merkezê film u xeceliyayışio. Hollywood Los Angeles ra zaf nezdiyo.
Nıfus[bıvurne | çımey bıvurne]
Nıfusê Amerika 298 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê. Şarê Ewropa, Afrika, Asya tede zafo. Miyanê sıpê u zenciyan riyê politika cêrakerdışia verêne ra serdıno. Derd u qehrê weşiye zenciyan rê gıranêro. Sindorê Meksika ra zaf merdumi vêrenê Amerika, ema şarê Meksika Amerika de qaçax gureyeno/xebetiyeno. Amerika de xeylê dini yenê diyaene. Amerika Xrıstiyan u itiqatê Protestanan zafê, feqet hem Musewiy/Yehudiy u hem zi Mısılmani zafê. Zıwano resmi çıniyo, ema şarê Amerika İngılızki qısey keno. Tayê İspanyolki zi qısey kenê.
Ekonomiye[bıvurne | çımey bıvurne]
Hetê ekonomiye ra Amerika zaf qewetına. Dınya de rêza yewıne dera. Teknolociye u komputerê Amerika zaf be kaliteyê. Amerika xeylê wasıtan (otomobilan) vecena. Ford, GM, Toyota, Honda Amerika de vıraziyenê. İdxalatê (eksportê) Amerika zafo. Amerika idxalat u ixracat ra dınya de yewına.
İklım[bıvurne | çımey bıvurne]
Erdê Amerika zaf hera u gırdo, aye ra iklimê Amerika zaf vuriyeno. Zımeyê Amerika zaf serdıno, ema verocê xo zaf germıno. Qutbê cemedi u çoli tede estê.
| Hewa Dewletê Yewbîyayeyî yê Amerîka | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mengi | Çel | Şbt | Adr | Nsn | Gln | Hzr | Tmz | Tbx | Kşk | Tşv | Tşp | Kan | Serre |
| Tewr vêşi germ °F (°C) | 98 (36.7) |
105 (40.6) |
108 (42.2) |
118 (47.8) |
124 (51.1) |
129 (53.9) |
134 (56.7) |
127 (52.8) |
126 (52.2) |
116 (46.7) |
105 (40.6) |
100 (37.8) |
134 (56.7) |
| Tewr vêşi honık °F (°C) | −80 (-62.2) |
−75 (-59.4) |
−68 (-55.6) |
−50 (-45.6) |
−25 (-31.7) |
−1 (-18.3) |
10 (-12.2) |
5 (-15) |
−13 (-25) |
−48 (-44.4) |
−61 (-51.7) |
−72 (-57.8) |
−80 (-62.2) |
| Çıme: http://www.infoplease.com/ipa/A0762182.html | |||||||||||||
| Hewa DAY ([1]) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mengi | Çel | Şbt | Adr | Nsn | Gln | Hzr | Tmz | Tbx | Kşk | Tşv | Tşp | Kan | Serre |
| Roce de werteyınine °C (°F) | -0.661 (30.81) |
1.472 (34.65) |
5.867 (42.56) |
11.122 (52.02) |
16.133 (61.04) |
20.694 (69.25) |
23.494 (74.29) |
22.65 (72.77) |
18.567 (65.42) |
12.65 (54.77) |
5.839 (42.51) |
0.767 (33.38) |
11.55 (52.79) |
| Vartış mm (inches) | 55.88 (2.2) |
51.06 (2.0102) |
60.96 (2.4) |
61.98 (2.4402) |
73.15 (2.8799) |
73.91 (2.9098) |
70.36 (2.7701) |
66.29 (2.6098) |
63.25 (2.4902) |
54.86 (2.1598) |
53.85 (2.1201) |
57.40 (2.2598) |
742.44 (29.2299) |
| Çıme: NOAA (USA)[1] | |||||||||||||
Eyaletê Amerika[bıvurne | çımey bıvurne]
Referansi[bıvurne | çımey bıvurne]
Çımey[bıvurne | çımey bıvurne]
- Atlasê Amerika (be İngılızki)
- CIA ra kıtabê melumatê dınya (be İngılızki)
- Seraiya Sıpiye (be İngılızki)
|
|||||
