Aruba

Aruba
Bandera Armarria
Nazio ereserkia: Aruba Dushi Tera
Hiriburua (eta hiri handiena)	Oranjestad 12°33′N 70°6′W
Hizkuntza ofiziala(k)	Nederlandera, Papiamentoa
Gobernua Monarka Gobernadorea Lehen ministroa	Monarkia konstituzionala Gilen Alexandro Fredis Refunjol Nelson Oduber
Independentzia - Holandarren Antilletatik	1986
Eremua • Guztira • Ura	193 km² (-) % Arbuiagarria
Biztanleria • Zenbatespena (2007) • Dentsitatea Herritarra	104.494 (195.) 581 biztanle/km² (18.) arubar
Dirua	Arubako florina (AWG)
Ordu eremua	AST (UTC -4)
Interneteko domeinua	.aw
Telefono aurrezenbakia	+297

Aruba Antilla Txikietako uharte bat da. Alonso de Ojeda esploratzaile espainiarrak aurkitu zuen 1499. urtean, Herbehereek bereganatu zuten 1636. urtean. 1986 arte Antilla Herbeheretarren parte izan zen. Gaur egun, Herbehereetako Erresumako herrialdea da.

Hiriburua Oranjestad hiria da.

Gobernua eta politika

Berez, Aruba ez da estatu independente bat, barne autonomia osoa daukan Herbehereetako lurralde ez metropolitar bat baizik. Herbehereek defentsa arloa, hiritartasun kontuak, kanpo erlazioak eta estradizioak kontrolatzen dituzte, baina beste gai guztietan Aruba lurralde guztiz autonomoa da. Arubak lege, konstituzio, gobernu eta moneta propioak dauzka.

Bertako estatu burua Herbehereetako erregina da, Aruban, gobernatzaile batez ordeztua delarik. Sei urteetarako hautatua izaten da gobernatzaile hau. Gobernua ordea, lau urtean behin hautatua izaten da. Gobernu burua Arubako lehen ministroa izaten da, bere ministro kontseiluarekin, gobernuko botere exekutiboa osatzen duelarik.

Ekonomia

Arubako iharduera ekonomiko nagusiena turismoa da, BPG-ko erdia osatzen duelarik. Bertako moneta Arubako florina da. Ameriketako dolarrarekin trukaneurri finkoa dauka. (1.79:1).

Turismoa da arubar ekonomiako euskarri nagusiena, bertan baitago lan enplegu gehienen iturria. Banku aktibitateek eta petrolio birfinketak garrantzi handia daukate era bai.

Hizkuntza

Aruban, Antilla Herbeheretarretan bezala, hizkuntza ofizial bakarra Nederlandera da. Hizkuntza hau da hezkuntzan erabiltzen dena. Oro har esan daiteke arubatarrak elebidunak edota eleanitzak direla; Arubako biztanleek ingelesa, gaztelania eta nederlandera ezagutu eta erabiltzen baitute. Hizkuntza garrantzitsu horien artean, arubatarrek hizkuntza propio bat ere daukate, eguneko bizitzan maiz erabiltzen den papiamento delako hizkuntza. Papiamentoa gaztelania edota portugesa-tik sortutako hizkuntza kreolera bat da. Azken urteotan Arubako gobernuak gero eta garrantzi gehiago ematen ari zaio papiamentoari.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Aruba