آلمان
آلمان (ڤئآلمانی: Deutschland) ڤا نوم جاڤأنە کومأرە ڤولات فئدئرال آلمان (ڤئآلمانی: BRD:Bundesrepublik Deutschland)، یئ گئل ڤولاتە کئ ھا د ھوم پئڤأند ئوروٙپا ئوسئ پاتأخت ئی ڤولات شأر بئرلینە. آلمان د لا شومال ڤا دأریا شومال، دانمارک و دریا بالتیک، د لا أفتوزأنوٙن ڤا ڤولاتیا لأهئستان و کوٙمأرە ڤولٛات چئک، د لا ھارگە ڤا ڤولاتیا ئوتریش و سوٙییس و د لا أفتونئشین ڤا ڤولاتیا فأرانسە، لوٙکزامبوٙرک، بئلجیک و ھولأند ھوم مأرزؤ.[۲] جاگأپی ئی ڤولات ۳۵۷۱۲۱٫۴۱ کئلومئتر چارگوٙشە و ڤا داشتئن 82 مئلیوٙن نوفوٙس، پور نوفوٙس تئری ڤولات ھوم پئڤأند ئوروٙپاە.
بأرکونوٙن دیڤوٙنکاری[ڤیرایئشت]
آلمان شومزە گئل ڤولاتچە دارە. ھأر ڤولاتچە سی خوش یئ گئل دولأت و قانوٙن أساسی دارە و تا أنازە فئرە یی خودصئلادارە و د پایە ساموٙنجا مینجا ڤولاتی خوش دیڤوٙنداری بوٙە. نوفوٙس بأرجایا ڤولاتچە یا ڤایأک فأرخ دارە، خوصوٙصأند مینجا شأریا و سأرزئمینیا گأپ ھأر ڤولاتچە. سی راساگە یا دیڤوٙنکاری پأنج گئل دولأت ڤولات نئشینی ھی، یأنیبادئن-ڤئرتئمبئرگ، بارین، هئسه، نوردراین-ڤئستفالئن و ساکسونی کئ ڤئنوٙ د ڤأر گئرتە ۲۲ گئل دولأت ڤولات نئشین ئن. د سال ۲۰۰۹ آلمان بیە ڤئ ۴۰۳ گئل راساگە ، ئی راساگە یا د ڤأر گئرتە ۳۰۱ راساگە روٙستایی و ۱۰۲ راساگە شأری یئن. ڤولاتچە یا آلمان ڤئنوٙنئن:
| ڤولاتچە | پاتأخت | جاگأپی(کئلومتئر چارگوٙش) | نوفوٙس |
|---|---|---|---|
| نوردراین-ڤئستفالئن | دوسئلدورف | ۳۴٬۰۴۳ | ۱۷٬۸۴۵٬۱۵۴ |
| باڤئریا | موٙنیخ | ۷۰٬۵۴۹ | ۱۲٬۵۳۸٬۶۹۶ |
| بادئن-ڤئرتئمبئرگ | ئشتوٙتگارت | ۳۵٬۷۵۲ | ۱۰٬۷۵۳٬۸۸۰ |
| نیدئرزاکسئن | هانوفئر | ۴۷٬۶۱۸ | ۷٬۹۱۸٬۲۹۳ |
| هئسئن | ڤئسبادئن | ۲۱٬۱۱۵ | ۶٬۰۶۷٬۰۲۱ |
| زاکسئن | دئرسئدن | ۱۸٬۴۱۶ | ۴٬۱۴۹٬۴۷۷ |
| راینلاند-فالتز | ماینز | ۱۹٬۸۴۷ | ۴٬۰۰۳٬۷۴۵ |
| بئرلین | بئرلین | ۸۹۲ | ۳٬۴۶۰٬۷۲۵ |
| اشلسڤیگ-هولئشتاین | کیل | ۱۵٬۷۶۳ | ۲٬۸۳۴٬۲۵۹ |
| بئراندنبوٙرگ | پوتسدام | ۲۹٬۴۷۷ | ۲٬۵۰۳٬۲۷۳ |
| زاکسئن-آنهالت | ماگدبوٙرگ | ۲۰٬۴۴۵ | ۲٬۳۳۵٬۰۰۶ |
| توٙرینگئن | ئرفورت | ۱۶٬۱۷۲ | ۲٬۲۳۵٬۰۲۵ |
| ھامبوٙرگ | هامبوٙرگ | ۷۵۵ | ۱٬۷۸۶٬۴۴۸ |
| مأکلئنبوٙرگ-فورپومرن | شوٙرین | ۲۳٬۱۷۴ | ۱٬۶۴۲٬۳۲۷ |
| زارلاند | زاربئروٙکئن | ۲٬۵۶۹ | ۱٬۰۱۷٬۵۶۷ |
| بئرمئن | بئرمئن | ۴۰۴ | ۶۶۰٬۹۹۹ |
پارتیا سیاسی[ڤیرایئشت]
کار سیاسأت د آلمان د ریتئرازیا ڤولاتی و ڤولاتچە یی تا أنازە یی کأمتئر د ریتئراز شأھری ڤئ دأس پارتیا سیاسی و ڤا حامینداری د پارتیا سیاسی انجوم کاری بوٙە. ئدئعا پیشکئرد سیاسأت ناپارتی کاری یا ڤارو پارتی سیاسی د آلمان بی مأنیە و بیشتئر موٙە بوٙیی کئ گوٙل زأنأکە. ڤأ یە پارتیا سیاسی، خألک می توٙنئن حاستە یا سیاسی خوشوٙنئ ڤئ دأس جوٙریا ساموٙنجایا خألک مأن موندئگار بوٙرئن ڤا پیش. خلک ڤولات آلمان جأم گئرا و تأشأکول حان. فئرە کأم پیش میا کئ سی یئ گئل حاستە تأشأکولی رأڤأندیاری نأبا.
پارتیا[ڤیرایئشت]
کاریا و چیا سیاسی د ڤولات آلمان د ریتئرازیا ڤولاتی و ڤولاتچە یی و تا أنازە کأمتئری د ریتئراز ئوموٙر شأری ڤئ دأس پارتیا و ڤا حامینداری پارتیا سیاسی پیشکئرد کاری دارە. ئدئعا پیشکئرد سیاسأت نا پارتی کاری یا ڤارو پارتی کاری د ڤولات آلمان یئ گئل چی بی مأنی و گوٙل زأنأکە. پارتیا قۉیین و أصلی ڤولات آلمان ڤئنوٙنئن:
- پارتی مأردوم کیخا مأسیی (CDU) و پارتی سوٙسیال مأسیی (CSU)
- پارتی سوٙسیال مأردوٙم کیخا(SPD)
- پارتی لیبئرال (مأردوٙم کیخایا آزاد FDP)
- پارتی یأکاگئریا ۹۰/سوزیا (Bündnis ۹۰/Die Grünen) و
- پارتی چأپ (Die Linke).
چأن گئل پارتیا کوچئک أم ھین کئ فئرە زیاتئن ڤألی کأمتئر می توٙنئن روٙئن د مأجلئس آلمان، سی یأکئ سی رأتئن د مأجلئس د ھأر دۊ گئل ریتئراز ڤولاتچە یی و ڤولاتی بایأد ۵ دأرصأد رأییا نە بیارئن ڤئ دأس.
-
پارتی سوٙسیال مأردوم کیخا
-
حزب مأردوم کیخا مأسیی
سأرچئشمە[ڤیرایئشت]
- ↑ Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Bevölkerung Deutschland 2013. Retrieved 29 May 2014.
- ↑ أطلأس یأکاگئرتە گیتاشئناسی ۸۴-۸۵ , ISBN 964-342-147-3
|
||||||||
