Вутлă хӳре
Вутлă хӳре е Комета (гр. κομήτης хӳреллĕ), — Хĕвел системин тĕтре евĕрлĕ объекчĕ. Вăл пуçĕнчен тата хӳринчен тытăнса тăрать.
Комета пуçĕ, е «кома», — кометăн чи çутă пайĕ. Унăн варринче темиçе километра тăсăлакан хытă япалалăх. Çав тĕшĕ пăрпа чул катăкĕсенчен тăрать. Хӳри вара — темиçе миллион километра тăсăлакан тусанпа газ хутăшĕ.
Пĕрлехи хыпарсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Вăрăм тапхăрлă кометăсем пирĕн пата Оорт пĕлĕтĕнчен вĕçсе килеççĕ, пулас, унта çав тери нумай комета тĕшши. Хĕвел системин аяк енĕсенчи кĕлеткесем, яланхилле, вĕçекен япалалăхсенчен (шыв, метан тата урăх газсен) тытăнса тăраççĕ, Хĕвел патне çывхарсан вĕсем пăсланса каяççĕ.
Хальхи саманта 400 ытла кĕске тапхăрлă кометăна тупса палăртнă[1].
Комета тытăмĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Комета тытăнса тăракан тĕп газсем[2][3]
Атомсем | Молекулăсем | Ионсем |
---|---|---|
Н | Н2O | H2O+ |
О | С2 | H3O+ |
С | С3 | OH+ |
S | CN | CO+ |
Na | СН | CO2+ |
Fe | СО | CH+ |
Co | HCN | CN+ |
Ni | СH3CN | |
H2CO |
Йĕтре[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Йĕтре — коетăн хытă пайĕ, унта мĕнпур масси тенĕ пекех вырнаçнă. Хальхи саманта кометăсен йĕтрисене телескопи меслечĕпе тĕрĕслеме май çук, мĕншĕн тесен вĕсем талкăшпех çутăлса тăракан материпе витĕннĕ.
Хӳре[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ялкăш кометăсем Хĕвел патне çывхарнă чухне «хӳре» — çутăлакан ярăм — тăсăлма тытăнать, хĕвел çилĕпе çутă пусăмĕ хĕснипе вăл Хĕвелтен тепĕр еннелле сулăннă.
Çавăн пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ http://ssd.jpl.nasa.gov/dat/ELEMENTS.COMET
- ^ http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/astronomiya/KOMETA.html — КОМЕТА | Энциклопедия Кругосвет
- ^ Ю.Н.ГНЕДИН [http://bourabai.kz/dmitriev/gnedin.htm#table2 Астрономические наблюдения кометы века: новые, неожиданные результаты].
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Коитиро Томита / Беседы о кометах
- Популярная статья о кометах
- Статья «Кометы — странницы космических трасс»
- Образы комет в изобразительном искусстве
- Кометография
- Столкновение кометы Шумейкеров—Леви 9 с Юпитером: что мы увидели (Физика наших дней)
- Статья «Тайны межзвёздных облаков» — о проекте Стардаст
- Уильям Нейпьер. Опасность комет и астероидов
- Кометы в Солнечной системе, Инфографика. Схема орбит некоторых комет, которые были или будут видны с Земли невооружённым глазом.
- Каталог орбитальной эволюции малых тел Солнечной системы
- Zlobin A.E. Quasi Three-dimensional Modeling of Tunguska Comet Impact (1908), paper of AIAA 2007 Planetary Defense Conference
Ку статьяна çырса пĕтермелле, е анлăрах ăнлантарса памалла. Эсир ăна тӳрлетсе, хыпара хушса çырса пулăшма пултаратăр. |
|
|
---|---|
|
|
Хĕвел | |
Планетăсем тата карлик планетăсем: Меркури • Венера • Çĕр • Марс • Церера • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун • Плутон • Хаумеа • Макемаке • Эрида | |
Карлик планетăсен малтанхи черетри кандидатсем : Седна • Орк • Квавар • 2007 OR10 | |
Мăн планета спутникĕсем: Уйăх • Каллисто • Ганимед • Европа • Ио • Титан • Энцелад • Мимас • Япет • Тефия • Диона • Рея • Оберон • Титания • Ариэль • Умбриэль • Миранда • Тритон • Протей • Харон | |
Спутниксем/ункăсем<!—планетăсен тата карлик планетисен-->: Çĕрĕн • Марсăн • Юпитерăн/∅ • Сатурнăн/∅ • Уранăн/∅ • Нептунăн/∅ • Плутонăн • Хаумеа • Эридăн | |
Кĕçĕн кĕлеткесем: метеороидсем • астероидсем/вĕсен спутникĕсем (çĕр çумне килекен • тĕп тăрăхĕнчи • троянсем • кентаврсем) • транснептун (КТ (плутино • кьюбивано) • РД) • дамоклоидсем • кометăсем (ОО) | |
Астрономи объекчĕсем • Шаблон:Icon Портал:Астрономи • Шаблон:Icon Проект:Астероидсем |
Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA