Μεξικό

Ηνωμένες Πολιτείες Μεξικού Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl Estados Unidos Mexicanos
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικός ύμνος: Himno Nacional Mexicano
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Πόλη του Μεξικού 19°03′N 99°22′W
Επίσημες γλώσσες	Ισπανικά
Πολίτευμα	Ομοσπονδιακή Προεδρική Δημοκρατία
Πρόεδρος	Ενρίκε Πένια Νιέτο
Ανεξαρτησία Ανακήρυξη Αναγνώριση Ισχύον Σύνταγμα	από την Ισπανία 16 Σεπτεμβρίου 1812 27 Σεπτεμβρίου 1821 5 Φεβρουαρίου 1917
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα Ακτογραμμή	1.972.550 km2 (14η) 2,5% 4.353 km 9.330 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 2015   • Απογραφή 2010   • Πυκνότητα	121.005.815 (11η)  112.336.538   61,6 κατ./km2 (152η)
Α.Ε.Π. (PPP)  • Ολικό  (2009)  • Κατά κεφαλή	1.459,109 δισ. $ (11η)   13.542 $ (60η)
Α.Ε.Π. (Ονομαστικό)  • Ολικό  (2009)  • Κατά κεφαλή	866,336 δισ. $ (14η)   8.040 $ (60η)
ΔΑΑ (2014)	0,756 (71η) – υψηλή
Νόμισμα	Πέσο Μεξικού (MXN)
Ζώνη ώρας  • Θερινή ώρα	(UTC -5 έως -8) (UTC -5 έως -7)
Internet TLD	.mx
Κωδικός κλήσης	+52

Το Μεξικό(Ισπανικά México) είναι χώρα του νότιου τμήματος της Βόρειας Αμερικής. Το επίσημο όνομά της είναι Estados Unidos Mexicanos (Ηνωμένες Πολιτείες Μεξικού). Βρέχεται από τον Ειρηνικό και Ατλαντικό ωκεανό. Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Μεξικάνικης Χερσονήσου που ενώνει τη Βόρεια με τη Νότια Αμερική. Συνορεύει βόρεια με τις ΗΠΑ, νοτιοανατολικά με τη Γουατεμάλα και τη Μπελίζε. Έχει έκταση 1.972.549 τ.χλμ. και πληθυσμό 121.005.815 σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015. Πρωτεύουσα είναι η πόλη του Μεξικού. Άλλες πόλεις είναι: η Γουαδαλαχάρα, το Μοντερρέι, το Ακαπούλκο, το Μεξικάλι, η Τορρεόν, η Μέριδα, η Τιχουάνα, το Σαν Λουίς Ποτοσί, η Σιουδάδ Χουάρες κτλ. Επίσημη γλώσσα είναι η ισπανική, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού έχει ασπαστεί το χριστιανικό ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Νομισματική μονάδα είναι το πέσο. Η χώρα διαιρείται σε 31 ομόσπονδες πολιτείες και 1 ομοσπονδιακή περιοχή.

Ετυμολογία

Μετά την ανεξαρτησία της Νέας Ισπανίας από την Ισπανία, αποφασίστηκε ότι η νέα χώρα θα πάρει το όνομά της από την πρωτεύουσά της, την Πόλη του Μεξικού, η οποία ιδρύθηκε το 1524 στη θέση της αρχαίας πρωτεύουσας των Αζτέκων Μέξικο-Τενοτστιτλάν. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τη γλώσσα Νάουατλ αλλά η σημασία της δεν είναι γνωστή. Η προέλευσή της εικάζεται ότι είναι η λέξη Μέξτλι ή Μεχίτλι, η οποία αποδίδεται ως ιερή ονομασία για το θεό του πολέμου και πατριάρχη των Αζτέκων, τον Ουιτζιλοπότστλι. Με βάση αυτή την προσέγγιση, η λέξη Μέξικο σημαίνει τον χώρο που ζει ο Μεχίτλι. Μια εναλλακτική υπόθεση αναφέρει ότι η λέξη Μεξικό σημαίνει "το μέρος του κέντρου της Σελήνης" ή "το μέρος του κέντρου της λίμνης της Σελήνης" αναφερόμενη στη λίμνη Τεξκόκο. Το όνομα της πόλης μεταφράστηκε στην ισπανική γλώσσα και με βάση τις ισπανικές φωνητικές αξίες ως "Μεξικό".

Η επίσημη ονομασία του κράτους άλλαξε μαζί με τη μορφή του πολιτεύματος. Σε δύο περιπτώσεις (1821-1821 και 1863-1867), η χώρα ήταν γνωστή ως "Μεξικανική Αυτοκρατορία" (Imperio Mexicano Ιμπέριο Μεχικάνο). Και οι τρεις συνταγματικές αναθεωρήσεις (1824, 1857 και 1917, η ισχύουσα) χρησιμοποίησαν την ονομασία "Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού" (Estados Unidos Mexicanos Εστάδος Ουνίδος Μεχικάνος). Η ονομασία "Δημοκρατία του Μεξικού" είχε χρησιμοποιηθεί στη συνταγματική αναθεώρηση του 1836.

Ιστορία

Υπήρχαν δύο πολιτιστικά κέντρα πριν από την ισπανική κατοχή, ένα στο βορρά, των Τολτέκων και ένα στο νότο, των Μάγια. Τα δύο βασίλεια διατηρούσαν μεταξύ τους καλές σχέσεις. Το βασίλειο όμως των Τολτέκων καταστράφηκε από τις επιδρομές των διάφορων φυλών από το βορρά και από τις δικές του εσωτερικές αντιθέσεις, γύρω στο 12ο - 13ο αιώνα. Την ίδια εποχή εμφανίζεται και η φυλή των Αζτέκων, που ανήκαν στην ίδια φυλή με τους Τολτέκους.

Στα 1519 αποβιβάστηκε στο Μεξικό ο Ερνάν Κορτές, που εκμεταλλευόμενος τις αντιθέσεις των φυλών κατάκτησε για λογαριασμό της Ισπανίας το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού, προσηλυτίζοντας τους Μεξικανούς δια πυρός και σιδήρου και με την Ιερά Εξέταση στο χριστιανισμό. Σύμφωνα με κάποια υποτυπώδη απογραφή που έγινε, ο πληθυσμός στα 1670 - 1690 δεν ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο περίπου από τα 8-9 που υπήρχαν πριν 100 χρόνια .

Το 1810 ένας μιγάς ιερέας, o Μιγκέλ Ιδάλγο ι Κοστίγια (Miguel Hidalgo y Costilla) κήρυξε την επανάσταση εναντίον των Ισπανών, ενώ το 21 ο τελευταίος Ισπανός διοικητής υπόγραψε το διάταγμα της ανεξαρτησίας του Μεξικού. Από το 1833 μέχρι το 1855 έγιναν διάφοροι πόλεμοι, κυρίως με τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα το Μεξικό να χάσει πολλά από τα εδάφη του. Το 1859 προσφέρθηκε στον Μαξιμιλιανό της Αυστρίας το στέμμα του Μεξικού, το οποίο όμως αρχικά αρνήθηκε. Τελικά το 1863 ύστερα από πιέσεις του Ναπολέοντα Γ΄ δέχθηκε την πρόταση. Το 1864, ο γαλλικός στρατός καταλαμβάνει το Μεξικό για να απελευθερωθεί και πάλι 3 χρόνια αργότερα από το Χουάρες. Με την αποχώρηση του γαλλικού στρατού ο Μαξιμιλιανός τουφεκίστηκε στο Κερέταρο στις 19 Ιουνίου του 1867. Από τότε το Μεξικό εξακολουθεί να είναι ανεξάρτητο, παρόλο ότι πολλές φορές δέχτηκε διάφορες πιέσεις από τους γείτονές τους. Το Μεξικό ανέδειξε πολλούς λαϊκούς ηγέτες, όπως τον Μπενίτο Χουάρες, τον Πάντσο Βίγια, τον Εμιλιάνο Ζαπάτα και άλλους.

Γεωγραφία

Η χώρα γενικά αποτελείται από απέραντες πεδιάδες, ψηλά οροπέδια, οροσειρές και υψίπεδα. Το έδαφος χωρίζεται σε δύο σχεδόν ίσα μέρη από τον Τροπικό του Καρκίνου. Τα δύο τρίτα της επιφάνειας του Μεξικού είναι ορεινά και καταλαμβάνονται από οροπέδια και βουνά. Στο Βόρειο τμήμα βρίσκονται οι μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι και επικρατούν διάφορα είδη κάκτων, καθώς και άλλα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της ξηρασίας και των λίγων βροχών. Αντίθετα η βλάστηση στα παράλια, καθώς και στο νότιο τμήμα του οροπεδίου, είναι τελείως διαφορετική. Στα χαμηλότερα επικρατεί κυρίως η σαβάνα, στα ψηλότερα επικρατούν τα αειθαλή και τα φυλλοβόλα, στα νότια και στα νοτιοανατολικά τα τροπικά δάση, στην πλευρά του Ατλαντικού τα υγρά αειθαλή δάση και στην πλευρά του Ειρηνικού δάση από φυλλοβόλα δέντρα.

Οι περισσότερες οροσειρές ακολουθούν κατεύθυνση από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, με εξαίρεση την Κορδιλιέρα Νεοβολκάνικα. Η σημαντικότερη πάντως είναι η Δυτική Σιέρρα Μάδρε στα δυτικά, που ακολουθεί πορεία παράλληλη με την ακτογραμμή του Ειρηνικού Ωκεανού και αποτελεί τμήμα των Βραχωδών Ορέων. Οι κορυφές τις ξεπερνούν τα 3.000 μ. ιδιαίτερα στις περιοχές Ταραουμάρα και Τεπεουάνες. Η λιγότερο απόκρημνη Ανατολική Σιέρρα Μάδρε φτάνει σε μέσο ύψος τα 2.000-2.500 μ.. Η Νότια Σιέρρα Μάδρε είναι επέκταση της Σιέρρα ντε Μπάχα Καλιφόρνια.

Το κλίμα στα παράλια είναι υποτροπικό με πολύ θερμά και υγρά καλοκαίρια ενώ στο εσωτερικό είναι ηπειρωτικό. Βασικό όμως στοιχείο, για τη διαμόρφωση του κλίματος, είναι η απόσταση από τη θάλασσα και το υψόμετρο. Η πανίδα του Μεξικού αποτελείται από διάφορα τρωκτικά, στα ορεινά δάση υπάρχουν αρκούδες, πάνθηρες, πούμα, λύγκες, ελάφια, μυρμηγκοφάγοι κλπ. Στα νότια μπορεί να συναντήσει κανείς πιθήκους, τάπιρους και ιαγουάρους.

Εκτός από το υψόμετρο, κι άλλοι τοπικοί παράγοντες είναι σημαντικοί για το υφιστάμενο κλίμα, όπως το γεωγραφικό πλάτος. Στις χαμηλές ζώνες, νότια του τροπικού, επικρατεί τροπικό κλίμα µε ετήσιες βροχοπτώσεις που κυμαίνονται από 1.000 έως πάνω από 2.500 χλστ. το έτος και μέση ετήσια θερμοκρασία άνω των 22 °C. Η τυπική βλάστηση είναι αυτή του τροπικού δάσους της βροχής, πυκνότερη εκεί όπου οι βροχοπτώσεις είναι πιο έντονες, όπως στην πεδιάδα του Ταμπάσκο και σε ορισμένα τμήματα του Καµπέτσε και του Γιουκατάν. Χαρακτηριστικά σαβάνας επικρατούν στη βύθιση της Μπάλσας, τις παράκτιες πεδιάδες της Βερακρούς, καθώς και στα κεντρικά και βόρεια της χερσονήσου του Γιουκατάν. Επίσης, εύκρατο κλίμα παρατηρείται στο οροπέδιο του Ανάχουακ και σε άλλες επίπεδες περιοχές µε μέτριο υψόμετρο και µε μέση θερμοκρασία από 15 ως 22 °C, με ετήσιες βροχοπτώσεις 700 χλστ.

Προστατευόμενες περιοχές

Στην περιοχή της χερσονήσου της Μπάχα Καλιφόρνια βρίσκονται οι εθνικοί δρυμοί του κόλπου της Καλιφόρνια και του δέλτα του ποταμού Κολοράντο, των νησιών του κόλπου της Καλιφόρνια και του Ελ Βισκαϊνο όπου συναντάται πολλά είδη Φαλαινών. Υπάρχει, επίσης, το Εθνικό Πάρκο της Οροσειράς του Σαν Πέντρο Μάρτιρ. Στα βόρεια της χώρας συναντώνται επίσης πλήθος προστατευόμενων περιοχών: το Ελ Πινακάτε και η Μεγάλη Έρημος του Αλτάρ στη Σονόρα, τα δάση των κορυφών της Μαχάλκα και η ξηρόφιλη ενδημική βλάστηση της βύθισης του Μαπιμί στην Τσιουάουα, η όαση του Νοβίγιος, σε μια άγονη περιοχή της Κοαουίλα, το Λα Μιτοιλία, στο Ντουράνγκο, και ο δρυμός του Ελ Σιέλο στην Ταμαουλίπας. Στις κεντρικές περιοχές ξεχωρίζουν ο δρυμός της οροσειράς Μασατλάν, στο Χαλίσκο και στην Κολίμα, το Εθνικό Πάρκο Νεβάδο ντε Κολίµα, στην ίδια περιοχή, και οι λίμνες της Σεμποάλα, στο Ιδάλγο, σε μια από τις κοιλάδες της Κορδιλιέρας Νεοβολκάνικα.

Οικονομία

Το Μεξικό είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή αργύρου, πέμπτη στο χρυσό, δεύτερη στο χαλκό, μόλυβδο και ψευδάργυρο. Υπάρχουν ακόμη τεράστια κοιτάσματα κάρβουνου, τσίγκου, καδμίου, ενώ ακόμη εξορύσσονται βισμούθιο, ουράνιο, αντιμόνιο, σιδηρομετάλλευμα, μολυβδένιο, υδράργυρος, πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Ανθρώπινα δικαιώματα

Τα τελευταία χρόνια η χώρα συγκλονίζεται από δολοφονίες μεταξύ μελών συμμοριών. Τουλάχιστον 33 δολοφονίες έγιναν στο βόρειο Μεξικό εξαιτίας του πολέμου των εμπόρων ναρκωτικών, οι οποίοι ανταγωνίζονται στο λαθρεμπόριο παράνομων ουσιών προς τις ΗΠΑ, το Νοέμβριο του 2008.

Τον Ιανουάριο του 2009 εκδηλώθηκε και η πρώτη στα χρονικά επίθεση (με χειροβομβίδες) κατά τηλεοπτικού σταθμού, την ώρα της προβολής του νυχτερινού δελτίου ειδήσεων του Grupo Televisa, στο Μοντερρέι. Μόνο το 2008, έχασαν τη ζωή τους 5.700 άτομα στον πόλεμο ανάμεσα σε συμμορίες εμπόρων ναρκωτικών και του στρατού.

Διακυβέρνηση

Αρχηγός κράτους και κυβέρνησης είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική αλλά δεν επιβάλλεται. Η μορφή διακυβέρνησης έχει εγκαθιδρυθεί βάσει του Συντάγματος του 1917, το οποίο καθορίζει τρία επίπεδα: την ομοσπονδιακό, των πολιτειακό και δημοτικό. Όλοι οι αξιωματούχοι και των τριών επιπέδων εκλέγονται από το εκλογικό σώμα μέσω αναλογική είτε ενισχυμένης αναλογικής είτε μέσω επιλογής δια μέσω άλλων ανώτερων εκπροσώπων.

Εκλογές

Διεξάγονται προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Οι πιο πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν τον Ιούνιο του 2015, οπότε εξελέγησαν τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Δημογραφικά στοιχεία

Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ήταν ιδιαίτερα έντονος μετά το 1921. Το 1900 ο πληθυσμός έφτανε τα 13.600.000 κατοίκους και το 1921 τα 14.300.000, ενώ τις δύο επόμενες δεκαετίες (1921-1940) ο ρυθμός αύξησης διατηρήθηκε σε μέτρια επίπεδα και ο πληθυσμός έφτασε το 1940 τα 19,6 εκατομμύρια. Μετά το 1940 ο ρυθμός αύξησης ήταν ραγδαίος και μάλιστα το 1970 σχεδόν διπλασιάστηκε. Τη δεκαετία του 1970 αυξήθηκε ακόμη περισσότερο (40%), ενώ το η αύξηση μετριάστηκε τη δεκαετία του 1980, αλλά συνέχιζε και ήταν σημαντική. Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν στα υψηλά ποσοστά γεννήσεων, από τα πιο υψηλά σε χώρα µε τέτοια έκταση, και στη μείωση των θανάτων που από το 33,6% το 1900 σε επίπεδα της τάξης του 5% στα τέλη του 20ου αιώνα. Σε αυτή την αύξηση συνέβαλε επίσης η παρατεταμένη ειρήνη που ακολούθησε τη Μεξικανική Επανάσταση και η οποία δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για να σταματήσει η μετανάστευση.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2013 τα 76,86 χρόνια (74,03 χρόνια οι άνδρες και 79,83 οι γυναίκες).

Πολιτισμός και τέχνες

Μουσική

Η Μεξικανική μουσική αποτελείται από τεράστια ποικιλία μουσικών ειδών και επιρροών. Μερικές κατηγορίες παραδοσιακής μεξικάνικης μουσικής είναι οι μουσικές Μαριάτσι, Μπάντα, Νορτένιο, Ραντσέρα και Κορίδος. Η παραδοσιακή μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στους Μεξικανούς και είναι παρούσα σε κάθε σημαντικό γεγονός, όπως οι γάμοι, οι γιορτές κλπ. Σε καθημερινή βάση, οι περισσότεροι Μεξικανοί ακούν σύγχρονα μουσικά είδη όπως ποπ και ροκ μουσική, τόσο στα αγγλικά όσο και στα ισπανικά. Το Μεξικό έχει τη μεγαλύτερη βιομηχανία στο χώρο του θεάματος στη Λατινική Αμερική. Κάθε χρόνο εξάγεται η μουσική Μεξικανών καλλιτεχνών τόσο σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όσο και της Ευρώπης, ιδίως στην Ισπανία.

Μερικοί γνωστοί καλλιτέχνες Μεξικανικής καταγωγής είναι ο Λουίς Μιγκέλ, ο Αλεχάντρο Φερνάντες, ο Μάρκο Αντόνιο Σολίς και η Χουλιέτα Βενέγας. Στην παραδοσιακή μουσική οι πιο διακεκριμένοι καλλιτέχνες είναι η Λίλα Ντάουνς και ο Βισέντε Φερνάντες. Δημοφιλή συγκροτήματα είναι οι Καφέ Τακούμπα, Καμίλα και Μολότοβ, μεταξύ άλλων. Μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του 1990 είχε και η τραγουδίστρια Σελίνα, η οποία δολοφονήθηκε το 1995, προκαλώντας εθνικό πένθος. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η μεξικανική ροκ γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο με βασικούς εκπρόσωπους του είδους το συγκρότημα "Μανά". Στο χώρο της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας, το Μεξικό έχει επίσης εξάγει μεγάλα μουσικά αστέρια με σημαντική καριέρα στο εξωτερικό, όπως ο Κάρλος Σαντάνα και η Ταλία.

Η πιο αντιπροσωπευτική μουσική του Μεξικού θεωρείται η μουσική των Μαριάτσι, που έγινε πολύ δημοφιλής στις Η.Π.Α. και διεθνώς τη δεκαετία του 1970 με καλλιτέχνες όπως Πέδρο Ινφάντε, Χόρχε Νεγρέτε, Χοσέ Αλφρέδο Χιμένες, Πέπε Αγκιλάρ και Μιγκέλ Ασέβες Μεχία. Τα κομμάτια "La cucaracha", "Besame mucho" και "Jarabe Tapatío" θεωρούνται κλασσικά και διαχρονικά κομμάτια Μεξικανικής μουσικής.

Στην κλασσική μουσική, ξεχώρισαν συνθέτες όπως ο Χουάν Γκουτιέρρες δε Παδίγια και ο Χερνάντο Φράνκο.

Μεταφορές

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Δείτε επίσης

• Πόλεμος των Ναρκωτικών στο Μεξικό

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μεξικό στο Open Directory Project
• Εξάντας: Οι επαναστάτες της Οαχάκα - Μεξικό (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Οι επαναστάτες της Οαχάκα - Μεξικό (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Οι επαναστάτες της Οαχάκα - Μεξικό (μέρος 3ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)