Санкт-Петербург

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан
(Ленинград битеннән юнәлтелде)
Моңа күчү: навигация, эзләү
Шәһәр
Санкт-Петербург
SPB Collage 2014-2.jpg
Байрак Герб
Flag of Saint Petersburg Russia.svg Coat of Arms of Saint Petersburg (2003).svg
Ил
Русия
Федерация субъекты
Санкт-Петербург
Эчке бүленеш
16 төбәк
Губернатор
Нигезләнде
Шәһәр 
Мәйдан
1439 км²
Халык саны
5 191 690[2] кеше
Агломерация
5,4 млн (2002)
Милли тәркип
руслар — 84,73 %
украиннар — 1,87 %
белоруслар — 1,17 %
яһүдиләр — 0,78 %
татарлар — 0,76 %
әрмәннәр — 0,41 %
Сәгать поясы
Телефон коды
812
Почта индекслары
190000-199406
Автомобиль коды
78, 98, 178
Рәсми сайт
Бүләкләр
Каһарман шәһәр Ленин ордены Ленин ордены Октябрь Инкыйлабы ордены Кызыл Байрак ордены
Санкт-Петербург (Россия)
Red pog.png
Санкт-Петербург (Санкт-Петербург)
Red pog.png

Санкт-Петербург (рус. Санкт-Петербург, фин. Pietari, кар. Pietari/Пиетари) (17031914 елларда Санкт-Петербург, 19141924 елларда — Петроград, 19241991 елларда — Ленинград) — Рәсәй Федерациясенең федераль дәрәҗәле шәһәр, элек Рәсәй Империясе башкаласы булган. 1703 елда нигез салынган. Халык саны 4 953 219 кеше (2012 ел). Миллионлы шәһәрләр арасында Русиядә иң төньяк шәһәр. Тулысынча Аурупада урнашкан һәм башкала булмаган халык саны буенча иң зур шәһәр.

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Географик урнашу[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Санкт-Петербург Русиянең төньяк-көнбатышында, Нева буе түбәнлеге чикләрендә, Балтыйк диңгезенең Фин култыгында урнаша.

Шәһәрнең уртача биеклеге — 1-5 м (үзәк районнары), 5-30 м (төньяк районнары), 5-22 м (көньяк һәм көньяк-көнбатыш районнары); иң биек ноктасы - 176 м.

Санкт-Петербургтан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
Финляндия байрагы Оулу ~ 741 км
Финляндия байрагы Лаппеэнранта ~ 211 км
Выборг ~ 135 км
Мурманск ~ 1320 км
Кандалакша ~ 1133 км
Костомукша ~ 948 км
Сыктывкар ~ 1501 км
Архангельск ~ 1144 км
Петрозаводск ~ 438 км
Финляндия байрагы Һелсинки ~ 392 км
Эстония байрагы Таллин ~ 363 км
Җилләр розасы
Вологда ~ 697 км
Казан ~ 1559 км
Пермь ~ 2013 км
Екатеринбург ~ 2330 км
Псков ~ 278 км
Латвия байрагы Рига ~ 561 км
Литва байрагы Вилнүс ~ 723 км
Великий Новгород ~ 170 км
Белорусия байрагы Витебск ~ 629 км
Украина байрагы Киев ~ 1239 км
Акъяр ~ 2091 км
Тверь ~ 507 км
Мәскәү ~ 734 км
Сарытау ~ 1570 км
Самар ~ 1795 км

Гидрография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Санкт-Петербургның космостан күренеше

Санкт-Петербург Нева елгасының ике ярларында, аның дельтада урнаша. Шулай ук шәһәрдә Нева елгасының култыклары (Зур һәм Кече Нева, Зур, Урта һәм Кече Невкалар, Фонтанка, Мойка, Екатерингофка, Крестовка, Карповка, Ждановка, Смоленка, Пряжка, Кронверк бугазы), кушылдыклары (Ижора, Славянка, Мурзинка, Охта, Чёрная речка) һәм якынча 20 ясалма каналлар агалар. Шәһәр чикләрендә Нева киңлеге — 340 — 650 м, тирәнлеге 14 — 23 м. Шәһәрнең су объектлары аша 800дан артык күпер салынган, шул исәптә 218 җәяүлеләр күпере һәм 8 ачыла торган күпер.

Сәгать поясы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Map of Russia - Moscow time zone.svg

Санкт-Петербург халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр климаты - уртача, уртача континенталь климатыннан уртача диңгез климатына күчүче.

Бөтен метеокүзәтчелек тарихы буенча иң югары температура 2010 елның 7 августында тәшкил ителгән - +37,1 °C, иң түбән 1883 елның 11 гыйнварында −35,9 °C. Санкт-Петербургта ел буенча 600—700 мм атмосфера дуеннары ява, күбесе - апрельдән октябрьгә кадәр.

Санкт-Петербург климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 8,6 10,2 14,9 25,3 30,9 34,6 35,3 37,1 30,4 21,0 12,3 10,9 37,1
Уртача максимум, °C −3,1 −3 2,0 9,3 16,0 20,0 23,0 20,8 15,0 8,6 2,0 −1,5 9,1
Уртача температура, °C −5,5 −5,8 −1,3 5,1 11,3 15,7 18,8 16,9 11,6 6,2 0,1 −3,7 5,8
Уртача минимум, °C −8 −8,5 −4,2 1,5 7,0 11,7 15,0 13,5 8,8 4,0 −1,8 −6,1 2,7
Абсолют минимум, °C −35,9 −35,2 −29,9 −21,8 −6,6 0,1 4,9 1,3 −3,1 −12,9 −22,2 −34,4 −35,9
Явым-төшем нормасы, мм 44 33 37 31 46 71 79 83 64 67 56 51 662
Чыганак: Климат Санкт-Петербурга. Погода и климат. 21 декабрь 2011 көнне тикшерелгән. 24 гыйнвар 2012 көнне төп чыганагыннан архивланган.


Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1764[3] 1765[4] 1780[4] 1789[4] 1800[3] 1811[4] 1817[4] 1825[4]
149 700 150 300 174 800 217 900 220 200 335 600 363 900 424 700
1833[4] 1837[4] 1840[4] 1850[3] 1852[4] 1863[4] 1870[4] 1882[4]
442 900 468 800 470 200 487 300 532 200 539 500 668 000 928 000
1891[4] 1897[5] 1900[3] 1901[4] 1910[4] 1914[4] 1915[3] 1916[3]
1 033 600 1 264 920 1 418 000 1 439 600 1 905 600 2 118 500 2 314 500 2 415 700
1917[3] 1918[3] 1919[3] 1920[3] 1921[3] 1922[3] 1923[3] 1924[3]
2 300 000 1 469 000 900 000 740 000 830 000 960 000 1 093 000 1 221 000
1925[3] 1926[6] 1928[7] 1930[3] 1935[3] 1940[3] 1941[3] 1942[3]
1 379 000 1 590 770 1 688 300 2 009 500 2 715 700 2 920 000 2 992 000 2 432 000
1943[3] 1944[3] 1945[3] 1946[3] 1947[3] 1948[3] 1949[3] 1950[3]
622 000 546 000 927 000 1 541 000 1 920 000 1 998 000 2 218 000 2 258 000
1955[3] 1956[8] 1959[9] 1960[3] 1962[4] 1965[3] 1967[4] 1970[10]
2 797 000 2 814 000 3 321 196 3 432 000 3 036 000 3 777 200 3 296 000 3 949 501
1973[4] 1975[3] 1976[4] 1979[11] 1980[3] 1981[3] 1982[3] 1983[3]
3 679 000 4 356 200 3 915 000 4 588 183 4 635 200 4 669 400 4 711 200 4 762 100
1984[3] 1985[3] 1986[3] 1987[3] 1988[3] 1989[12] 1990[13] 1991[13]
4 806 400 4 844 200 4 882 200 4 931 200 4 986 900 5 023 506 5 002 444 5 007 469
1992[13] 1993[13] 1994[13] 1995[13] 1996[13] 1997[13] 1998[13] 1999[13]
4 986 405 4 942 891 4 881 563 4 845 407 4 820 213 4 806 641 4 783 982 4 770 897
2000[13] 2001[13] 2002[14] 2003[13] 2004[13] 2005[13] 2006[13] 2007[13]
4 741 923 4 714 844 4 661 219 4 656 474 4 624 083 4 600 000 4 580 620 4 571 184
2008[13] 2009[13] 2010[15] 2011[16] 2012[17] 2013[18] 2014[19] 2015[2]
4 568 047 4 581 854 4 879 566 4 899 344 4 953 219 5 028 000 5 131 942 5 191 690

Административ-территориаль бүленеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Санкт-Петербург 18 районына бүленә:

Санкт-Петербургның административ-территориаль бүленеше
  1. Адмиралтейство районы
  2. Василеостровский районы
  3. Выборг районы
  4. Калинин районы
  5. Киров районы
  6. Колпино район
  7. Кызыл Гвардия районы
  8. Красное Село районы
  9. Кронштадт районы
  1. Курорт районы
  2. Мәскәү районы
  3. Нева районы
  4. Петроград районы
  5. Петродворец районы
  6. Диңгез буе районы
  7. Пушкин районы
  8. Фрунзе районы
  9. Үзәк районы
Районнар, үз чиратта, муниципаль округларга, шәһәрләргә һәм бистәләргә бүленәләр.

Шәһәр чикләрендә 111 шәһәрэче муниципаль берәмлек бар: 81 муниципаль округ, 9 шәһәр (Зеленогорск, Колпино, Красное Село, Кронштадт, Ломоносов, Павловск, Петергоф, Пушкин, Сестрорецк) һәм 21 бистә.[20].

Кардәш шәһәрләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1. Иордания байрагы, Акаба
2. Мисыр байрагы, Александрия
3. Казахстан байрагы, Алматы
4. Бельгия байрагы, Антверпен
5. Азәрбайҗан байрагы, Бакы
6. Таиланд байрагы, Бангкок
7. Испания байрагы, Барселона
8. Франция байрагы, Бордо
9. Польша байрагы, Варшава
10. Фәлистыйн байрагы, Вифлеем
11. Куба байрагы, Гавана
12. Франция байрагы, Гавр
13. Алмания байрагы, Һамбург
14. Польша байрагы, Гданьск
15. Италия байрагы, Генуя
16. Швеция байрагы, Гөтеборг
17. Австрия байрагы, Грац
18. Латвия байрагы, Даугавпилс
19. Алмания байрагы, Дрезден
20. Таҗикстан байрагы, Душанбе
21. Әрмәнстан байрагы, Ереван
22. Хорватия байрагы, Загреб
23. Финляндия байрагы, Иматра
24. Иран байрагы, Исфаһан
25. Канада байрагы, Квебек
26. КАҖ байрагы, Кейптаун
27. Украина байрагы, Киев
28. Шри-Ланка байрагы, Коломбо
29. Финляндия байрагы, Котка
30. Словакия байрагы, Кошице
31. Финляндия байрагы, Лаппеэнранта
32. Франция байрагы, Лион
33. АКШ байрагы, Лос-Анҗелес
34. Украина байрагы, Львов
35. Бөек Британия байрагы, Манчестер
36. Словения байрагы, Марибор
37. Австралия байрагы, Мельбурн
38. Финляндия байрагы, Миккели
39. Италия байрагы, Милан
40. Белорусия байрагы, Минск
41. Уругвай байрагы, Монтевидео
42. Һиндстан байрагы, Мумбаи
43. Украина байрагы, Николаев
44. Франция байрагы, Ницца
45. Украина байрагы, Одесса
46. Дания байрагы, Орһус
47. Япония байрагы, Осака
48. Кыргызстан байрагы, Ош
49. Франция байрагы, Париж
50. Русия байрагы, Петрозаводск
51. Греция байрагы, Пирей (1965)
52. Болгария байрагы, Пловдив
53. Чехия байрагы, Прага
54. Көньяк Корея байрагы, Пусан
55. Бразилия байрагы, Рио-де-Жанейро
56. Латвия байрагы, Рига
57. Израиль байрагы, Ришон ле-Цион
58. Нидерландлар байрагы, Роттердам
59. Греция байрагы, Салоники
60. АКШ байрагы, Сент-Питерсберг
61. Куба байрагы, Сантьяго-де-Куба
62. Русия байрагы, Севастополь
63. Төркия байрагы, Стамбул
64. Швеция байрагы, Стокһолм
65. Эстония байрагы, Таллин
66. Финляндия байрагы, Тампере
67. Грузия байрагы, Тбилиси
68. Финляндия байрагы, Турку
69. Көньяк Корея байрагы, Тэгу
70. Израиль байрагы, Хайфа
71. Судан байрагы, Хартум
72. Украина байрагы, Харьков
73. Финляндия байрагы, Һелсинки
74. Вьетнам байрагы, Хошимин
75. Кытай байрагы, Чыңду
76. Кытай байрагы, Шаңхай
77. Бөек Британия байрагы, Эдинбург
78. Италия байрагы, Венеция
79. Польша байрагы, Краков
80. Эстония байрагы, Тарту
81. Вьетнам байрагы, Хайфон
82. Литва байрагы, Каунас
83. Румыния байрагы, Констанца
84. Кытай байрагы, Чиңдау
85. Казахстан байрагы, Астана
86. Норвегия байрагы, Ставангер
87. КАҖ байрагы, Йоханнесбург
88. Кытай байрагы, Пекин
89. Аргентина байрагы, Мар-дель-Плата
90. Аргентина байрагы, Буэнос-Айрес
91. Русия байрагы, Воркута

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Татарлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. http://gov.spb.ru/governor/
  2. 2,0 2,1 Оценка численности постоянного населения на 1 января 2015 года и в среднем за 2014 год (опубликовано 17 марта 2015 год). 18 март 2015 көнне тикшерелгән. 18 март 2015 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 3,26 3,27 3,28 3,29 3,30 3,31 3,32 3,33 3,34 3,35 3,36 3,37 3,38 3,39 3,40 Санкт-Петербург. 1703-2003: Юбилейный статистический сборник. 25 сентябрь 2013 көнне тикшерелгән. 25 сентябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 Народная энциклопедия «Мой город». Санкт-Петербург. 16 октябрь 2013 көнне тикшерелгән. 16 октябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  5. Первая Всеобщая перепись населения Российской империи 1897 года. Санкт-Петербургская губерния. 26 октябрь 2013 көнне тикшерелгән. 26 октябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  6. Всесоюзная перепись населения 1926 года. М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928. Том 9. Таблица I. Населенные места. Наличное городское и сельское население. 7 февраль 2015 көнне тикшерелгән. 7 февраль 2015 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  7. Статистический справочник СССР за 1928 г.
  8. Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956. 26 октябрь 2013 көнне тикшерелгән. 26 октябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  9. Всесоюзная перепись населения 1959 года. 10 октябрь 2013 көнне тикшерелгән. 10 октябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  10. Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность наличного населения городов, поселков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям. 14 октябрь 2013 көнне тикшерелгән. 14 октябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  11. Всесоюзная перепись населения 1979 г.
  12. Всесоюзная перепись населения 1989 года. 23 август 2011 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  13. 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 13,13 13,14 13,15 13,16 13,17 13,18 Численность постоянного населения на 1 января (человек) 1990-2010 года
  14. Всероссийская перепись населения 2002. Том 1. 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации
  15. Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года. 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи человек и более. 14 ноябрь 2013 көнне тикшерелгән. 14 ноябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  16. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2011 года, на 1 января 2012 года и в среднем за 2011 год
  17. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. 31 май 2014 көнне тикшерелгән. 31 май 2014 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  18. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). 16 ноябрь 2013 көнне тикшерелгән. 16 ноябрь 2013 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  19. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. 2 август 2014 көнне тикшерелгән. 2 август 2014 көнне төп чыганагыннан архивланган.
  20. Санкт-Петербурга «О территориальном устройстве Санкт-Петербурга» (с изменениями на 13 июля 2011 года) О территориальном устройстве Санкт-Петербурга. gov.spb.ru. 12 август 2011 көнне тикшерелгән.

Калып:Нева