Ородой Холбооной Улас
Ородой Холбооной Улас Россин Федераци Российская Федерация
|
||||||
|
||||||
| Түрын дуулалай нэрэ: «Ородой Холбооной Уласай түрын дуулал» |
||||||
| Ниислэл |  Москва |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Албан хэлэн | Ород хэлэн | |||||
| Арад түмэн | 79,8 % — Ородууд 3,8 % — Татарнууд 2,0 % — украинашууд 1,2 % — Башкирнууд 1,1 % — Чувашууд 12.1 % — бусад арад түмэн (бүриин жагсаалтань →) |
|||||
| Түрэ засаг | Холбооной улас | |||||
| - | Юрэнхылэгшэ | Владимир Путин (ЕдРо) | ||||
| - | Юрэнхы сайд | Дмитрий Медведев (ЕдРо) | ||||
| Уласай хурал | Холбооной Хурал | |||||
| - | Дээдэ танхим | Холбооны Зүблэл (ХЗ) | ||||
| - | Доодо танхим | Гүрэнэй Дума (ГД) | ||||
| Тусгаар тогтонол | ||||||
| - | 25.12.1991 | РФ-иин байгуулга | ||||
| Дэбиcхэр газар | ||||||
| - | Бүхэлдээ | 17 075 400 км2 (1) | ||||
| - | Уһанай процент (%) | 13 %[1] | ||||
| Хүн зон | ||||||
| - | Тоосоо (2012) | 143,056,383[2] (8) | ||||
| - | Хүн зоной нягтарал | 8.3 хүн/км2 | ||||
| ДНБ (ХАШТ) | 2011 оной тоосоо | |||||
| - | Бүгэдэ | $2.383 ехэ наяд[3] (6) | ||||
| - | Нэгэ хүндэ | $16,736[3] | ||||
| ДНБ (Нэрлэһэн) | 2011 оной тоосоо | |||||
| - | Бүгэдэ | $1.884 ехэ наяд[3] | ||||
| - | Нэгэ хүндэ | $13,235[3] | ||||
| ОТББЭ (2008) | 42.3[4] (ехэ) (83) | |||||
| ХХИ (2011) |  0.755[5] (һайн) (65) |
|||||
| Мүнгэн тэмдэгтэ | [[Рубль (бурядаар баһа түхэриг)]] (RUB,  ) |
|||||
| Сагай бүһэ | +3 … +10 | |||||
| Интернет домэйн | .ru, .su | |||||
| Телефоной код | +7 | |||||
Ородой Холбооной Улас (ородоор Росси́йская Федера́ция) — Евразиин хойто хэһэгээр үргэлжэлхэ улас юм. Хахад-Юрэнхылэгшын засаглалтай бүгэдэ найрамдаха улас холбооной 83 харъяата ангиһаа бүрилдэнэ.
Агуулга
Түүхэ[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Гол үгүүлэл: Ород Холбооной Уласай түүхэ
Ород Холбооной Уласай түүхэ — Зүүн Славянуудаар анха эхилбэ. Славянууд МЭҮ 3-8-р зуунай дундуур Европодо тодоржл эхилһэн байна. 9-р зуунда зүүн Славяншуудай анханай улас болохо Киевэй Русь байгуулагдаба. Энэ уласынь Викингүүд болон тэдэгээрэй үрэ удамуудаар ударидуулжа байһан болоод 988 ондо Византиин эзэнтэ гүрэнһөө христианствын православиин сектын сургаал үблүүлэн абаһан. Энэ ябадалынь дараагай мянган жэлэй турша Ородой соёл уралигые тодорхойлһон Византиин болон Славян соёл уралигай нэгэдхэлые эхилүүлээ. Уламаар Киевэй Русинь задаржа газар нютагынь Ородой маша олон бишыхан хэмжээнэй феодалай уласуудта хубаагдаһан. Киевэй Русиин залгамжалагша улаа\суудаас хамагай хүсэрхэгынь Москва байһан болоод энэнь Ородой нэгэдэл, Алтан Ордоной эсэргүү тусгаарлаха хүдэлөөндэ голлохо байра һууриие эзэлжэ байба. Москва — аажамаар оршомойхоо Ород уласуудые нэгэдхэһэн болоод Киевэй Русиин соёл уралиг, улас түрын үбые захирха болоо. 18-р зуун гэхэд энэ уласынь байлдан дагуулалта, ниилүүлэлтэ, шудалгаа зэрэгээр хүрээгээ тэлэжэ, Польшоһоо Номгон далай хүрэтэр үргэлжэлһэн Ородой эзэнтэ гүрэн болоһон байба.
Зүблэлтэ Холбоо[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Гол үгүүлэл: Зүблэлтэ Холбоо
Россинь Ородой эзэнтэ гүрэнэй сагһаа дэлхэйн хүсэн, нүлөө ехэтэй орон болоһон болоод хожомынь дэлхэйн анханай, хамагай томо социалис орон, «суперхүсэн» болохо СССР-эй хамагай томо, хамагай шухала хэһэг болоо. Энэнь уралиг, шэнжэлхэ ухаанай бүхыл һалбарида амжалта үзүүлһэн. 1991 ондо СССР задарһанаар Россин Федераци (РФ) байгуулагдаһан болоод энэнь СССР-эй залгамжалагша хэмээн тоосогдодог.
Зүблэлтэ Холбоо — 15 Бүгэдэ Найрамдаха Улас болон хэд хэдэн автономито улас, хизгаарнуудһаа тогтоһон холбооной улас байһан. Энэ холбооной уласынь дэлхэйн хуурай газарай зургаанай нэгые хамарһан 255 сая хүн зонтой ехэ булимтархы хамаг бүгэдые гүрэнэй хинан зонхилдог болошоһо гүрэн байгаа. Зүблэлтэ Холбоо үзэл шурталай хубида дэлхэйн социалис лагериин тэргүүлэгшэ, сэрэг улас түрын Варшавын хэрээнэй оронуудай мүлжэгшэ байһан юм.
Газар зүй[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Ородынь дарааха улсуудтай хил залгана (сагай зүүнэй эсрэгээр, баруун-хойто зүгhөө зүүн-үмэнэдэ зүг рүү): Норвеги, Финланд, Эстон, Латви, Литва (Калининград можо), Польш (Калининград можо), Белорус, Украйн, Гүрж, Азербайжан, Казахстан, Хитад Улас, Монгол Улас, Хойд Солонгос. Мүн харисангы бага уhаар (Берингийн хоолой, Балтын тэнгис, Хар тэнгис, Лаперузын хоолой) АНУ-н Альяск муж, Швед, Дани, Турк, Жибэн ойролсоо.
Хотонууд[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Гол үгүүлэл: Ородой Холбооной Уласай хотонүүд
Хотонууд хүн ама — «Ородой статистик ежегодник» 1897—2002 жэлууд — 2011 он[6], 2010 жэл — «Всероссийская перепись населения 2010 жэл, т.1»[7], 2012 жэл — «Федеральная служба государственной статистики»[8]
Яһатанууд[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Ородой Холбооной Уласай амьдарч буй олон ястан үндэстнийг Ородын ард түмэн гэнэ. Өөрийн гэх уластай Украйн мэтийг хасч тооцоход ч гэсэн 160 гаруй ястны үндсэн орон, гол нутаг нь Ород юм. 2010 оны хүн аманын тооллогын дүнгээр 144 сая хүнтэйгээс 80,9 % али 111,016,896 нь Ород үндэстэн (ородоор русские) гэдэг нь мэдэгдсэн. Уласынь цөөнх ард түмэн болох 19,1%-аас сая давсан тоотой нь гэвэл:
- 3,9 % — Татар үндэстэн (5,310,000)
- 1,41 % — Украйн үндэстэн (1,930,000)
- 1,16 % — Башкир ястан (1,580,000)
- 1,05 % — Чуваш ястан (1,440,000)
- 1,04 % — Чечень ястан (1,430,000)
- 0,86 % — Армен үндэстэн (1,180,000) байж таарч байгаа юм.[9][10]
2010 оны тооллогын дүнг үндэслэн ард түмнийг олноос нь эхлэн доор жагсаав. Ингэхдээ ойлгомжтой байхыг бодолцож хэл-угсаагаар нь бүлэглэж багананд орууллаа:[9]
|
|
|
|
|
Сүбъеэктэнүүд[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Гол үгүүлэл: Ородой Холбооной Уласай сүбъеэктэнүүд
Холбооны харъяат анги[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Ородой Холбооной Уласай 83 холбооной харъяат ангиас (субъект) бүрдэнэ. Эдгээр харъяат ангиуд нь Холбооной Хуралд адилхан тус бүр 2 төлөөллийн эрхтэй. Хэдий тийм ч, өөртөө засаглах эрхээр харилцан адилгүй доорх нэгжүүдэд хамаарна.
- 46 муж: Жирийн харъяат анги. Захирагчтай, орон нутгийн сонгуульт хууль тогтоох хуралтай.
- 21 бүгд найрамдах улас: Өөртөө засах эрхтэй цөөнх үндэстэн, ард түмний өлгий нутаг. Тус бүрдээ үндсэн хууль, ерөнхийлөгч, парламенттай. Ород хэлэнэй хамтаар төрөлх хэл нь албан ёсны хэл болно, гэвч ОХУ даяар болон олон улсын харилцаанд зөвхөн Ород хэлэн хэрэглэнэ.
- 9 хязгаар: Үнэндээ мужтай адил Ородууд голчлон амьдардаг нутаг. Гагцхүү алс, чинад, захын нутаг бөгөөд хүн ам багатай, түүхэндээ зах хязгаар хэмээгдсээр ирсэн.
- 4 өөртөө засах тойрог: Муж, хязгаарын мэдэл дэх цөөнх ард түмний өлгий. 1990 оноос байр суурь өндийсөн боловч Чукоткийнхаас бусад нь үнэндээ муж, эсвэл хязгаарт захирагддаг.
- 1 өөртөө засах муж: Түүхэндээ, өөртөө засах муж байсан, дараа нь хязгаарт захирагдсан. 1990 онд Еврейн өөртөө засах мужаас бусад нь бүгд найрамдах улс болсон.
- 2 холбооной хото: Зангилаа хоёр том хото Мушхаваа, Саанкт-Петербүүргэ.
Холбооной тойрог[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Мөн харъяат ангиуд нь ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн томилох элч төлөөлөгчид удирдагдах 8 Ородой Холбооной Уласынь холбооной тойрогт ангилагддаг. Холбооны тойрог нь холбооны хуулийг улас даяар мөрдүүлэхэд анхаардаг.
Зургийн цомог[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
-
Ородой геограафи
-
Ехэ Ородой Улас
-
ЗХУ
.svg)
.svg)
Мүн үзэхэ[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Зүүлтэ[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
- ↑ The Russian federation: general characteristics. Federal State Statistics Service. the original on 21 October 2003-с архивлагдсан. 5 April 2008-д хандсан.
- ↑ http://web.archive.org/web/20101213134234/http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat/rosstatsite/main/population/demography/
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Russia. International Monetary Fund. 20 April 2012-д хандсан.
- ↑ Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. 13 January 2011-д хандсан.
- ↑ 2011 Human development Report 148–151. United Nations Development Programme. 5 November 2011-д хандсан.
- ↑ «Российский статистический ежегодник», 2011 г. Раздел 4. Население. Таблица 4.4 Города с численностью населения 100 тысяч и более человек
- ↑ Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов — районных центров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи человек и более.
- ↑ Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2012 года
- ↑ 9,0 9,1 http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt
- ↑ http://www.rg.ru/2011/12/16/perepis.html
Холбооһон[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Энэ хуудаһан Ородой Холбооной Улас гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
- Засгийн газар
- gov.ru—Засгийн газрын албан ёсны вэбсайт
- Duma—Парламентийн доод танхим
- Federation Council—Парламентийн дээд танхим
- Kremlin—Ерөнхийлөгчийн албан ёсны вэбсайт
- Төрийн тэргүүн болон түүний кабинет
- Оросын төв банк
- Federal Migration Service
- Russian Federal Customs Service
- Energy Statistics for Russia from the Energy Information Administration
- РИА Новости
- Ерөнхий мэдээлэл
- Russia at UCB Libraries GovPubs
- Бусад
- ТАСС (ород)
- Интерфакс (ород)
- RussGUS Datenbank
- Russia Beyond the Headlines (англ)
| Ехэ Найман | ||
·  Франци ·  Итали ·  Канада ·  Германи ·  Амеэрикын Нэгэдэһэн Улас ·  Ехэ Британи ·  Япон ·  Ородой Холбооной Улас |
||
 |
Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай. |
| Европо | ||
 |
Австри · Азербайджан · Албани · Андорра · Беларусь · Бельги · Болгари · Босни ба Герцеговина · Ватикан · Германи · Грек · Гүрж · Дани · Ирланд · Исланд · Испани · Итали · Казахстан · Кипр · Ородой Холбооной Улас · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Македони · Мальта · Молдав · Монако · Нидерланд · Норвеги · Нэгэдэһэн Хаанта Улас · Польшо · Португал · Румын · Сан-Марино · Серби · Словак · Словен · Турк · Унгар · Украйн · Финланд · Франци · Хорвати · Черногори · Чехи · Швейцари · Швед · Эстони | |
| Ази | ||
 |
Азербайджан · Арабын Нэгэдэһэн Эмир Улас · Армени · Афганистан · Балба · Бангладеш · Баhрэйн · Брүнэй · Бутан · Вьетнам · Гүрж · Египет · Жибэн · Зүүн Тимор · Израиль · Индонези · Йордан · Ирак · Иран · Йемен · Казахстан · Камбож · Катар · Кипр · Кувейт · Кыргызстан · Лаос · Ливан · Малайзи · Мальдив · Монгол Улас · Мьянмар · Оман · Ородой Холбооной Улас · Пакистан · Саудын Араб · Сингапур · Сири · Узбекистан · Урда Солонгос · Таджикистан · Таиланд · Туркменистан · Түрэг Улас · Филиппин · Хитад Улас · Хойто Солонгос · Шри Ланка · Энэдхэг | |
_%E2%80%94_Crimea_disputed.svg){kind=link}