Ирландия
Басқа мағыналар үшін Ирландия (айрық) деген бетті қараңыз.
| Ирландия Республикасы Poblacht na hÉireann Republic of Ireland |
|||||
|
|||||
| Ирландия ұлттық әнұраны | |||||
 |
|||||
| Тәуелсіздік күні | 6 желтоқсан 1922 (Ұлыбритания және Ирландия Құрама Патшалығынан) | ||||
| Ресми тілдері | ирланд тілі және ағылшын тілі | ||||
| Елорда | Дублин | ||||
| Ірі қалалары | Дублин, Корк | ||||
| Үкімет түрі | Парламенттік республика | ||||
| Президенті Премьер-министрі |
Майкл Д. Хиггинс Энда Кенни |
||||
| Жер аумағы • Барлығы • % су беті |
Әлем бойынша 117-ші-орын 70273 км² 2 |
||||
| Жұрты • Сарап (2011) • Тығыздығы |
4 581 269 адам (120-шы) 60,3 адам/км² |
||||
| ЖІӨ • Қорытынды (2010) • Жан басына шаққанда |
172,5 млрд[1] $ (55-ші) 39 009[1] $ |
||||
| АДИ (2011) | ▬ 0,908[2] (өте жоғары) (7-ші) | ||||
| Валютасы | еуро | ||||
| Интернет үйшігі | .ie | ||||
| ISO коды | IE | ||||
| ХОК коды | IRL | ||||
| Телефон коды | +353 | ||||
| Уақыт белдеулері | +0 | ||||
Координаттар: 53°08′00″ с. е. 8°07′00″ б. б. / 53.133333° с. е. 8.116667° б. б. (G) (O)
Ирландия, Ирланд Республикасы (ирландша Éire, Poblacht na hÉireann; ағылш. Ireland, Republic of Ireland) — Ирландия аралының көбін алып жатқан Батыс Еуропа мемлекеті. Ауданы — 70,2 мың км². Елдің аты ирландша Éire деген сөзден шыққан. Астанасы — Дублин.
Мазмұны
Атауы[өңдеу]
1937 ж конституциясы бойынша мемлекет аты — "Éire, немесе, ағылшынша, Ireland" деп бекітілген. Билігін бүкіл аралға тарату ниетімен 1949 ж. Дублин ел атауын "Ирландия Республикасы" деп өзгертті.
Жағрапиясы[өңдеу]
Жағрапиялық мағлұматтарды Ирландия аралы және Ирландия жағрапиясы деген мақалалардан қараңыз.
Саяси құрлымы[өңдеу]
Ирландия — республика.
Қазіргі конституциясы 1937 жылдың 1 шілдесінде плебисцитта қабылданды. 1937 жылдың 29 желтоқсанында күшке енді .
Ирландия президенті (ирл. Uachtarán) халық референдумымен 7 жылда бір рет сайланады. Президенттің, үкімет сұранысы бойынша парламенттің төменгі палатасын шақыруға және таратуға құқығы бар, ол заңдарды жариялайды, соттар мен басқа да жоғарғы лауазымдарды тағайындайды және бас қолбасшы лауазымына ие болады.
Шын мәнінде үкімет басы — премьер-министрді (Taoiseach) — өкілдер палатасының ұсынысы бойынша президент тағайындайды.
Жоғарғы заң шығарушы орган — парламент (ирл. Tithe An Oireachtais). Құрамында 2 палата бар: өкілдер палатасы мен сенат.
Өкілдер палатасында 160-тан 170-ге дейін мүше бар. Олар халық тарапынан тікелей құпия дауысберу арқылы сайланады.
Сенат құрамында 60 мүше бар, олардың 11-ін премьер-министр тағайындайды, 6-ы Ұлттық және Дублин университеттерімен сайланады, 43-і жанама сайлау арқылы ерекше тізіммен (тізімдегі кандидаттар әртүрлі мекемелер мен ұжымдардың ұсынысымен кіргізіледі) өтеді. Сенаттың сайлау коллегиясы 900 адамнан тұрады, олардың ішінде өкілдер палатасының мүшелері, муниципалитеттер мен графтықтар кеңесінің мүшелері бар. Палаталардың жұмыс мерзімі — 7 жыл.
Әкімшілік құрлымы[өңдеу]
- Ленстер провинциясы (Leinster/Cúige Laighean):
- Карлоу (Carlow/Contae Cheatharlaigh)
- Дублин (Dublin/Contae átha Cliath)
- Килдэр (Kildare/Contae Chill Dara)
- Килкенни (Kilkenny/Contae Chill Chainnigh)
- Лииш (Laois/Contae Laoise)
- Лонгфорд (Longford/An Longphort)
- Лаут (Louth/Contae Lú)
- Мит (Meath/Contae na Mí)
- Оффали (Offaly/Contae Uíbh Fhailí)
- Уэстмит (Westmeath/Contae na hIarmhí)
- Уэксфорд (Wexford/Contae Loch Garman)
- Уиклоу (Wicklow/Contae Chill Mhantáin)
- Манстер провинциясы (Munster/Cuige Mumhan):
- Коннахт провинция (Connacht/Cúige Chonnacht):
- Ольстер провинциясы (Ulster/Cúige Ulaidh):
 |
Ирландия Республикасы |
Типперэри графтығы 2 суб-субъект болып басқарылады: Типперэри Солтүстік Ридинг және Типперэри Оңтүстік Ридинг.
Экономикасы[өңдеу]
Тарихы[өңдеу]
Ирландия қарулы күштері[өңдеу]
Мәдениеті[өңдеу]
Дереккөздер[өңдеу]
- ↑ a b Report for Ireland (ағыл.). International Monetary Fund. Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 наурыз 2012. Тексерілді, 22 ақпан 2011.
- ↑ Human Development Index and its components
|
|
||
|---|---|---|
| Егеменді елдер | Аустрия · Албания · Андорра · Армения1 · Әзірбайжан1 · Беларусь · Бельгия · Болгария · Босния және Герцеговина · Ватикан · Германия · Грекия · Грузия1 · Дания · Ирландия · Исландия · Испания · Италия · Қазақстан1 · Кипр1 · Латвия · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Мажарстан · Македония · Мальта · Молдова · Монако · Нидерланд · Норвегия · Польша · Португалия · Ресей1 · Румыния · Сан-Марино · Сербия · Словакия · Словения · Түркия1 · Украина · Ұлыбритания · Финляндия · Франция · Хорватия · Черногория · Чехия · Швейцария · Швеция · Эстония |  |
| Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер |
Абхазия1 · Косово · Қарабақ1 · Оңтүстік Осетия1 · Солтүстік Кипр1 · Транснистрия | |
| Тәуелді және арнайы әкімшілік аймақтар |
Фарер аралдары (Дания) · Аланд аралдары (Финляндия) · Акротири мен Декелия1 / Гибралтар / Гернси / Джерси / Мэн · Фарер аралдары (Дания) | |
| 1 Бір бөлігі немесе толығымен Азияда, алайда мәдени байланыс жағынан Еуропаға қатысты мемлекеттер |
||
