Meksika

	Birleşik Meksika Devletleri
	Estados Unidos Mexicanos
Bayrak	Arma
	Birleşik Meksika Devletleri Mühürü ; Resmi Mühür
	Ulusal Marş: "Himno Nacional Mexicano"
Başkent	Ciudad de México; 19°03′K 99°22′B / 19.05°K 99.367°B
Resmî dil(ler)	İspanyolca
Milli dil	İspanyolca
Milliyet	Meksikalı
Yönetim biçimi	Federal Cumhuriyet
- Cumhurbaşkanı	Enrique Peña Nieto
Kuruluş
- Bağımsızlık	16 Eylül 1810
- İlan	27 Eylül 1821
Yüzölçümü
- Toplam	1.964.375 km² (15.); 1 mil²
- Su (%)	2.5
Nüfus
- 2013 tahmini	118.395.054 (10.)
GSYİH (SAGP)	2010
- Toplam	1,549 trilyon $ (11.)
- Kişi başına	14.534 $ (55.)
GSYİH (düşük)	2009
- Toplam	1,143 trilyon $ (13.)
- Kişi başına	10.212 $ (46.)
Gini (2008)	▼ 46.1 (yüksek)
İGE	0.854 (yüksek) (2007)
Para birimi	Meksika pesosu (MXN)
Zaman dilimi	Official Mexican Timezones (UTC-8 to -6)
- Yaz	varies (UTC-7 to -5)
Trafik akışı	sağ
Internet TLD	.mx
Telefon kodu	+52

Bu madde ülke hakkındadır. Aynı ismi taşıyan başkent için buraya tıklayınız. Aynı ismi taşıyan eyalet için buraya tıklayınız.

Meksika (İspanyolca: México (yardım·bilgi)) veya resmî adıyla Birleşik Meksika Devletleri ( Estados Unidos Mexicanos (yardım·bilgi)), yüzölçümü 2.000.000 km²'ye yakın olan bir Latin Amerika ülkesidir.

Meksiko, Guadalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana, León ve Ciudad Juárez Meksika'nın en büyük şehirleridir.

İçindekiler

1 Tarihçe
- 1.1 İspanyol İşgali Öncesi Dönem
- 1.2 İspanyol İşgali
2 Nüfus yapısı
3 Coğrafî özellikleri
4 Yönetim birimleri
5 Eğitim
- 5.1 İlköğretim ve ortaöğretim
- 5.2 Yükseköğretim
6 Kültür
7 Diğer bilgiler
8 Resimler
9 Ayrıca bakınız
10 Kaynakça
11 Dış bağlantılar

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Meksika tarihi

Tanrı Quetzalcoatl adanmış bir piramit

Cortes'in, Tenochtitlan'yi fethi sırasında izlediği güzergah

İspanyol İşgali Öncesi Dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Meksikada, Olmekler ve daha sonra gelişen Aztekler, özellikle Yucatan Yarımadasında ise Mayalar, Meksikanın önemli ispanyol fethi öncesi uygarlıklarıdır.

İspanyol İşgali[değiştir | kaynağı değiştir]

1519 yılında, Meksika'nın yerli uygarlıkları İspanya tarafından işgal edildi. İki sene sonra 1521'de Aztek başkenti olan Tenochtitlan fethedildi. Francisco Hernández de Córdoba, 1517 senesinde Güney Meksika kıyılarını araştırdı, onu 1518'de Juan de Grijalva izledi.

Erken dönem Conquistador'larının en önemlisi, 1519 yılında yerli bir kıyı yerleşimi olan "Puerto de la Villa Rica de la Vera Cruz"dan ülkeye giren Hernán Cortés'di. Burası günümüzün Veracruz şehridir.

Yaygın kanının aksine,İspanya, Cortes'in 1521 yılında Tenochtitlan şehrini ele geçirmesiyle Meksika'yı fethetmiş olmadı.Tenochtitlan kuşatmasından sonra işgalin tamamlanması için diğer bir iki yüz senenin geçmesi gerekti. Bu süre zarfında yerli halk tarafından İspanya'ya karşı isyanlar, saldırılar ve savaşlar sürmeye devam etti.

Nüfus yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Meksika'da nüfusun %60'ı melez, %10'u beyaz, geri kalanlar ise yerli halktır. Resmi dil İspanyolca, Quechua ve Takalotça'dır ve Meksika dünya üzerinde anadili olarak İspanyolca konuşan insan sayısının en yüksek olduğu ülkedir. Ülkedeki inançlar ; Katolikler %89, Protestan %6, diğer %5 şeklinde özetlenebilir. Toplam nüfus içinde okuma yazma oranı %92,2 dir.

Coğrafî özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Amerika'da, Karayip denizi ve Meksika körfezi kıyısında, Belize ve ABD arasında, Kuzey Pasifik Okyanusu kıyısında, Guatemala ve ABD arasında yer alır. İklimi Tropikalden çöl iklimine kadar değişiklik gösterir.Yüksek, kayalıklı dağlar, alçak kıyı ovaları, yüksek platolar, çöller ülkenin önemli yeryüzü şekilleridir.

En alçak noktası: Salada Gölü -10 m ve en yüksek noktası: Volcan Pico de Orizaba 5,700 m'dir. Petrol, gümüş, altın, kurşun, çinko, doğal gaz, kereste doğal kaynaklarıdır.

Copper Kanyonu

Yönetim birimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Meksika'nın idari bölümleri

Meksika 1 federal bölge ile 31 eyaletten oluşmaktadır.

Durango
Federal Bölge (Distrito Federal)
Guerrero
Guanajuato
Hidalgo
Jalisco
Meksika Eyaleti (Estado de Mexico)
Michoacán

Uydudan Meksika

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçeleştir

Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir.
(Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

Meksika'da son yıllarda önemli ölçüde, 2000 yılında yüzde 9,2, için 6.055.000 dan cahil yükselen,% 7.9 'a, 5.915.000 kişiyle altında cehalet oranlarını azalttı. 2007 yılında bu durum, yakın ülke yerleştirerek okuryazarlığı yılında Milli Eğitim Bakanlığı, 4 Eylül 2008 bülten amaçlara ulaşılmasında için Meksika'ya yakın olarak yayınlanan göre, Bin yıllık Kalkınma Hedefleri'ne ulaşmada okuryazarlık ve eğitim kapsamında , 2009 yılı için, Meksika 98,1 oranında bir okuryazarlık oranı vardır. [126]

İlköğretim ve ortaöğretim[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir halk eğitimi en büyük başarılarının Meksika Ulusal Komisyonu Ücretsiz Ders Kitabı, bugün her ilköğretim CONALITEG metin ve ortaöğretim metinler firma yayıncılık tarafından geliştirilen öğrenci için gelen bir ihale vardır. Bugün farklı Hint dillerde metinler de olduğu gibi görme engelli çocukların ulaşır.

Yerli eğitim de Meksika mevcut olmuştur. Zaten yerli topluluklar için 1960'lardan beri, iki dilli ilköğretim programlarının orta doksanlar bir anayasa reformu sonrasında, bu programların yeni bir ivme olacak olmasına rağmen.

Meksika ilk ülke yetmişli yıllarda, uydu, küçük kasaba ve zor erişim yerli toplulukların amaçlayan ile ortaöğretim sistemi içinde set oldu. 2005 yılında bu sistem zaten 30.000 okulların bağlı, 3 milyon öğrenci ve önceden kaydedilmiş eğitim materyali şirketin "Edu-Sat" kullanarak telekonferans, video konferans aracılığıyla uydu üzerinden iletilen almak 300.000 öğretmen vardı. Bu sistem Meksika ortaöğretim okulları olarak bilinen kullanmak Okulları. Meksikalı uydu eğitim programlama bazı Orta Amerika ülkeleri ve Kolombiya bazı bölgelerinde ve yayın ediliyor ABD'nin güney eyaletlerinde iki dilli bir eğitim yöntemi olarak kullanılıyor.

Yükseköğretim[değiştir | kaynağı değiştir]

Nacional Universidad Autonoma de Mexico, Meksika Ciudad Universitaria, D. Merkez Kütüphanesi F. 21 Eylül 1551 Meksika'da ilk üniversite kurulması Royal ve Papaya ait Meksika Üniversitesi'nde, 25 Ocak 1553 tarihinde kendi içerisinde açılması idi.

22 Eylül 1910 Universidad Nacional de Meksika adıyla kuruldu Ulusal Özerk Meksika Üniversitesi'nde (UNAM) kuruldu. Üç Nobel ödülü sahipleri: Octavio Paz (Edebiyat) vardır, Alfonso Garcia Robles (Barış) ve Mario J. Molina (Kimya). UNAM zengin tarihi ve Meksika kalkınmasına katkıda tarafından kabul edilir, Maksimum üniversite. cari yıl 2010 kadar UNAM ülke ve aynı şekilde gelen araştırmacıların en önemli jeneratör olarak bilgi disiplinleri daha fazla çeşitlilik yetiştiriyor ile kredilendirilen kabul edilmektedir.

Ulusal Politeknik Enstitüsü Mexico City 1936 yılında Cumhurbaşkanı Lazaro Cardenas del Rio yönetimi sırasında kuruldu. ülkenin yeniden inşasında devrimci idealler, mesleki eğitim sınıfları en anda savunmasız isteyen takiben, aynı zamanda ülkenin sanayi ve ekonomik kalkınmasına ivme olduğunu. Bu, yüksek akademik standartlara sahip bir Meksika'da en prestijli eğitim kurumları ve önemli bir kurumdur yönetim alanlarında, bilim, mühendislik ve yeni teknolojilere teknisyen ve uzmanlarının eğitiminde öncü bir liderdir.

Başka bir kurum Universidad Autonoma Metropolitana, Meksika yüksek öğrenim, 1974 yılında Cumhurbaşkanı Meksika Luis Echeverría'nın kararnamesiyle kurulmuştur. Dört adet (veya kampüsü) Mexico City eteklerinde yer vardır. Bu birimler Azcapotzalco, Cuajimalpa, Iztapalapa ve Xochimilco vardır.

Meksika Mesleki eğitim bilginin gelişim derecesi (Üniversite veya Kurum) ve katkı (kamu veya özel) niteliğine göre dayanmaktadır.

Eğitim Model Teknolojik Üniversitesi Meksika yükseköğretim sisteminde bir bağlantıdır. 1991 yılında onun görünümünü, çalışmalar Sekreterliği Halk Eğitim, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Almanya, Japonya ve Fransa gibi ülkelerle Meksika'da eğitim programları karşılaştırıldığında tarafından yürütülen ürünüdür. Bu kurumlar devlet hükûmetlerin merkezi olmayan kamu kuruluşları olarak, hedeflerini Teknoloji Üniversitesi arasında, ortaya kendi mezunları toplumlarında ekonomik kalkınmayı teşvik becerilerini katkı beklediğini söyledi. 2009 için, 73 teknolojik üniversiteler, ülkenin 29 ülkeleri kapsayan vardır.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Indigenismo akımını benimsemiş dansçılar

Plaza de Toros, boğa güreşleri için yapılmış bir arena

Tarihsel, etkin, toplumsal ve ekonomik etkenlerden kaynaklanan bölgesel farklılaşmalara karşın, yerel halk sanatlarının yanı sıra Avrupa kaynaklı klasik sanatlara dayanan özgün bir Meksika kültüründen bahsedilebilir. 1930'larda güçlenen Indigenismo akımı Yerli kültür mirasına ilgiyi canlandırmıştır.

Daha çok kırsal kesimde yaygın olan ve hem günlük kullanıma, hem de süslemeye dönük işlevler taşıyan geleneksel halk sanatları ülke çapında çok tutulur. En ilginç örenekler arasında Oaxaca Vadisine özgü kil çömleklerle Tomala köyünde üretilen kuş ve hayvan figürleri sayılabilir. Renkli süslemeler taşıyan pamuk giysilere, pamuk ya da yünden yapılan omuz atkılarına (rebozo) ve serape'lere, renkli sepetlere ve değişik desenli kilimlere ülkenin hemen her yanında rastlanır. Halk müziği Meksika tarihi boyunca en önemli sanat biçimlerinden biri olmuştur. Eski charro'lar (sığır çobanı) gibi giyinen şarkıcılar, günümüzde de şenliklerde ve özel günlerde gitar ve davul eşliğinde şarkı söyler.

Meksika Devrimi'ne ilişkin temalar uzun bir dönem Meksika edebiyatına damga vuran başlıca öğe olmuştur.Köylülerin sorunları ve acıları günümüzde de Juan Rulfo gibi yazarların yapıtlarına konu olmakla birlikte, Meksika edebiyatında evrensel temalara yöneliş belirgin bir ağırlık kazanmıştır. Bu yeni kuşak edebiyatçılar arasında uluslararası düzeyde ün kazanmış Samuel Ramos, Octavio Paz, Carlos Fuentes, Gustavo Sainz ve Juan José Arreola gibi adlar öne çıkar. Oyun yazarı Rodolfo Usigli'nin yapıtlarında da benzer bir yönelim görülür. Meksika tiyatrosuna katkıda bulunmuş öteki çağdaş yazarlar arasında Luisa Josefina Hernández ve Emilio Carballido sayılabilir. Müzikte evrenselleşme çığırına öncülük eden Carlos Chávez'i başka bazı genç besteciler de izlemiştir.

Duvar resmi Meksika'nın dünya çapında adını duyurduğu sanat dallarının başında gelir. Diego Rivera, José Clemente Orozco ve David Alfaro Siqueiros gibi ressamlar Meksika tarihi ve kültürünü kalabalık, canlı, figüratif kompozisyonlarla yansıtan yapıtlarıyla tanınmıştır.

Önde gelen kültür kurumlarından Ulusal Güzel Sanatlar Enstitüsü güzel sanatları yaymaya ve bu alandaki incelemeleri desteklemeye yönelik etkinlikler yürütür. Meksika Senfoni Orkestrası ve çeşitli bale toplulukları da devletten önemli çapta destek görür. Yerli Enstitüsü geleneksel el sanatlarını korumak ve geliştirmekle görevlidir.

Boğa Güreşi Meksika'da bugün de çok sevilen bir eğlencedir.En yaygın spor olan futbolun yanı sıra beyzbol da büyük ilgi toplar. Meksika hafif sıklette birçok dünya şampiyonu boksör yetiştirmiştir.

Basın dünyasında özel sektör egemendir; ülkenin iki büyük televizyon kanalı olan Televisa ve TV Azteca ile Excelsior, Novedades ve El Universal gazeteleri en etkili medya organlarıdır.

Meksika devleti tarafından Beyaz saray da düzenlenen 2001 yılındaki bir partide meksikanın en ünlü şarkıcılarından olan ve devlet başkanları tarafından meksikanın kültürünü yurtdışndaki uluslara çok doğru bir şekilde ulaştıran meksikalı şarkıcı ve oyuncu Thalía,,George Bush ve diğer devlet başkanlarına karşı bir konser vermiştir.

Diğer bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD ve Kanada'yla beraber NAFTA'yı oluşturan ülke, hızlı nüfus artış oranı, yüksek işsizlik gibi tipik bir gelişmekte olan ülke görünümündedir. ABD'de yaklaşık on beş milyon Meksika asıllı insan yaşamaktadır.

Yılbaşlarını 12 üzüm yiyerek kutlarlar. Tam saat 12 olduğunda kilise çanı 12 kere çalar her çalışında bir üzüm yenir ve her üzüm yenildiğinde bir dilek tutulur. Eğer böyle yapılırsa dileklerin yerine geleceğine inanılır.