Australia
Commonwealth of Australia Mancomunidat d'Australia |
|||||
|
|||||
Lema nacional: | |||||
Himno nacional: Advance Australia Fair | |||||
Capital • Población |
Canberra 339.000 |
||||
Mayor ciudat | Sydney | ||||
Idiomas oficials | Anglés | ||||
Forma de gubierno | Monarquía parlamentaria Isabel II Peter John Cosgrove Tony Abbott |
||||
Independencia Constitución Estatuto de Westminster Acta d'Australia |
d'o Reino Unito 1 de chinero de 1901 11 d'aviento de 1931 3 de marzo de 1986 |
||||
Superficie • Total • % augua |
Posición 41º 7.686.850 km² 1% |
||||
Población • Total (2007) • Densidat • Densidat |
Posición 52º 20.266.899 2,5 ab./km² 2,5 hab/km² |
||||
PIB (PPA) • Total (2007) • PIB per capita |
Posición 13º US$ 1.395.000 millons US$ 57.553 |
||||
Moneda | Dólar australián | ||||
Chentilicio | |||||
Zona horaria | UTC+8 a +10 | ||||
Dominio d'Internet | .au | ||||
Codigo telefonico | ++61 |
||||
Prefixo radiofonico | AXA-AXZ / VHA-VNZ / VZA-VZZ |
||||
Codigo ISO | |||||
Miembro de: ONU, Commonwealth, OCDE, APEC, BERD | |||||
Australia ye un país d'Oceanía, situato en o hemisferio sud. A suya capital ye Canberra. A Mancomunidat d'Australia (Commonwealth of Australia en anglés) ye a seisena nación d'o mundo en amplaria, a unica que ocupa tot un continent y a mayor nación d'Australasia. Estando una isla, no tiene mugas con atras nacions. Os vecins mes amanatos son Nueva Zelanda enta o sudeste y Papúa-Nueva Guinea, Timor Oriental y Indonesia enta o norte.
A suya población ye de 20.180.878 habitants (2003) en una superficie de 7.686.850 km², con una densidat de población de 2 hab/km².
O nombre d'Australia provién d'a frase latina terra australis incognita que significa "tierra d'o sud esconoixita".
Contenius
Historia[editar | editar código]
Australia lieva habitata dende fa 42.000 dica 48.000 anyadas, quan os debampasatos d'os aboríchents autralians bi plegoron dende o sudeste d'Asia. A tierra no fue descubierta per os europeus dica o sieglo XVII, quan fue divisata y visitata per quatre expedicions europeas (neerlandeses y britanicas).
O Reino Unito reclamó os dos tercios orientals d'o continent por 1770 y os primers colonos fundón en Nueva Galas d'o Sud una colonia penal britanica o 26 de chinero de 1788. Os atros territorios fuoron reclamatos per o Reino Unito en 1829. A mayor parti d'os estatos, que mes tardi se achuntón ta formar l'actual Australia, no yeran colonias penals.
L'1 de chinero de 1901 a Mancomunidat d'Australia naixió, como dominio d'o Imperio Britanico. Dende allora Australia estió independient, encara que o zaguer vinclo legal con o Reino Unito no se crebó dica 1986. Australia ye una monarquía constitucional, con Isabel II d'Anglaterra reinando como "Reina d'Australia". En 1999 se fació un referendum ta cambear a Constitución y fer esdevenir Australia una republica, con un president esleito que substituyese a la reina como chefa d'estato, pero se refusón istas reformas.
Estatos y territorios[editar | editar código]
Australia se trestalla en seis estatos y quantos territorios. Os estatos son:
- Australia Meridional (SA)
- Australia Occidental (WA)
- Nueva Galas d'o Sud (NSW)
- Queensland (QLD)
- Tasmania (TAS)
- Victoria (VIC)
Os territorios son:
Australia tien numerosos territorios menors como o Territorio d'a Badía de Jervis, en Nueva Galas d'o Sud, administrato como base naval y puerto maritimo d'a capital. Quantos territorios externos son habitatos:
- Islas de Cocos (NW)
- Isla Norfolk (Y.)
- Isla de Nadal (S)
Asaber-los de territorios son quasi disiertos:
- Isla d'o Mar de Coral
- Islas McDonald y Heard
- Isla Ashmore y Cartier
- Territorio Australián Antarctico
O Territorio d'a Capital Australiana fue creato en o puesto esleito ta la capital Canberra. Canberra fue fundata como compromís entre as dos ciudatz principals, Melbourne y Sydney. Atras ciudatz importants en Australia son Alice Springs, Cairns y Brisbana (en a costa oriental), Darwin (en a costa septentrional), Perth (en a costa occidental) y Adelaida (en a costa meridional). O 85 % d'a población australiana reside en as ciudatz. Ye miembro de numerosos organismos internacionals como a Organización de Nacions Unitas, a Cooperación Economica Asiatico-pacifica y a Mancomunidat Britanica.
Politica[editar | editar código]
A Mancomunidat d'Australia ye una monarquía constitucional: A reina d'Australia ye a chefa oficial d'o Estato y ye representata per un Gubernador Cheneral. Practicament, a función d'a Corona (y per tanto d'o Gubernador Cheneral) ye prou cerimonial. O poder executivo, en teoría representato per a Corona, ye exercito per un gabinet menato per o primer menistro. O primer ministro tamién gosa estar o chefe d'o partito con mayoría en a Cambra de Representants d'Australia, cambra baixa (dan 150 escanyos) d'un Parlamento bicameral. A cambra alta (76 escanyos) ye o Senato d'Australia, en a quala cada estato ye representato per dotze senadors, independienment d'os habitants u os territorios que tienga cada estato. Cada tres anyadas se celebran eleccions, a ormino con a metat d'o Senato esviellato.
Cheografía[editar | editar código]
A mayor parti d'o territorio australián son territorios deserticos u semideserticos. O 40 % d'a superficie ye formata per dunas d'arena. Només que os cantos sudoccidental y sudoriental tienen un clima temperato y espleitan un terreno moderatament fértil. A parti norte d'o estato tiene un clima tropical. L'amplismo arrecife d'a Gran Barrera (Great Barrier Reef en anglés) ye a mayor barrera de coral d'o mundo y chace amán d'a costa noreste. L'Urulu u a Penya d'Ayers, en Australia central, ye o mayor monolito d'o mundo. Australia comprende o 90 % d'Oceanía.
Tamién Australia poseye a isla de Tasmania, d'a qual la desepara o estreito de Bass. Australia se puede subdividir en tres rechions: o canto oriental do son os Alpes australians y a gran catena trestalladera, l'occident do bi'n ha de mesetas y bellas zonas deserticas, y o centro do ye o laco Eire, o mes gran d'o país.
En o territorio desertico bells animals tipicos australians i viven, como o canguro, o diaple de Tasmania, o dingo, o koala, y o emú. O paisache australián* presenta quatre menas de vechetación: l'arbusto composato per eucaliptos d'alters dica 40 metros, o malee formato per eucaliptos no mes alters de cinco metros, a mulga ye composata de plantas acacias, a la fin o mont baixo formato de barzas chicotas.
O fuso horario d'o continent varía de UTC+8 dica UTC+10. Qualques islas plegan ta UTC+6'5 y UTC+11. Australia fa muga a o sud con l'Ocián Indico, a o norte con a Mar d'Arafura, a noreste con a Mar de Coral, a o noreste con a Mar de Timor, a o sudeste con a Mar de Tasman y a o sud con l'Ocián Indico.
Fauna y flora[editar | editar código]
Encara que siga una isla desertica y semiarida, en Australia no'n mancan d'habitats diversificatos ta acullir-bi-ne d'especies animals y vechetals. Per a gran edat d'o continent, os climas tan variables seguntes as estacions y o aislamiento cheografico larguismo, han puesto desembolicar-sen-bi una fauna y flora peculiars. As especies animals mes conoixitas son: a foca, o koala, o emú, l'ornitorrinco, o guombat y o equidna, que tanto ficacio clamón ta os primers exploradors europeus. Manimenos caballos, uellas, vacas y coniellos bi estión importatos d'o continent europeu recientment. Australia poseye dos millons de cabezas de ganato ovín.
Economía[editar | editar código]
Australia ye una economía prospera de mena occidental, con una renda per cápita a ran d'as quatre economías europeas. En as zagueras anyadas Australia ha concarato una crisi con un creiximiento cerenyo. A creixient producción en a economía domestica frenó as perdugas, y a confianza d'as interpresas y consumidors romanió fuerte. O enfasis australián ta as reformas ha estato atro d'os elementos d'a suya fuerza economica.
Población[editar | editar código]
Quasi totz os australians tienen orichen en os inmigrants d'os sieglos XIX y XX, principalment d'o Reino Unito y Irlanda (angleses, irlandeses, escoceses, galeses), y dimpuesas tamién italians, griegos, espanyols y portugueses, y mes recientment de nacions asiaticas. Os descendients d'os habitants orichinals, os aboríchens australians, constituyen o 2,2 % d'a población (seguntes o censo de 2001). Como atras nacions desembolicatas, a población australiana envelleixe, con mes de pensionistas que de personas en edat laboral.
En Australia se charra anglés, encara que qualques comunidatz aboríchents han guardato lurs luengas, y un numero prou gran d'inmigrants de primera y segunda cheneración ye bilingüe. Tres de cada quatre australians se declaran cristians, principalment catolicos u anglicans. Tamién se practican atras relichions.
Cultura[editar | editar código]
Calendata | Nombre |
---|---|
1 de chinero | Cabo d'anyo |
26 de chinero | Fiesta nacional |
Pasqua | Viernes santo |
Pasqua | Sabato de Pasqua (fueras de Victoria y Australia Occidental) |
Pasqua | Lunes de Pasqua |
25 d'abril | Día d'ANZAC |
Primer lunes dimpuesas d'o 9 de chunio | Cumpleanyadas d'a Reina (fueras d'Australia Occidental) |
25 d'aviento | Natal |
26 d'aviento | Sant Esteban (fueras d'Australia Meridional) |
Vinclos externos[editar | editar código]
- Se veigan as imáchens de Commons sobre Australia.
- (en) Pachina web oficial d'o Gubierno d'Australia.
- Pachina web oficial d'a Oficina de Torismo d'Australia.
Estatos y territorios d'Oceanía |
---|
Australia | Fichi | Islas Marshall | Estatos Federatos de Micronesia | Kiribati | Nauru | Nueva Zelanda | Tonga | Tuvalu | Palau | Papua y Nueva Guinea | Islas Salomón | Samoa | Vanuatu |
Dependencias: Islas Cocos | Islas Cook | Isla Christmas | Guam | Hawaii | Irian Jaya | Islas Maluku | Isla Norfolk | Islas Marianas d'o Norte | Niue | Nueva Caledonia | Islas Perifericas Menors d'os Estatos Unitos | Isla de Pascua | Polinesia Francesa | Islas Pitcairn | Rotuma | Samoa Americana | Tokelau | Wallis y Futuna |