Armenia
Հայաստանի Հանրապետություն Hayastani Hanrapetut’yun |
|||||
|
|||||
Lema nacional: Մեկ Ազգ, Մեկ Մշակույթ (Armenio) Mek Azg, Mek Mshakuyt’ Transcripción: "Una nación, una cultura" |
|||||
Himno nacional: Mer Hayrenik | |||||
Capital • Población • Coordenatas |
Erevan 1.103.488 40°16'N, 44°34'E |
||||
Mayor ciudat | Erevan | ||||
Idiomas oficials | Armenio | ||||
Forma de gubierno
President
|
Republica presidencialista Serzh Sargsyan |
||||
Independencia | d'a URSS 23 de setiembre de 1991 |
||||
Superficie • Total • % augua Mugas |
Posición 138º 29.800 km² 4,7% 5.529 km |
||||
Población • Total (2014) • Densidat • Densidat |
Posición 135º 3.009.800[1] 112 ab./km² 112 hab/km² |
||||
PIB (PPA) • Total (2007) • PIB per capita |
Posición 120º US$ 7.974 millons US$ 2.297 |
||||
Moneda | Dram (AMD) = 100 Iouma | ||||
Chentilicio | armenio/a | ||||
Zona horaria • en Verano |
UTC+4 UTC+5 |
||||
Dominio d'Internet | .am | ||||
Codigo telefonico | ++374 |
||||
Prefixo radiofonico | EKA-EKZ |
||||
Codigo ISO | AM / ARM / 051 | ||||
Miembro de: ONU, OSCE, COE. | |||||
Armenia (en armenio Հայաստան, Hayastan, o Հայք Hayq), oficialment Republica d'Armenia, ye un país sin de salita a o mar situato en Eurasia entre a mar Negra y a mar Caspia, en o Caucaso meridional. Muga con Turquía a l'ueste, Cheorchia a lo norte, Azerbaichán a l'este, y Irán. Actualment fa parti d'a Comunidat d'Estatos Independients.
Historia[editar | editar código]
O 23 de setiembre de 1991 Armenia proclamó a suya independencia d'a URSS, estando a sola republica socialista sovietica que siguió o cauz legal, con un referendum. A lo mes vinient Ter Petrossian fue esleito president d'a Republica.
En ixos primers anyos d'independencia y de descomposición d'a URSS i habió tropas sovieticas que colaboraban en a muga d'Armenia y Azerbaichán en a deportación d'armenios, mientres os armenios de Karabakh yeran en rebelión ubierta y encomenzoron a vencer a los chenocidas azerís a servicio d'a republica d'Azerbaichán, y dimpués a forachitar a los azerís de l'Alto Karabakh, (y a los meskhetas asentatos por os azerís). Os armenios de Karabakh y os armenios d'Azerbaichán refuchiatos en Karabakh consiguioron controlar o 10 % d'Azerbaichán, y creyar un corredor con Armenia. Plegoron a controlar dica a ribera ezquierda de l'Araxes, en a muga con Irán, dica que o exercito iraní intervinió creyando una zona de seguridat de 10 km.
Organización territorial[editar | editar código]
Armenia ye dividita en 11 provincias. Istas se claman marzer (մարզէր) u en a forma singular marz (մարզ) en armenio.
- Aragatsotn (Արագածոտնի)
- Ararat (Արարատի)
- Armavir (Արմավիրի)
- Geghark'unik' (Գեղարքունիքի)
- Kotayk' (Կոտայքի)
- Lorri (Լոռու)
- Shirak (Շիրակի)
- Syunik (Սյունիքի)
- Tavush (Տավուշի)
- Vayots' Dzor (Վայոց Ձորի)
- Erevan (Երևան)
Esporte[editar | editar código]
Os esportes mes populars son a luita, l'halterofilia, o judo, o fútbol, o boxeyo y os esportes d'hibierno, anque l'esporte nacional ye l'aixedrez. En iste esporte Tigran Petrosian estió campión d'o mundo dende 1963 dica 1969, l'equipe d'Armenia tamién estió campión en a Olimpiada d'Ajedrez de 2006.
Se veiga tamién[editar | editar código]
Estatos d'Asia |
Afganistán | Arabia Saudí | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Coreya d'o Norte | Coreya d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unitos | Faixa de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam |
Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla Christmas | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico |
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlatos por Israel y gubernatos por l'Autoridat Palestina. |
Estatos d'Europa |
Abkhasia3 | Albania | Alemanya | Alto Karabakh3 | Andorra | Armenia2 | Austria | Azerbaichán1 | Belarrusia | Belchica | Bosnia y Herzegovina | Bulgaria | Cazaquistán1 | Croacia | Cheorchia1 | Chipre2 | Chipre d'o Norte2, 3 | Chequia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | Espanya1 | Estonia | Finlandia | Francia1 | Grecia | Hongría | Islandia | Irlanda | Italia1 | Kosovo3 | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Macedonia | Malta | Moldavia | Múnegu | Montenegro | Noruega | Nueva Rusia4 | Osetia d'o Sud3 | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unito | Rumanía | Rusia1 | San Marino | Serbia | Suecia | Suiza | Transnistria3 | Turquía1 | Ucraína | Vaticano |
Dependencias: Åland | Akrotiri y Dhekelia | Chibraltar | Guernési | Isla de Man | Islas Feroe | Jèrri | Svalbard |
1 Parti d'o suyo territorio ye difuera d'Europa. 2 Se troba en Asia, pero tien relacions historico-culturals con Europa. 3 Parcialment reconoixito. 4 No reconoixito |
Ex Unión de Republicas Socialistas Sovieticas (URSS) | |
Armenia | Azerbaichán | Belarrusia | Cazaquistán | Cheorchia | Estonia | Letonia | Lituania | Moldavia | Kirguizistán | Rusia | Tachiquistán | Turkmenistán | Ucraína | Uzbekistán |
Comunidat d'Estatos Independients (CEI) | |
Armenia | Azerbaichán | Belarrusia | Cazaquistán | Kirguizistán | Moldavia | Rusia | Tachiquistán | Turkmenistán | Ucraína | Uzbekistán |
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային վիճակագրության ծառայություն: Servicio d'estadistica d'Armenia.