Kenya
Koordinatlar: 1°16′G 36°48′D / 1.267°G 36.8°D
| Kenya Cumhuriyeti | |||||
| Jamhuri ya Kenya (Svahili) Republic of Kenia (İngilizce) |
|||||
|
|||||
| Slogan: "Harambee" (Swahilice) "Let us all pull together" |
|||||
| Ulusal Marş: Ee Mungu Nguvu Yetu "O bütün Yaratılış Tanrı" |
|||||
.svg) |
|||||
 |
|||||
| Başkent
ve en büyük |
Nairobi 1°16′G 36°48′D / 1.267°G 36.8°D |
||||
| Resmî dil(ler) | Swahili, İngilizce | ||||
| Milliyet | Kenyalı | ||||
| Yönetim biçimi | Devralınan Cumhuriyet | ||||
| - Cumhurbaşkanı | Uhuru Kenyatta | ||||
| - Cumhurbaşkanı yardımcıcı | William Ruto | ||||
| Kuruluş | |||||
| - Kuruluş | 12 Aralık 1963 | ||||
| - Cumhuriyetin İlanı | 12 Aralık 1964 | ||||
| Yüzölçümü | |||||
| - Toplam | 580367 km² (49.) 224.081 mil² |
||||
| - Su (%) | 2.3 | ||||
| Nüfus | |||||
| - Temmuz 2009 tahmini | 39.002.772 (32.) | ||||
| - 8 Şubat 2007 sayımı | 31.138.735 | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2008 | ||||
| - Toplam | $60,361 milyar (98.) | ||||
| - Kişi başına | $1.711 (77.) | ||||
| GSYİH (düşük) | 2008 | ||||
| - Toplam | $29,564 milyar | ||||
| - Kişi başına | $838 | ||||
| İGE |  0.521 (orta) (2007) |
||||
| Para birimi | Kenya şilini (KES) |
||||
| Zaman dilimi | EAT (UTC+3) | ||||
| - Yaz | not observed (UTC+3) | ||||
| Trafik akışı | sol | ||||
| Internet TLD | .ke | ||||
| Telefon kodu | +254 | ||||
Kenya, Hint Okyanusu'na kıyısı olan bir doğu Afrika ülkesidir. Güneyinde Tanzanya, batısında Uganda, kuzeybatısında Güney Sudan, kuzeyinde Etiyopya ve doğusunda Somali ile komşudur. Başkenti Nairobi'dir.
İçindekiler
Coğrafi istatislikler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Coğrafi konumu' 1 00 Kuzey enlemi, 38 00 Doğu boylamı
- Sınırları: toplam: 3,446 km
- Sınır komşuları: Etiyopya 830 km, Somali 682 km, Sudan 232 km, Tanzanya 769 km, Uganda 933 km
- Sahil şeridi: 536 km
- İklimi: Kıyıda tropikal, iç kesimde çöl iklimi hakimdir.
- Deniz seviyesinden yüksekliği:
- En alçak noktası: Hint Okyanusu 0 m
- En yüksek noktası: Kenya Dağı 5,199 m
- Doğal kaynakları: Altın, kireçtaşı, soda, tuz, hidro güç, vahşi doğa, yakut, florspar, lal taşı, su enerjisi
- Sulanan arazi: 660 km² (1993 verileri)
- Doğal afetler: Kuraklık ve su baskınları
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarih öncesi dönemden birçok dinozor ve timsah fosili bulunan ülkede, en eski fosil kalıntıları 200 milyon yıl önceye aittir. En eski insan fosilleri Kenya'da Turkana gölü çevresinde bulunmuştur.
MÖ 2000'lerde Kuzey Afrika'dan göç eden halklar Kenya'da yerleşmiştir.
MS 1. yüzyılda Arap tüccarları Kenya sahillerine ticari ziyaretler yapmış, MS 8. yüzyılda Kenya sahillerindeki Arap ve Fars yerleşimleri giderek çoğalmıştır.
MS 10. yüzyılda bu gün Kenya nüfusunun dörtte üçünü oluşturan Nilotic ve Bantu halkları Kenya'ya göç etmiştir. Bu yıllarda Swahili dili meydana gelmiştir. Swahili birçok Arapça kelime içeren bir Bantu lisanıdır.
Sömürgecilik döneminde Kenya'ya ilk ayak basan Avrupalılardan biri Vasco da Gama'dır. 1498 yılında Mombasa'yı ziyaret eden Gama buradan Hindistan'a olan deniz yolunu keşfetmistir. Bu keşif Portekizlerin deniz ticaretindeki ağırlığını artırıcı önemli bir kilometre taşı olmuştur.
Bölgede resmi Portekiz varlığı 1505 yılında bugün Tanzanya'ya ait olan Kilwa adasının alınmasıyla başlamıştır. Daha sonra, Mombasa'yı ve Hint okyanusunda Hindistan yolu üzerindeki diğer adaları ve şehirleri istila eden Portekizliler, böylece bu bölgedeki deniz ticaretindeki Arapların ağırlığını ortadan kaldırmışlar, deniz yollarını ve limanları kontrol ederek büyük vergi gelirleri elde etmişlerdir.
Portekiz boyunduruğundaki yerel emirlerin talebi üzerine Yemen Valiliği Emir Ali Bey'i 1584 yılında bölgeye göndermiş, Emir Ali Bey de beş kadırgadan oluşan filosuyla Somali sahilindeki Mogadişu, Ampaza, Brava, Cumbo ve Kismayu, Kenya sahilinde de Faza, Lamu, Pate, Kilifi kentlerini fethetti. Mombasa sultanı bağlılığını arzetti. Böylece, Kenya'da Portekiz egemenliğinden kurtarılamayan sadece Malindi kenti kaldı.
Emir Ali Bey kazanımları Portekizlilere karşı koruyabilmek için Mombasa'da limana hakim bir kale inşa ettirdi. 1589'da Hindistan/Goa'daki ana üssünden kaleyi fethetmek için gelen Portekizlilere başarıyla direne Türk denizciler karadan gelen Zimba yamyamlarının saldırısıyla iki ateş arasında kaldılar ve Portekizlilere teslim oldular [1] Portekiz Osmanlıya bağlanan kentleri tek tek el geçirerek liderlerini ölümle cezalandırdı. Mombasa'ya da Fort Jesus adlı çok iyi berkitilmiş bir kale inşa ederek bölgedeki egemenliğini pekiştirdi.
Yüzyılı aşkın süren Portekiz egemenliğinden sonra, Umman Sultanlığı Kenya ve Tanzanya sahillerindeki mücadelesine hız verdi ve 1730'da Portekizliler bu bölgeden tamamen sürmeyi başardı. Umman köle ticaretine hız verdi ve 1839 yılında başkentlerini Zanzibar'a taşıyarak Kenya üzerindeki Arap egemenliğini artırdı. Daha sonra Umman Sultanlığı ve Zanzibar Sultanlığı adları altında iki devlet ortaya çıktı.
1880'lere gelindiğinde İngilizler uluslararası köle ticaretini tamamen yasaklamış ve bu yasakların desteklenmesi ve denetlenmesi için bir dizi antlaşmalar yapmışlardı. "Protectorate"[1] (Türkçe karşılığı: Himaye/koruma) yasaları adı altında birçok ülkede kontrolü ellerine aldıkları gibi, Kenya'daki Umman varlığını da kontrol etme olanağı elde etmişlerdir.
İngilizler 1890'larda Kenya-Uganda demir yolu inşasına başlamış, bu dönemde inşa için deneyimli işçi gereksinimi karşılamak amacıyla çok sayıda Hint Kenya'ya yerleştirilmiştir.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kenya Orta ve Doğu Afrika'nın en gelişmiş ülkelerinden biridir. Zengin bir kent azınlığı olmasına rağmen halkın genelinin yoksulluk sınırına yakın yaşadığı gelişmekte olan bir ülkedir. İnsani Gelişme Endeksinde 0,519 puan ile 145. sırada bulunan Kenya'da 2005 yılı itibariyle nüfusun %17,7'si günlük 1.25 USD'nin altında gelirle hayatını sürdürmektedir. Kenya'da tarım, turizm ve enerji sektörleri yoğunluktadır. 2007 yılında hükümet Vizyon 2030 programını açıklamıştır.
Din[değiştir | kaynağı değiştir]
Protestan %45, Katolik %33, yerel inanışlar %10, Müslüman %10, diğer %2 şeklindedir.
Kenya'daki etnik gruplar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kenya'nın en büyük etnik grubu Kikuyu'lar [2] nüfusun %25ini oluşturur, başkent Nairobi çevresinde yoğun olarak yaşarlar ve geleneksel olarak politik iktidarı elinde tutan grup olmuştur.
Luhya'lar [3] ülkenin ikinci büyük etnik grubunu oluşturur. batı Kenya'da Uganda sınırının güney kesimlerinde yaşarlar.
Batı Kenya'da Victoria Gölü çevresinde yerleşmiş Luo'lar [4] Kenya'nın üçüncü büyük etnik grubunu oluşturan halktır ve Uganda ve Tanzanya'da yaşayan halklarla akrabadırlar. Son dönemlerde yaşanan bölgesel savaşlar Luo'ların Kikuyu yönetimiyle tarihi hesaplaşmasından ibarettir.
Kenya'nın dördüncü büyük etnik grubu Kalenjin'ler [5] , beşinci ise Kamba'lardır [6]. Kambalar geleneksel olarak askeriyede söz sahibi roller üstlenmişlerdir. Altıncı en büyük etnik grup olan Kisii'ler [7] nüfusun %6'sını oluşturur ve politik olarak Luo'lar gibi Kikuyu karşıtı bir duruş sergilerler.
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar[değiştir | kaynağı değiştir]
ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), EADB (Doğu Afrika Kalkınma Bankası), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IGAD (Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi), ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MINURSO (BM Bati Sahra Referandum Misyonu), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNAMSIL (BM Sierra Leone Misyonu), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna-Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Inalcik, Halil; Quataert, Donald; Faroqhi, Suraiya, "An Economic and Social History of the Ottoman Empire: 1300-1600", 1997, Cambridge University Press, pp. 331
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|||||||||||||
|
|||||
|
||||||||||||||||
|
