Yeni Zelanda
| Yeni Zelanda | |||||
| New Zealand Aotearoa |
|||||
|
|||||
| Ulusal Marş: God Defend New Zealand God Save the Queen |
|||||
 |
|||||
| Başkent | Wellington 41°17′G 174°27′D / 41.283°G 174.45°D |
||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce %95,9 Maorice %4,2 Yeni Zelanda İşaret Dili %0,6 |
||||
| Etnik gruplar | %78.0 Avrupalı %14,6 Maori %9,2 Asyalı %6,9 Pasifik halkları |
||||
| Milliyet | Yeni Zelandalı (resmi) Kivi |
||||
| Yönetim biçimi | Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi | ||||
| - Kraliçe | II. Elizabeth | ||||
| - Genel Vali | Jerry Mateparae | ||||
| - Başbakan | John Key | ||||
| Kuruluş | |||||
| - Anayasa Yasası | 17 Ocak 1853 | ||||
| - Dominyon | 26 Eylül 1907 | ||||
| - Westminster Tüzüğü | 11 Aralık 1931 | ||||
| - Yeni Zelanda Krallığı | 25 Kasım 1947 | ||||
| - Anayasa Yasası | 13 Aralık 1986 | ||||
| Yüzölçümü | |||||
| - Toplam | 268.021 km² (75) 103,483 mil² |
||||
| - Su (%) | 1,6 | ||||
| Nüfus | |||||
| - 2009 tahmini | 4.317.352 (122) | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2006 | ||||
| - Toplam | 108,799 milyar $ (58) | ||||
| - Kişi başına | 2.470 $ (28) | ||||
| İGE | 0.936 ((yüksek)) (2006) | ||||
| Para birimi | Yeni Zelanda Doları (NZD) |
||||
| Zaman dilimi | NZST (UTC+12) | ||||
| - Yaz | NZST (UTC+13) | ||||
| Internet TLD | .nz | ||||
| Telefon kodu | 64 | ||||
Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'da bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 1.500 km güney doğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük (North Island ve South Island) ve birçok küçük adadan oluşur.
İçindekiler
Adının kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Zelanda adı Felemenkçe Zeeland adından geliyor. Zeeland, Hollanda'da bir ildir. Maorice Yeni Zelanda'ya Aotearoa deniyor. Uzun Beyaz Bulutların Ülkesi anlamına geliyor. Ao bulut, şafak, gündüz ya da dünya anlamına, tea beyaz, açık ya da parlak anlamına ve roa uzun anlamına gelmektedir.
Yönetim ve Politika[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Zelanda meşruti monarşi ve parlementer demokrasi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı Kraliçe II. Elizabeth. Başbakanı ise John Key'dir.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2006 sayımına göre Yeni Zelanda'da 4,027,947 kişi yaşıyor. Ülke nüfunusunun çoğunluğunu Avrupa kökenliler oluşturmaktadır. Yeni Zelanda'nın yerli halkı Maoriler ise nüfusun %14.9'unu oluşturmaktadır.
Yeni Zelanda halkı kendilerine Yeni Zelanda'da yaşayan uçamayan bir ulusal kuş olan Kivi diyorlar. Kuzey Adası Güney Adası'ndan küçük ancak burada daha çok kişi yaşıyor.
Din[değiştir | kaynağı değiştir]
Hristiyanlık ülkede baskın dindir, ancak halkın büyük çoğunluğu seküler yaşam tercih etmektedir. 2006 nüfus sayımına göre halkın %55.6'ı kendisini Hristiyan olarak tanımlamaktadır. Diğer %34.7'ı kendilerini herhangi bir dine mensup görmemektedir. Yine nüfus sayımının verilerine göre diğer azınlık dinleri ise Hinduizm, Budizm ve İslam'dır. [1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Zelanda’ya ilk kez 1000 yıl önce Polinezyalı Maoriler yerleşmiştir. Maoriler iyi örgütlenmiş, kan bağı ile gelen şefler ve güçlü rahipler tarafından yönetilen bir kabiledir.
Adaya ilk ayak basan beyaz adam, 1642 yılında Hollandalı Abel Tasman olmuştur. Ancak Kaptan James Cook’un 1769 ve 1779’daki gezilerine kadar adalar herhangi bir yönetime bağlı kalmamış ve keşfedilmemiştir. İngiliz göçmenler, 1840 yılında İngiliz hakimiyeti kurulunca adaya yerleşmeye başlamışlardır. Wellington bu tarihten sonra kurulmuştur. Yeni Zelanda’ya 1852 yılında kendi hükümeti tahsis edilmiştir ve sonraki yüzyılda ülke yatırım, iletişim ve tarımsal üretimde hızlı bir gelişme kaydetmiştir.
Yeni Zelanda adı Hollandalı kartograflar tarafından, Hollanda'da bulunan Zealand adasına ithafen konulmuştur ve ülkenin yerlileri olan Maorilerin kendi dillerinde Aotearoa yani Uzun Beyaz Bulut Ülkesi olarak isimlendirilir. 1769-1779 yılları arasında ülkeyi 4 kez ziyaret eden İngiliz kâşif James Cook tarafından şimdiki ismi New Zealand olarak adlandırılmıştır. Tüm kolonileri arasında en çok Maorilerden çeken İngiliz Kraliyeti, 1840’da Maori şefleri ile Waitangi anlaşmasını yaparak Yeni Zelanda’yı İmparatorluğu’nun kolonisi olarak ilan etmiştir.
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Başkenti Wellington olan Yeni Zelanda kar kaplı dağ manzaraları ile bilinen bir ülkedir. En büyük ve en kozmopolit şehri Auckland'dır. Sinema da Yüzüklerin Efendisi film üçlemesi ile 200.000.000$ ek gelir kazanmış ve bunu Peter Jackson'ın yönettiği bu üçlemenin sahibi olan Warner Bros.'un ve New Line Cinema'nın şirketleri ile bağlantılı olup Winut Films Productions katkısı bulunan bu film üçlemesi birden çok ödül sahibidir. Almanya, ABD ve Yeni Zelanda'da çekilmiştir.
İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Zelanda'nın Güney Yarımküre'de veya ekvatorun güneyinde olması, mevsimlerin kuzey yarım küredekilerin tam tersi olması anlamına gelir. Yazın en sıcak ayları Ocak ve Şubat olup en soğuk aylar Haziran ve Temmuzdur.
Genellikle ılıman bir iklime sahip olup, ülkenin kuzey kesimleri suptropikal iklimin etkisi altındadır. Kışın, Güney Ada'nın (South Island) iç kesimleri -10 dereceye kadar inerken, Okyanus kıyıları daha yumuşak ve yağışlı bir iklime sahiptir. Yazları 20-33 dereceler arasında olup oldukça da güneşlidir.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Transparency International 2013 Yolsuzluk Algılama Endeksi'nde, Danimarka ile birlikte 100 üzerinden 91 puanla birinci sırada yer aldı (0 puan = yüksek yolsuzluk, 100 puan = temiz).[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ GALLUP WorldView. Retrieved 31 July 2012
- ^ (İngilizce) Yolsuzluk Algılama Endeksi 2013. Transparency International. 3 Aralık 2013 tarihinde erişildi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- (İngilizce) New Zealand History Online
- (İngilizce) Story: European discovery of New Zealand
|
|||||||
|
||||||||||||||||||||
|
||||||||
