Tlalticpactli
| Tlālticpactli | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||
| Machiyōtl |   |
||||||
| Xonecuilli tlanōnōtzaliztli | |||||||
| Huēyi tlahcomalacayōllōtl | 149,597,887.5 km | ||||||
| Tepitōn tlahcomalacayōllōtl | 149,576,999.826 km | ||||||
| Ahhuehcātōnatiuhyōtl | 0.983 ua | ||||||
| Huehcātōnatiuhyōtl | 1.017 ua | ||||||
| Radio medio | 149,597,870 km | ||||||
| Excentricidad | 0.0167 | ||||||
| Malacaohcāhuitl | 356.2564 | ||||||
| Velocidad orbital media | 30.287 km/s | ||||||
| Īxpeyāhualiztli | 1,57869° | ||||||
| Mētztli | 1 (Mētztli) | ||||||
| Iuhcāyōtechcopa | |||||||
| Diámetro ecuatorial | 12,756.28 km | ||||||
| Diámetro polar | 12,713.50 km | ||||||
| Diámetro medio | 12,742.00 km | ||||||
| Tlatēxxīnepalōni īpan | 510,065,284.702 km² | ||||||
| Pipincāyōtl | 5.974×1024 kg | ||||||
| Tlahco pozāhuacāyōtl | 5.515 g/cm³ | ||||||
| Tlaīxpayōtl etilizzōtl | 9.78 m/s² | ||||||
| Mimiloliztli cahuitl | 23.9345 h | ||||||
| Inclinación axial | 23.45° | ||||||
| Tlaīxpayōtl iztācayōtl | 31 - 32% | ||||||
| Velocidad de escape | 11.186 | ||||||
| Tlaīxpayōtl Totōncāyōtl |
|
||||||
| Ehēcaololōlli ītlanōnōtzaliz | |||||||
| Pātzoliztli īehēcaololōlli | 101,325 kPa | ||||||
| Ehēcatehuiltic | 78.08% | ||||||
| Ehēcayoh | 20.95% | ||||||
| Argón | 0.93% | ||||||
| Tecolli ōmehēcayoh | 355 ppmv (variable) | ||||||
| Yancuīquehēcatl | 18.2 ppmv | ||||||
| Tōnatiuyoh | 5.24 ppmv | ||||||
| Metano | 1.72 ppmv | ||||||
| Kriptón | 1 ppmv | ||||||
| Āyōcoxqui | 5 ppmv | ||||||
| Óxido nitroso | 0.31 ppmv | ||||||
| Xenón | 0.08 ppmv | ||||||
| Tecolli cemehēcayoh | 0.05 ppmv | ||||||
| Ozono | 0.02 - 0.03 (variable) | ||||||
| Clorofluorocarburos | 0.02 - 0.03 ppbv | ||||||
| Āpōctli | <4% (variable), no computable para aire seco | ||||||
| nehnencācītlalli ītlachīhualiz | |||||||
| Tlīltepoztli | 34.6% | ||||||
| Ehēcayoh | 29.54% | ||||||
| Tecpatli | 12.7% | ||||||
| Magnesio | 2.4% | ||||||
| Iztactepoztli | 1.9% | ||||||
| Tlequiquiztlālli | 0.05% | ||||||
| Occē | 3.65% | ||||||
In Tlālticpactli in inic ēyi nehnencācītlalli Tōnatiuh Īchānco, in inic mācuīlli īpal īoctacayo īhuān in tlacempanahuia inic tetzactic nehnencācītlalli ītechpa octacāyōtl. Molīni īpan cē achi elíptica īyahualoyān in Tōnatiuh in coyāhuac 150 000 000 km. Teyoh nehnencācītlalli tlālmatilizca āyini tlein ca tlachīhualli ic ātilīlli tetl īpan cemanqui tlaolīnīliztli īihtic, īāyiliz quichīhua cē chicāhuac campo magnético. Īpan inōn totōncāātilīlli mohuilāna in tlacuāhualli tetl ahnozo in tlālēhuatl, īpan in tlein cateh in ilhuicaātl īhuān in cemantoc tlālli.
In centetl nehnencācītlalli in tlein nemachilia quipiya yōliliztli. In Tlālticpactli oncah in neneuhqui nelhuayōtl in tlein in Tōnatiuh īhuān in Tōnatiuh Īchān.
Inīn tlahcuilōlco
In tlālmatilizzōtl[ticpatlāz | editar código]
In 71% ītlaīxpayo in Tlālticpactli tlaāpacholo. In centetl nehnencācītlalli īpan in cānin in ātl tlatēctli tlacuāhuac, ātic īhuān ehēcatl īpan in tlaīxpayōtl. In ātl necōni ic in yōliliztli. Īnōme cē teyoh nehnencācītlalli in Tōnatiuh īchānco in cānin onca quiyahuitl, in occē Titán.
In Tlālticpactli in centetl cītlaltapayōlli in cānin onca āyini tlālāmatiliztli[1]; in Chīchīlcītlalli īhuān in Cītlalpōl hueli ōquipixqueh tlālāmatiliztli, tēl cāhualo.
Iuhcāyōtl[ticpatlāz | editar código]
Īpan in tlahtōllōtl ōneneltocac nepapan iuhcāyōtl ītechpa in Tlālticpactli; in huehcāuh greciatlācah ōcneltocaqueh in tlein in Tlālticpactli ōcatca cē ixtlāhuatl yahualli, mātzacqui in ātōyātl Oceano (Homero). In Pitargorasneltocayōtl īhuān Platón ōcneltocaqueh tlein in Tlālticpactli ōcatca cetentetl yēctic olōlli. Aristóteles ōcatca in āquin ōcnēxtih in tlein in Tlālticpactli ōcatca olōlihuic in ihcuāc cuālo Mētztli in cānin motta in tlein in Tlālticpactli īcehual yahualtic. Īhuīcpa in ihcuāc in tētlatlaniliztli ōcatca in octacayōtl.
Īpan in huehcāuh mēxihcatl tlaneltoquiliztli, in Tlālticpactli ōīxiptlahtic ic in Cipactli, in tlein in tēteoh ōcxelohqueh īpan in tlālli īhuān in ilhuicatl.
In āxcān nemachilia tlein in Tlālticpactli īiuhcayo cah Tlālticpacteuh.
Tlanōnōtzaliztli[ticpatlāz | editar código]
In Tlālticpactli quinpiya nāhui huēyi tlaxeloliztli ahnozo tlapachiuhcāyōtl: in tlālololōlli, in āololōlli, in ehēcaololōlli īhuān in yōlilizololōlli. Inīn tlapachiuhcāyōtl ahmo quipiyah in neneuhqui química tlachīhualiztli īhuān yelizyōtl ītlālmatiliz.
Oncateh ōme machiyōtl īpampa quihtoah in Tlālticpac: in Ahtlālolīnilizzōtl[2] īhuān in Tlālolīnilizzōtl[3].
Ahtlālolīnilizzōtl machiyōtl[ticpatlāz | editar código]
- Tlālēhuatl: in tlapachiuhcāyōtl ocachi tlaīxpayōtl, ītilāhuacāyo moctacatia 12km īxquichca 80km īpan cratones (in huehcāuh centlacol in cemantoc tlālli īnyōllo). In Tlālehuatl mochīhua in basalto īpan in ilhuicaātl tlahuelmayān[4] īhuān granito īpan in cemantoc tlālli.
- Tilmahtli[5]: in tlapachiuhcāyōtl nepantlah tlālehuatl īhuān yōllōtl, ītilāhuacāyo octacatia īxquichca 2900 km.
- Yōllōtl[6]:in ocachi centlani tlapachiuhcāyōtl, ītilāhuacāyo octacatia 3475 km īhuān totōniliztli īxquich 6,700 °C.
Tlālolīnilizzōtl machiyōtl[ticpatlāz | editar código]
- Teololōlli[7]: in tlapachiuhcāyōtl ocachi tlaīxpayōtl, ca elástica. ītilāhuacāyo octacatia 250 km, tlamālcochōlli in tlālehuatl īhuān in pani centlacol in tilmahtli.
- Ahchicāhuacololōlli[8]: in īcentlacol in tilmahtli tlein iuhqui ātic. Īpan inīn tlapachiuhcāyōtl in tlālolīnilizcuecueyōtl[9] quicaxhuah īnihciuhcāyo.
- Nepantlahololōlli[10]: Nō motēnēhua tlani tilmahtli. Motzintia īpan 700 km centlaniyōtl. Mochīhua ic tilictic īhuān totōnqui tetl, tēl īca achi olīniztli.
- Tlapachiuhcāyōtl D[11]: nicān in tetl mototōniliah īhuān hueliti tlehcahuia Teolōlcopa, huelitih tlachihua tletepētl.
- Ihticololōlli[12]: ca in yōllōtl. Tlachīhualli ic cē huel tlaātilīlli calān tlapachiuhcāyōtl in cānin moyōcoya tōyātl īhuān cē huel tetzactic ihtic tlapachiuhcāyōtl.
In āololōlli[ticpatlāz | editar código]
In Tlālticpactli in cēntetl nehnencācītlalli īpan in totōnatiuh īchān in onca ātic tlaīxpayōtl. In ātl quipachoa in 71% ītlaīxpayo in Tlālticpactli (in 97% poyec ātl īhuān in 3% ahmo poyec ātl), in quinchīhua in mācuīlli ilhuicaātl īhuān in chicuacē cemantoc tlālli.
Cah in Tlālticpactli īpan in cualli huehhuehca īxquich in Tōnatiuh īpal quipiya ātic ātl tlaīxpayōpan. Tēl, ahmo in tlachīhualiztli totōncāpixcalli[13], in ātl Tlālticpac cehuetzizquia in ātl. In achtopa in Tōnatiuh īchān, in Tōnatiuh ōquintlāz achi tōnamēyōtiliztli tlein āxcān, tēl in ilhuicaātl ahmo ōcehuetz īpal in inic cē tlayōcoyaliztli īehēcaololōl in Tlālticpactli ōpix miac CO2, auh ōcatca chicāhuac in tlachīhualiztli totōncāpixcalli.
In āololōlli ītex achi īxquich 1.4×1021 kg.
In ehēcaololōlli[ticpatlāz | editar código]
In Tlālticpactli quipiya tetzactic ehēcaololōlli, mochīhua in 78% ic ehēcatehuiltic, 21% ic ehēcayoh īhuān 1% ic argón, īhuān in tepitōn occē ehēcatl iuhqui tecolli ōmehēcayoh[14] īhuān āpoctli. Īyeliz in ehēcaololōlli iuh tlapachiuhcāyōtl in tlein quimācāhua calaqui in tōnamēyōtiliztli[15] īhuān quima cē cotōncayōtl in tlālmēyōtiliztli[16] (tlachīhualiztli totōncāpixcalli[13]). Īpal in tlahco ītotōnca in Tlālticpactli cequi 17 °C. In Tlālticpactli īehēcaololōl chīhualiztli ahyeni īhuan monemiltia īpal in Yōlilizololōlli. Iuh in ixachi yōllōxoxouhqui ehēcayoh momahcēhua īpal in tlanelhuayōtl ītlanexticachīhualiz[17], in tlein quicuepa in tōnameyōtl īpal in CO2 īpan O2. Ic in yōllōxoxouhqui ehēcayoh in mochīhualiztli ītech in yōliliztli tēl ahmo in chico.
In tlapachiuhcāyōtl quichīhuah in ehēcaololōlli: in tlanelōlizololōlli[18], in mantoc ololōlli[19], in nepantlahololōlli[10], in totōncāololōlli[20] īhuān in calānololōlli[21]. In ehēcaololōlli ītex achi īxquich 5.1×1018 kg.
In Mētztli[ticpatlāz | editar código]
In Tlālticpactli quipiya zā centetl mētztli, in Mētztli. In sistema Tlālticpactli-Mētztli ca huel nōncuahquīzqui.
In Mētztli huel huēyi ītechpa in Tlālticpactli īoctacayo, īnāloctacatīl[22] īnnāhui cē in Tlālticpac ītlaoctaānōni.
In etilizzōtl in Tlālticpactli īhuān in Mētztli ītzalan quichīhua in ācuēyōtl Tlālticpac. Inōn tlachīhualiztli quichīhua tlein in mimiloliztli cahuitl monehnehuilia in malacachtzacaolīnizpan in Tlālticpactli. Ic in tlein in Mētztli quittītia in Tlālticpactli in zanyenō īxtli. īpan ītlaolīnīliz malacachtzacaolīnizpan in Tlālticpactli, in Tōnatiuh quinēxtilia in Mētztli, tlanēxiltia mochi in Mētztli īyeliz.
In Mētztli hueliti quipatla in Tlālticpactli īclima.
In Mētztli īyahual mitta iuhqui in neneuhqui octacayōtl in tlein in Tōnātiuh īyahual in īpal oncatca īcualōca in tōnatiuh.
In Tlālticapactli īolīniliz[ticpatlāz | editar código]
.gif)
In Tlālticpac chīhualtilia tlayacac ōme olīniztli: mimilolīniztli[23] īpan īmalacayōllo īhuān zacaolīniztli [24] in tlayahualochtia Tōnatiuh īhuān ōme tlaōncayōtl olīniztli: precesión īhuān nutación. Īpampa in zacaolīniztli īhuān in oblicuidad de la elíptica mochīhua in nāhui xiuhuitl īnoquīpan[25]. Inōn xiuhcahuitl ca tlamachiyōtīlia ic in xōxōpan[26] īhuān in tōnallān[27] ītlanehnehuilizyohual[28] īhuān in xōpantlah[29] īhuān in cehuetzilizpan[30] īnenquitōnatiuh[31].
In yōlilizololōlli[ticpatlāz | editar código]
In Tlālticpactli ca in cencatyān īpan in Cemānāhuac in tlein mocmachilih yōliliztli, inīn yōliliziuhcayōtl quichīhuah in Yōlilizololōlli.
Cemanāhuācayōtl[ticpatlāz | editar código]
In Tlālticpactli ītlaīxpayo ahci mochi 510,000,000 km², in tlein cequi 149,000,000 ca tlālpantli īhuān 361,000,000 ca āpachiuhqui. In huēyi ātēntli īhuitlatzticāyo ahci cequi 356,000,000 km.
Īpan in Tlālticpactli onca mācuīlli cemantoc tlālli, tlaxelihuilli īpan 199 tlācatiyān. In cemantoc tlālli īca ocachi tlācatiyān ca Africa īca 54 tētoca ic Europan īca 50, Asia īca 43, Ixachitlān īca 34 īhuān Oceania īca 16. Nō iuhqui ca occequīntīn tlālīxpolōlli.
Tlālticapactli īmachiyo[ticpatlāz | editar código]
In ESA tlayahualoah ītepozmētz ca chīhua in Tlālticpactli īmachiyo miac tlanematcāchīhualli.
Īxiptli[ticpatlāz | editar código]
-
Salida de la Tierra
-
Tlālticpactli
Nō xiquitta[ticpatlāz | editar código]
Tlahtōlcaquiliztilōni[ticpatlāz | editar código]
- ↑ Quihtōznequi tectónica de placas
- ↑ Quihtōznequi geoestático
- ↑ Quihtōznequi geodinámico
- ↑ Quihtōznequi cuencas oceánicas.
- ↑ Quihtōznequi manto.
- ↑ Quihtōznequi núcleo.
- ↑ Quihtōznequi litósfera.
- ↑ Quihtōznequi astenósfera.
- ↑ Quihtōznequi ondas sísmicas
- ↑ 10,0 10,1 Quihtōznequi mesósfera.
- ↑ Quihtōznequi capa D.
- ↑ Quihtōznequi endósfera.
- ↑ 13,0 13,1 Quihtōznequi efecto invernadero
- ↑ Quihtōznequi dióxido de carbono
- ↑ Quihtōznequi radiación solar
- ↑ Quihtōznequi radiación terrestre
- ↑ Quihtōznequi fotosíntesis
- ↑ Quihtōznequi tropósfera
- ↑ Quihtōznequi estratósfera
- ↑ Quihtōznequi termósfera
- ↑ Quihtōznequi exósfera
- ↑ Quihtōznequi diámetro
- ↑ Quihtōznequi rotación.
- ↑ Quihtōznequi translación.
- ↑ Quihtōznequi estaciones.
- ↑ Quihtōznequi primavera, tiempo de verde
- ↑ Quihtōznequi otoño, in tlein Alonso de Molina ōquihcuiloh eſtio quando no llueue.
- ↑ Quihtōznequi equinoccio.
- ↑ Quihtōznequi verano, estación de lluvias.
- ↑ Quihtōznequi invierno, in tlein Karttunen ōquihcuiloh en tiempo de fríos y hielos.
- ↑ Quihtōznequi solsticio.
Mēyalli[ticpatlāz | editar código]
- Allen, Clabon Walter; Cox, Arthur N. (2000). Allen's Astrophysical Quantities. Springer.
|
|
|---|
 |
| Tōnatiuh · Payīnalli · Cītlalpōl · Tlālticpactli · Chīchīlli · Ceres · Huēyitzitzimitl · Tzitzimitl · Ilhuicateōtl · Tlāloc · Mictlāntēuctli · Makemake · Eris |
| Tzapanehnencācītlalli Ceres, Mictlāntēuccītlalli, Makemake īhuān Eris. Nō xiquitta ilhuicacopa tlamantli auh tlamantōntli. |
