İraq
| Cımhuriyetê İraqi جمهورية العراق ǧumhūriyyat al-ʿirāq |
|
|---|---|
| Desmal û Arma | |
 _of_Iraq_2008.svg) |
|
| Slogan: الله أكبر | |
| Marş: Mawtini | |
| Xerita | |
.svg) |
|
| Şınasiye | |
| Zıwan | Erebki, Kurdkî |
| Paytext | Beğdad |
| Sûka tewr gırde | Beğdad |
| Sazbiyayış | Tışrino Verên 3,1939 |
| Cıwiyayış | |
| Şar | Ereb |
| Hıkumet | Cumhuriyet |
| Serdar | Celal Talabani |
| Din | İslam |
| Erd | 438.317 km² |
| Nıfuso texminki | 28.783.383 |
| Sıxletiye | 66/km² |
| Ekonomiye | |
| Pere | Dinar |
| Kodê perey | IQD |
| Mıntıqa | |
| Wext | (UTC+3) |
| İnternet | .iq |
| Kodê têlefoni | +964 |
İraq (be Erebki جمهورية العراق Ǧumhūriyat al-ʿirāq) dewletê da qıta Asyao. Caê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıta Asya dero. Zımey (Şımalê) İraq de Tırkiya; veroc (cenub) de Golfezê Farsi, Erebıstanê Seudi u Kuweyt; rocawan (ğerb) de Suriya u Urdun; rocakewtene (rocvetış, şerq) de İran estê. Paytextê İraqi Beğdado. İraq 18 eyaletan ra yeno pêra (mıteşekkılo) u ezaê Mıletê Yewbiyayey, Liga Erebi u OPECio. Sistemê idarey demokrasiyo.
Namey İraqi Pehlewki Erag ra yeno u menay cı veroco.
Tedeestey
Tarix[bıvurne | çımey bıvurne]
Tarix u medeniyetê İraqi zehf dewletiyo. Medeniyetê khani Iraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuran erdê İraqi de ronişte biyê. Nuştey verêni, zey matematik, qanun, felsefey İraq ra veciyaê.
Wextê seserranê 6ine de, Erebi amey İraq u hukım kerdo. Ereban dıma, erdê İraqi zaf işğali diyo: Hetê Moğolan, Tırkan, İngılızan uêb. ra. Serra 1932ine de İraq xo reyno ra, xoser ilan kerdo. Serra 1979ine de Seddam Hıseyn bi reisê Cumhuriyetê İraqi. Labelê şarê İraqi Saddami ra rehet nêdi. Mabênê serranê 1980 u 1988ine de, Dewletê Amerikaê Yewbiyaey Saddami rê yardım kerd u ey hucım kerd ro İrani; feqet Saddam zaf zerarın veciya. Serra 1990ine de Saddami hucım kerd be Quweyti, labelê Dewletê Amerikaê Yewbiyaey u dewletê Ewropa mıdaxele kerd; semedê petroli ra. Serra 2000ine de G. W. Bush bi reisê Cumhuriyetê D.A.Y.an u serra 2003ine de hucım kerd ro İraqi u eskerê D.A.Y.an zaf merdumê İraqi kışti. Heta nıka işğal dewam keno u eskerê D.A.Y.an hewna İraq dero.
İklım u sûki[bıvurne | çımey bıvurne]
İklımê İraqi vuriyeno. Çoli tey estê, zaf huşkê. Roê Dicley u Roê Fırati zerrey İraqi ra şonê. Dicle u Fırat heyat danê İraqi.
Bacarê gırdi:
- 1. Beğdad, Nıfus: 7,400,000
- 2. Basra, Nıfus: 2,600,000
- 3. Musıl, Nıfus: 1,739,800
- 4. Necef, Nıfus: 755,700
- 5. Kerkuk, Nıfus: 585,600
Sûkê İraqi zaf peyser mendê. Cengan sukê İraqi zaf kerdê xırabe. Labelê Beğdad de zaf binay hetê mımarine ra mıkemmel vıraciyê. Beğdad merkezê iqtısad u siyasetê İraqio.
Demografiye[bıvurne | çımey bıvurne]
Nıfusê İraqi 28 milyono. Zaf mıxtelıf mılet tede cıwiyeno, zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Zazayan u şarê bini. İraq de xeylê dini yenê diyaene. Dinê İraqi İslamo, mezhebi ki Şıi u Sunniyê. Tede Ehlê Heqi, yew zi taê İsewi/Xrıstiyani, Bahai u Musewi/Cuhudiy estê. Zıwano resmi Erebkiyo, Xeylê merdumi Kurdki, Goranki Asurki u Tırkmenki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.
Ekonomiye[bıvurne | çımey bıvurne]
İqtısadê İraqi zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat zaf biyo xırabe. Labelê İraq zaf petrol u qaz roşeno.
Çımey[bıvurne | çımey bıvurne]
|
|||||
