Естонија

Република Естонија
Република Естонија; Eesti Vabariik
Знаме	Грб
	Химна: Mu isamaa, mu õnn ja rõõm; (македонски: Мојата татковина, моја среќа и радост);
	Местоположбата на Естонија (green) – на Европскиот континент (светло зелено и сива); – во the Европска Унија (светло зелено) — [Легенда]
Главен град	Талин; 59°25′ СГШ 24°45′ ИГД /
Најголем град	главниот град
Службен јазик	естонски
Народности	68,7 % Естонци; 25,6 % Руси; 5,7 % останати
Демоним	Естонец
Уредување	Парламентарна република
Независност	Руска Империја
ЕУ пристапила	1 мај 2004
Површина
Население
БДП (ПКМ)	проценка за 2009 г.
БДП (номинален)	проценка за 2009 г.
Џини (2005)	34 (среден)
ИЧР (2013)	▬ 0.840; многу висок · 33та
Валута	Euro (EUR)
Часовен појас	EET (UTC+2)
Се вози на	десно
НДД	.ee
Повик. бр.	+372

Република Естонија (естонски: Eesti Vabariik) или само Естонија е (Eesti) — држава во Источна Европа. Естонија се граничи со Латвија на југ, со Русија на исток, додека на север излегува на Финскиот Залив, а на запад излегува на Балтичкото Море.^[6] Вкупната површина на Естонија изнесува 45.227 км² каде живеат околу 1,3 милиони жители. Главен и најголем град во државата е Талин, додека службен јазик е естонскиот.

Населувањето на денешната територија на Естонија започнала уште во 8500 п.н.е. Низ историјата, Естонците биле под владеење на околните силни држави, како на пример Шведска, Русија или Данска. Странската власт во Естонија започнала уште во 1227 година. Одреден период територијата била под владеење на Германија и Данска, додека во 1500-те години Естонија била под шведска управа. Од 1710 година територијата била под руска управа, следена од советско владеење за да на 20 август 1991 година Естонија се стекне со својата целосна независност. Од 1 мај 2004 година Естонија е дел од Европската Унија.

Етимологија[уреди | уреди извор]

Модерното име на Естонија се верува дека потекнува од римскиот историчар Тацит кој во делото „Германија“ опишал луѓе кои се нарекувале Ести (Æstii). Исто така, во старите скандинавски приказни се опишувала држава именувана Естланд, термин кој и денес се користи во германските јазици за државата. Во македонскиот јазик државата се нарекува со термин кој е ист за сите словенски јазици.

Историја[уреди | уреди извор]

Главна статија: „Историја на Естонија“.

2 век п.н.е., населена територијата на денешна Естонија.
12 век, се оформил естонскиот народ
1227 година, Естонија била завладеана од страна на Данска
1346 година, Тевтонскиот ред зазел територии од Данска
1561 година, Естонија била поделена меѓу Данска и Шведска
17 век, Естонија под целосна управа на Шведска
1721 година, Естонија била присоединета кон Русија
19 век, национално движење против Русија
1917 година, Естонија била управувана од страна на Советскиот Сојуз
1918 година, Естонија била окупирана од страна на Германија
1919 година, независност на Естонија
1940 година, СССР ја анексирал Естонија и била создадена Естонска ССР
1941 година, Естонија била окупирана од страна на Нацистичка Германија
1944 година, воведување на Советска власт
1990 година, се објавила декларација за независност на Естонија од СССР
1991 година, независност на Естонија
1991 година, членка на ООН
2004 година, членка на НАТО
2004 година, членка на ЕУ

Географија и клима[уреди | уреди извор]

Главна статија: „Географија на Естонија “.

Естонија е прибалтичка земја. Се протега и на група од 1521 острови, меѓу кои најголеми се Сарема и Хиума. Релјефот е претставен претежно со низини. Вкупната површина на земјата изнесува 45,226 km², и според тоа се наоѓа на 129 место по големина во светот. Естонија има копнени и водни граници. Копнените граници и се со Латвија и Русија, и тоа на југ со Латвија и на исток со Русија. Водните граници се со Финска, Латвија, Русија и Шведска.

Политички систем[уреди | уреди извор]

Главна статија: „Политика на Естонија“.

Административна поделба[уреди | уреди извор]

Главна статија: „Административна поделба на Естонија“.

Карта на окрузите во Естонија

Естонија е поделена на 15 окрузи (maakond). На чело на секоја од нив стои управник (maavanem), кој е претставник на државната влада на регионално ниво. Управникот го назначува самата влада и има петгодишен мандат.

Окрузите понатаму се делат на општини, и тоа од два типа: „градски“ (linn) и „селски“ (vald).

Податоците на населението се однесуваат на состојбата на 31 декември 2011 г.^[7]

Округ	естонски	Админ. центар	Површина (км²)	Население	Густина (жит/км²)
Валга	Valga maakond	Валга	2.044	30.158	14,8
Виљанди	Viljandi maakond	Виљанди	3.422	47.594	13,9
Виру	Võru maakond	Виру	2.305	33.439	14,5
Ида-Виру	Ida-Viru maakond	Јихви	3.364	149.244	44,4
Јарва	Järva maakond	Пајде	2.623	30.553	11,6
Јигева	Jõgeva maakond	Јигева	2.604	31.398	12,1
Љаене	Lääne maakond	Хапсалу	2.383	24.184	10,1
Љаене-Виру	Lääne-Viru maakond	Раквере	3.627	59.861	16,5
Пилва	Põlva maakond	Пилва	2.165	27.452	12,7
Пјарну	Pärnu maakond	Пјарну	4.807	82.584	17,2
Рапла	Rapla maakond	Рапла	2.980	34.905	11,7
Саре	Saare maakond	Куресаре	2.673	31.344	11,7
Тарту	Tartu maakond	Тарту	2.993	150.287	50,2
Харју	Harju maakond	Талин	4.333	552.643	127,5
Хију	Hiiu maakond	Кјардла	989	8.470	8,6

Економија[уреди | уреди извор]

Главна статија: „Економија на Естонија“.

Население, јазик и религија[уреди | уреди извор]

Главни статии: „Демографија на Естонија“ и „Религија во Естонија“.

Црква Свети Олаф.

Според последната анкета спроведена од страна на Евробарометар во 2005, ^[8] 16% од граѓаните на Естонија одговориле дека "веруваат во Бог", а 54% одговориле дека "постои некоја друга сила" и 26% одговориле дека "неверуваат ниту во Бог ниту во некоја надприродна сила". Според оваа анкета, Естонците се наоѓаат на самиот врв во Европската унија како најголем атеистички народ. Историски, сепак, Естонија била на повеќе пати била седиште на Лутеранството.

Помалку од една третина од населението се декларира како религиозно односно околу 32% од населението. Во Естонија има повеќе религиозни организации и тоа:

Естонска Евангелска Лутеранска црква, а вкупниот број на верници изнесува 14,8%
Естонска Православна Црква, а вкупниот број на верници изнесува 13,9%
Исламска организација, а вкупниот број на верници изнесува 0.4%
Баптистичка организација, а вкупниот број на верници изнесува околу 0.4
Римокатолици, а вкупниот број на верници изнесува околу 0.1

Исто така има и голем број на помали Протестантски, еврејски, будистички и други религиозни групи.

Етнички, Естонија е составена од Естонци со 68.7 %, Руси со 25.6 % и останати народи 5.7 %. Официјален јазик е естонскиот, но доста се зборува и рускиот.

Култура[уреди | уреди извор]

Главна статија: „Естонска кулура“.

Културата на Естонија претставува спој на старата естонска традиција карактеристична за угрофинските народи и остамати европски културни примеси. Самата култура, поради историски причини, била под неколку културни влијанија како на пример словенско, финско, балтичко или германско влијание. Традиционално Естонија е гледана како територија за ривалство помеѓу истокот и западот во тој регион, односно помеѓу Шведска и Русија. Поради тоа, во државата има и протестантсво и православие.

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ „Population by ethnic nationality, 1 јануари, year“. stat.ee. Statistics Estonia. http://www.stat.ee/34278. конс. 24 октомври 2009.
↑ Statistics Estonia
↑ . "2000. Aasta rahva ja eluruumide loendus (Population and Housing Census)" (PDF). Statistikaamet (Statistical Office of Estonia).
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 „Estonia“. International Monetary Fund. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=939&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=37&pr.y=4. конс. 21 април 2010.
↑ „2014 Human Development Report Summary“. United Nations Development Programme. 2014. стр. 21–25. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf. конс. 27 јули 2014.
↑ Portal of the Republic of Estonia, (естонски)
↑ „Население по пол, народност и окрузи на 1 јануари“. stat.ee. Статистика Естонија. 31 декември 2011. http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/varval.asp?ma=PO0222&path=../I_Databas/Population/01Population_indicators_and_composition/04Population_figure_and_composition/&lang=1. (англиски)
↑ „Eurobarometer on Social Values, Science and technology 2005“ (PDF). стр. 11. http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf. конс. 5 мај 2007.

Видете исто така[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Повеќе за Estonia на збратимените проекти на Википедија
	Дефиниции и преводи на Викиречник ^?
	Податотеки на Ризницата ^?
	Образовни ресурси на Викиуниверзитет ^?
	Новинарски известувања на Викивести ^?
	Мисли на Викицитат ^?
	Изворни текстови на Викиизвор ^?
	Прирачници на Викикниги ^?
^?	Информации за патување во Википатување ^? ^?