Германія

З пляцоўкі Вікіпедыя
Перайсці да: рух, знайсці
Федэратыўная Рэспубліка Германія
ням.: Bundesrepublik Deutschland
Flag of Germany.svg Герб Германіі
Сцяг Германіі Герб Германіі

Каардынаты: 51°31′00″ пн. ш. 9°55′00″ у. д. / 51.516667° пн. ш. 9.916667° у. д. (G) (O) (Я)

EU-Germany.svg
Дэвіз: «Адзінства і Права і Свабода
ням.: Einigkeit und Recht und Freiheit»
Гімн: «Песня немцаў»
Заснавана 3 кастрычніка 1990 года
Афіцыйная мова нямецкая[прым 1][прым 2]
Сталіца Берлін
Найбуйнейшыя гарады Берлін, Гамбург, Мюнхен, Кёльн
Форма кіравання Федэратыўная парламенцкая рэспубліка
Федэральны прэзідэнт
Федэральны канцлер
Іаахім Гаўк
Ангела Меркель
Плошча
• Усяго
• % воднай паверхні
63-я ў свеце
357 021 км²
2,42 %
Насельніцтва
• Ацэнка (2011)
Шчыльнасць

81 751 600[1] чал. (15-я)
229 чал./км²  (36-я)
ВУП (ППЗ)
  • Разам (2011)
  • На душу насельніцтва

$3,089 трлн[2]  (5-ы)
$37 814 [2]
ІРЧП (2011) 0,905[3] (вельмі выс.) (9-ы)
Валюта еўра[прым 3]
Авіякампанія Lufthansa
Інтэрнэт-дамен .de
Код ISO DE
Тэлефонны код +49
Часавы пояс +1 (улетку +2)
  1. Федэральнае міністэрства юстыцыі (ням.) 
  2. Літаратурная нямецкая мовау ўтворана на аснове верхненямецкага дыялекта. дацкая, лужыцкая, фрызская і цыганская з'яўляюцца афіцыйна прызнанымі мовамі нацыянальных меншасцей. Ніжненямецкая — рэгіянальным дыялектам.
  3. Да 2002 года — нямецкая марка.

Герма́нія (ням.: Deutschland), Федэраты́ўная Рэспу́бліка Герма́нія (ням.: Bundesrepublik Deutschland), альтэрн.: Няме́ччына — краіна ў Заходняй Еўропе. Мяжуе з Даніяй, Польшчай, Чэхіяй, Аўстрыяй, Швейцарыяй, Францыяй, Люксембургам, Бельгіяй і Нідэрландамі. Мае выхад да Балтыйскага і Паўночнага мораў. З'яўляецца членам Еўрапейскага Саюза, НАТА, Вялікай сямёркі (G7), Вялікай Васьмёркі (G8), і дваццаткі (G20, група дваццаці).

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Імператарская карона. Свяшчэнная Рымская імперыя

Уладары Свяшчэннай Рымскай імперыі, якая ўзнікла ў 10 ст. іменаваліся германскімі імператарамі, яны кіравалі кангламератам незалежных дзяржаў, вольных гарадоў і незалежных феадальных уладанняў (княстваў, герцагстваў, графстваў). Палітычнае аб'яднанне нямецкамоўнага насельніцтва было паэтапна ажыццёўлена на працягу 19 ст. Аўстрыя стварыла Германскі саюз, які праіснаваў з 1815 да 1866 як дэцэнтралізаваная канфедэрацыя дзяржаў. У 1871 Прусія аб'яднала дзяржавы Саюза пад сваёй эгідай у Германскую імперыю. Амаль 75 гадоў (1871—1945) гэтая дзяржава стала адной з вядучых сусветных дзяржаў, аб'ядноўвала ў сваіх межах усе асноўныя нямецкамоўныя народнасці Паўночнай і Цэнтральнай Еўропы, за выключэннем нямецкамоўнага насельніцтва Аўстрыі і Швейцарыі. На тэрыторыі Германскай імперыі, калі не лічыць невялікіх змен, у 1918 паўстала Веймарская рэспубліка. У 1933 гэтая жа тэрыторыя ператварылася ў нацысцкі Трэці рэйх. Пасля паразы нацысцкай дзяржавы ў Другой сусветнай вайне Германія была занятая саюзнікамі-пераможцамі і падзеленая на чатыры зоны акупацыі. Пасляваеннае дзяленне было афіцыйна замацавана стварэннем двух нямецкіх дзяржаў: Федэратыўнай Рэспублікі Германія (ФРГ, Заходняй Германіі), якая ўключала фактычна (але не юрыдычна) Заходні Берлін, і Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі (ГДР, Усходняй Германіі). Ланцуг драматычных падзей (кульмінацыя прыйшлася на 1990) прывяла да аб'яднання двух Германій: Усходняя Германія стала часткай ФРГ.

Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]

Рэльеф мясцовасці[правіць | правіць зыходнік]

Тэрыторыя Германіі падпадзяляецца на тры буйныя шыротна арыентаваныя вобласці, шмат у чым абумоўленыя характарам рэльефу: Паўночна-Германская нізіна — на поўначы, горы Сярэдняй Германіі — у цэнтры і Альпы — на поўдні.

Рэкі[правіць | правіць зыходнік]

Рэйн і замак Рэйнштайн

Самая вялікая рака Германіі — Рэйн, які жывіцца ад велізарнага веера прытокаў у перадгор'ях Альпаў. Паміж Бінгенам і Бонам гэтая рака праразае глыбокую цясніну ў Рэйнскіх Сланцавых гарах, далей выходзіць на Паўночна-Германскую нізіну і ўпадае ў Паўночнае мора. Амаль палову сцёку Рэйн атрымлівае з Альпійскай вобласці. У пачатку лета адбываецца бурная паводка, абумоўленае раставаннем снега ў гарах. Горы Сярэдняй Германіі, адкуль паступае другая палова сцёку, маюць цалкам іншы рэжым з максімумам сцёку ўзімку, калі выпарэнне мінімальнае. Спалучэнне гэтых двух крыніц забяспечвае Рэйну не толькі багаты, але і рэгулярны сцёк, што вельмі спрыяльна для суднаходства. Большасць іншых рэк краіны пачынаецца ў гарах Сярэдняй Германіі. У асноўным гэта прытокі Рэйна, але ёсць і самастойныя рэкі, напрыклад Везэр і Эльба, якія нясуць свае воды ў Паўночнае мора. Паколькі жыўленне ад снягоў Альпійскай вобласці адсутнічае, на гэтых рэках у канцы лета і ўвосень назіраецца межань. Одэр і яго асноўны прыток Нейсэ таксама бяруць пачатак у горах Сярэдняй Германіі. На поўдні краіны ў Шварцвальдзе пачынаецца Дунай, які цячэ на ўсход. Яго водны рэжым фармуецца ў асноўным пад уплывам якія бяруць пачатак у Альпах правых прытокаў. Летнія паводкі і зімовая межань ствараюць неспрыяльныя ўмовы для навігацыі.

Клімат[правіць | правіць зыходнік]

Восеньскі змяшаны лес ва ўмераным клімаце

Германія, як і ўся Заходняя Еўропа, адрозніваецца ўмераным марскім кліматам. Выяўленая агульная заходняя цыркуляцыя атмасферы, прычым халоднае палярнае паветра, пранікаючы да поўдня, прыціскаецца да паверхні, а цёплае паветра рухаецца на поўнач і зацягваецца ў вільготныя катлавіны. Паколькі ўзімку воды Паўночнай Атлантыкі цяплейшыя, чым суша, цёплае паветра распаўсюджваецца ў Еўропе, забяспечваючы тэмпературы нашмат вышэй сярэдніх для дадзеных шырот.

Нізкія тэмпературы назіраюцца пры распаўсюджванні над Еўропай антыцыклона, які прыносіць масы халоднага паветра з Сібіры. У такіх сітуацыях тэмпературы на Паўночна-Германскай нізіны могуць панізіцца да −12 °C. У цэлым узімку тэмпературы памяншаюцца да ўсходу: сярэдняя ізатэрма студзеня 0 °C праходзіць па лініі Любек — Бон. На поўдні краіны тэмпературы паніжаюцца за кошт бoльшых вышынь. Снежны полаг звычайна трымаецца 20-25 дзён на поўначы, больш 40 дзён у паўднёвай Баварыі і звыш 100 дзён у Альпах і на вяршынях Шварцвальда.

Улетку сітуацыя процілеглая. Тэмпературы падвышаюцца ў паўднёвым кірунку, і самыя высокія паказчыкі адзначаюцца на Верхнерэйнскай нізіне. Сярэдняя тэмпература ліпеня там 19 °C. Летнія тэмпературы на Паўночна-Германскай нізіне падвышаюцца на ўсход і паўднёвы ўсход. Сярэдняя тэмпература ліпеня ў Берліне 18,5 °C.

Сярэднія гадавыя сумы ападкаў на Паўночна-Германскай нізіне дасягаюць максімуму парадку 750 мм на ўзбярэжжы Паўночнага мора і паступова памяншаюцца да ўсходу. На поўдзень ад нізіны ва ўмовах рассечанага рэльефу размеркаванне ападкаў ускладняецца: у гарах выпадае звыш 1000 мм, а часам да 2000 мм ападкаў, тады як у некаторых ізаляваных катлавінах за год выпадае не больш 500 мм. Гэтак жа малыя сумы ападкаў выпадаюць у паласе, змешчанай да поўначы ад Сярэднегерманскіх гор, у іх дажджавым ценю. Паўсюдна максімум ападкаў прыходзіцца на лета, хоць паўночна-заходнія прыморскія раёны атрымліваюць бoльшую частка ападкаў узімку ва ўмовах мяккага надвор'я.

Глебы[правіць | правіць зыходнік]

Поле ў Саксоніі

Разнастайнасць глеб залежыць пераважна ад мясцовых мацярынскіх парод і характару карэннага расліннага полага. Пясчаныя субстраты Паўночнагерманскай нізіны моцна вышчалачаны, асабліва пад верасоўнікамі і хваёвымі лясамі. Гэтыя бедныя кіслыя падзолістыя глебы не спрыяльныя для вырошчвання сельскагаспадарчых культур. Ёсць буйныя арэалы кіслых балотных глеб. Глебы прыбярэжных маршаў пасля правядзення меліярацыі становяцца ўрадлівымі.

Глебы гор Сярэдняй Германіі вельмі разнастайныя. Трывалыя карэнныя пароды горных масіваў доўгі час падвяргаліся выветрыванню ва ўмовах прахалоднага вільготнага клімату, і там сфармаваліся вышчалачаныя кіслыя бурыя лясныя глебы, якія часам утрымоўваюць шмат камянёў. Яны выкарыстоўваюцца пад пашы або лясы. Самыя ўрадлівыя глебы распаўсюджаныя на нізінах і рачных тэрасах, асабліва пры наяўнасці полага лёсаў, — гэта чарназёмы, якія сустракаюцца на ўсход ад Гарца і ў Цюрынгіі і пераходзяць у бурыя лясныя глебы. У мінулым гэтыя раёны былі пакрыты шыракалістымі лясамі, якія ў значнай ступені зведзеныя. Тут размешчаныя лепшыя ворныя землі. Глебы групы буразёмаў распаўсюджаныя на марэнных раўнінах усходняга Шлезвіг-Гальштэйна і предгорных раўнінах Баварыі. Глебы Альп адрозніваюцца ў залежнасці ад вышыннага становішча мясцовасці і крутасці схілаў. Гэта маламагутныя камяністыя глебы, вышчалачанасць якіх узрастае з вышынёй.

Расліннасць і жывёльны свет[правіць | правіць зыходнік]

У густанаселенай Германіі, дзе карэнныя лясы былі альбо зведзеныя, альбо замененыя лесапасадкамі, натуральная расліннасць амаль не захавалася. Зыходныя лясы з дуба і бярозы на поўначы краіны на працягу стагоддзяў былі замешчаныя арэаламі апрацаваных земляў у асяроддзі шырокіх верасоўнікаў, выкарыстоўваных пад пашы. У цяперашні час верасоўнікі прадстаўленыя толькі ў запаведніках. Бяднейшыя землі адводзяцца пад лесапасадкі, асабліва хвоі.

Нізкагор'і Сярэдняй Германіі пакрытыя пышнымі букавымі лясамі, якія чаргуюцца з буйнымі масівамі пасадак яловых лясоў. На пясчаніках з'яўляецца хвоя.

У больш высокіх гарах Сярэдняй Германіі і ў Альпах букавыя лясы з вышынёй змяняюцца букава-піхтавымі, а затым яловымі. У самых высокіх масівах, а таксама ў Альпах вышэй 2200—2800 м растуць травы, лішайнікі і імхі. Дзівіць багацце кветкавых раслін.

Сярод самых характэрных жывёл у лясах Германіі вылучаюцца вавёрка, дзік і лісіца. Звычайныя высакародны алень, казуля і лань. На высечках прыжыліся зайцы, трусы і іншыя грызуны, замест лясных відаў птушак там распаўсюджваюцца тыповыя для адкрытых прастор і жывых загарадзяў. На альпійскіх лугах жыве сурок. Забруджванне рэк пагражае існаванню выдры. Вільготныя раёны па берагах Балтыйскага і Паўночнага мораў маюць важнае значэнне для пералётных птушак Еўропы, асабліва качак, гусакоў і балотных птушак. На дахах у гэтым раёне часам можна ўбачыць гнёзды буслоў.

Палітыка[правіць | правіць зыходнік]

Германія — парламенцкая рэспубліка. Прэзідэнт выконвае прадстаўнічыя функцыі, а рэальныя паўнамоцтвы мае канцлер. Парламент складаецца з двух палатаў: вышэйшай (Бундэсрат) і ніжэйшай (Бундэстаг). Партыя, якая перамагае на парламенцкіх выбарах, прапаноўвае свайго канцлера і фарміруе ўрад, які павінен мець большасць дэпутатаў у Бундэстаге. На апошніх парламенцкіх выбарах 27 верасня 2009 перамог блок ХДС/ХСС. Канцлерам засталася Ангела Меркель.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел[правіць | правіць зыходнік]

Karte Deutsche Bundesländer (nummeriert).svg

Германія — федэратыўная дзяржава. Яна падзяляецца на 16 суб'ектаў — зямель (ням.: Bundesla"nder), сярод якіх 3 гарады: Берлін, Брэмен і Гамбург.

  1. Flag of Baden-Württemberg.svg Бадэн-Вюртэмберг
  2. Flag of Bavaria (lozengy).svg Свабодная дзяржава Баварыя
  3. Flag of Berlin.svg горад Берлін
  4. Flag of Brandenburg.svg Брандэнбург
  5. Flag of Bremen.svg Свабодны ганзейскі горад Брэмен
  6. Flag of Hamburg.svg Свабодны ганзейскі горад Гамбург
  7. Flag of Hesse.svg Гесен
  8. Flag of Mecklenburg-Western Pomerania.svg Мекленбург-Пярэдняя Памеранія
  9. Flag of Lower Saxony.svg Ніжняя Саксонія
  10. Flag of North Rhine-Westphalia.svg Паўночны Рэйн-Вестфалія
  11. Flag of Rhineland-Palatinate.svg Рэйнланд-Пфальц
  12. Flag of Saarland.svg Заарланд
  13. Flag of Saxony.svg Вольная дзяржава Саксонія
  14. Flag of Saxony-Anhalt.svg Саксонія-Анхальт
  15. Flag of Schleswig-Holstein.svg Шлезвіг-Гольштэйн
  16. Flag of Thuringia.svg Свабодная дзяржава Цюрынгія

Землі ў сваю чаргу падзяляюцца на 438 акругаў (ням.: Kreise).

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Мужчына ў баварскім народным строі

Паводле перапісу 2011 года, насельніцтва Германіі на 31 снежня 2011 года складала 80.327.900 жыхароў. 15,7 % насельніцтва былі маладзей за 18 гадоў, 42,3 % паміж 18 і 49 гадамі, 20,8 % паміж 50 і 64 гадамі. 21,2 % былі старэй за 65 гадоў. Сярэдні ўзрост складаў у 2010 годзе 43,7 гадоў.[4]

Узровень нараджальнасці быў у 2010 годзе на вельмі нізкім узроўні ў параўнанні з іншымі краінамі свету (у сярэднім 1,39 дзіця на кожную жанчыну ці 8,1 нараджэнняў на 1000 жыхароў).[5] У 2011 годзе было зарэгістравана 852.328 смярцей, прыблізна 10,4 на 1000 жыхароў.[6]

Каля 74 млн жыхароў Германіі (92,3 %) мелі ў 2011 годзе нямецкае грамадзянства. Пры гэтым прыблізна 15 млн жыхароў (19 %) былі ў 2011 годзе імігрантамі ці дзецьмі імігрантаў (гэтыя людзі, незалежна ад іх сённяшняга грамадзянства, ці прынамсі адзін з іх бацькоў прыехалі ў Германію пасля 1955 года). Паводле даследавання ААН, праведзенага ў 2006 годзе, Германія знаходзіцца на трэцім месцы ў свеце па колькасці імігрантаў[7]. Найбольш іншаземцаў паходзіла ў 2010 годзе з Турцыі (1.629.480 людзей з турэцкім грамадзянствам). Гарадамі з найбольшай доляй іншаземцаў былі ў 2010 годзе Афенбах-на-Майне (25,8 %), Мангейм (23,6 %) і Мюнхен (23,5 %).[8]

Каля 60 % насельніцтва належаць, станам на 2011 год, адной з хрысціянскіх канфесій: 29,9 % з'яўляюцца рыма-каталікамі (галоўным чынам на поўдні і захадзе краіны), 28,9 % пратэстантамі (перад усім на поўначы).

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

Эканоміку Германіі можна ахарактэрызаваць як звышіндустрыяльную, пра што сведчыць вялікая роля прамысловасці ў эканоміцы краіны.

Каля 1/3 часткі прамысловай прадукцыі складае аўтамабілебудаванне (Даймлер-Бэнц, BMW, Volkswagen Group).

Сельская гаспадарка забяспечвае каля 80 % патрэбаў краіны. Асноўная роля адводзіцца жывёлагадоўлі.

Валюта Германіі — Еўра.

Дачыненні з Беларуссю[правіць | правіць зыходнік]

Дыпламатычныя дачыненні ўрады ўстанавілі 13 сакавіка 1992 года. У 1992 і 1995 гадах міністры замежных спраў Германіі прыязджалі ў Беларусь[9].

У красавіку 2002 года старшыня ўраду Беларусі Генадзь Навіцкі наведаў Германію. У 2003 годзе нямецкія прадстаўнікі ў Парламецкім сходзе АБСЕ падтрымалі прапанову аб наданні правамоцнага статусу ў ім Нацыянальнаму сходу Беларусі[9].

У кастрычніку 2007 года ў Мінску пабываў прэм'ер-міністр нямецкай зямлі Брандэнбург Матыяс Платцэк, у лістападзе таго ж года — намеснік міністра замежных спраў Германіі Гернат Эрлер. У лютым 2008 года ў Берліне адбылася нефармальная сустрэча міністра замежных спраў Беларусі Сяргея Мартынава з прадстаўнікамі нямецкага МЗС. Нямецкі ўрад станоўча ўспрыняў нежаданне беларускага кіраўніцтва прызнаць незалежнасць Паўднёвай Асеціі і Абхазіі пасля расійска-грузінскай вайны. 10—12 лютага 2009 года Сяргей Мартынаў ажыццявіў афіцыйны візіт у Германію, дзе сустрэўся з нямецкім міністрам замежных спраў Франкам-Вальтэрам Штайнмаерам, прэм'ер-міністрам зямлі Брандэнбург Матыясам Платцэкам і кіраўніцтвам Усходняга камітэта нямецкай эканомікі. У выніку сустрэчы аднавіліся паездкі беларускіх дзяцей з раёнаў, пацярпелых ад наступстваў аварыі на Чарнобыльскай АЭС, на аздараўленне ў Германію[9].

Узброеныя сілы[правіць | правіць зыходнік]

10 лістапада 2004 міністр абароны Германіі Петэр Штрук апублікаваў планы рэфармавання ўзброеных сіл, паводле якіх колькасць вайскоўцаў і грамадзянскіх асоб, занятых у абслугоўванні частак бундэсвера, скароціцца на траціну (будуць звольненыя 35 тыс. вайскоўцаў і 49 тыс. грамадзянскіх асоб), а 105 пастаянных ваенных гарнізонаў на тэрыторыі Германіі будуць распушчаны.

Разам з скарачэннем будуць праведзены рэформы сістэмы камплектавання арміі і асноўных прынцыпаў яе прымянення.

З 1 ліпеня 2011 абавязковы воінскі прызыў у войска Германіі спынены. Такім чынам, бундэсвер перайшоў да цалкам прафесійнай арміі.

Рэформа прынцыпаў прымянення арміі азначае скарачэнне апорных пунктаў бундэсвера ў агульнай складанасці з 600 да 400. У першую чаргу гэта закране базы сухапутных сіл на тэрыторыі краіны. Міністэрства абароны не бачыць сэнсу ў тым, каб трымаць у межах Германіі цяжка ўзброеныя часткі. Паколькі раёнам магчымых аперацый бундэсвера цяпер лічыцца ўвесь свет, то прынята рашэнне, што больш правільна будзе утрымліваць ваенныя базы за межамі Германіі, на тэрыторыі краін НАТА Усходняй Еўропы, куды неўзабаве будуць перадыслакаваныя галоўныя ударныя групоўкі НАТА.

Пры гэтым змяняецца тэрміналогія — тут мяркуецца размясціць не «ваенныя базы», а «апорныя пункты хуткага разгортвання» і «зоны супрацоўніцтва ў галіне бяспекі», гэта значыць плацдармы, якія стануць асновай для «хуткага разгортвання ўзброеных сіл супраць тэрарыстаў і варожых дзяржаў».

Германія — адна з самых актыўных краін НАТА, якая забяспечвае ваенна-палітычны альянс падчас усіх міратворчых аперацый (Афганістан, Сербія, Македонія, Косава, Самалі і так далей) значнай доляй асабістага складу. Нямецкія войскі таксама ўваходзілі ў склад шматнацыянальных сіл ААН у Цэнтральнай і Заходняй Афрыцы.

З 2000 года замежныя аперацыі бундэсвера штогод абыходзяцца бюджэту краіны прыкладна ў 1,5 млрд еўра.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. First demographic estimates for 2009. Eurostat. Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 31 студзеня 2010.
  2. 2,0 2,1 Germany. International Monetary Fund. Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 1 кастрычніка 2009.
  3. Human Development Report 2010. The United Nations. Retrieved 5 October 2009.
  4. Der Durchschnittsdeutsche ist 43,7 Jahre, Ärzte Zeitung online.
  5. Statistisches Bundesamt Deutschland: Geburtenentwicklung.
  6. Statistisches Bundesamt: Statistische Wochenberichte Bevölkerung, Soziales und Arbeit — Monatszahlen; Stand: 21. Dezember 2012.
  7. UN Department of Economic and Social Affairs: International Migration 2006 (PDF; 619 kB), Stand: 2006.
  8. Statistisches Bundesamt: Regionalatlas (online)
  9. 9,0 9,1 9,2 Аляксандр Ціхаміраў. Беларусь можа ўвайсці ў Еўропу праз нямецкія вароты// Пагоня. 26 лютага 2009

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуска-нямецкае грамадска-культурнае ўзаемадзеянне: гісторыя, сучаснасць, перспектывы. / Міжнар. асац. беларусістаў, Нац. навук.-асвет. цэнтр імя Ф. Скарыны; Рэдкал.: А. Мальдзіс (адк. рэд.) і інш. – Мінск: Цэнтр імя Ф. Скарыны, 1996. – 172 с.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]