Aleksandra Kołłontaj

Aleksandra Kołłontaj
Data i miejsce urodzenia	31 marca 1872 Petersburg
Data i miejsce śmierci	9 marca 1952 Moskwa
ludowy komisarz do spraw społecznych
Okres	od 11 listopada 1917 do 23 lutego 1918
Przynależność polityczna	WKP(b)
Poprzednik	powstanie funkcji
Następca	Aleksandr Winokurow

Aleksandra Michajłowna Kołłontaj (ros. Алекса́ндра Миха́йловна Коллонта́й; z domu Domontowicz, Домонто́вич; ur. 19 marca^?/31 marca 1872 w Petersburgu, zm. 9 marca 1952) – rosyjska komunistka i rewolucjonistka, najpierw członkini partii mienszewików, a od 1914 – partii bolszewików; pierwsza w świecie kobieta pełniąca funkcję ministra i ambasadora.

Kołłontaj urodziła się w zamożnej rodzinie mieszczańskiej jako córka Michaiła Domontowicza, carskiego generała z czasów wojny rosyjsko-tureckiej w latach 1877-1878 oraz szefa kancelarii ambasady rosyjskiej w Bułgarii w latach 1878-1879, i Aleksandry Masalin-Mrawińskiej, córki bogatego fińskiego handlarza drewnem.

W 1893 przeciwstawiając się rodzinie wyszła za biednego oficera Władimira Kołłontaja. Działalność socjalistyczną w ruchu robotniczym podjęła w końcu XIX wieku, opuściła męża i dzieci. W 1914 roku, po powrocie z wieloletniego wygnania w Ameryce i krajach Skandynawii, na które była zmuszona udać się za wcześniejszą działalność polityczną, wstąpiła do partii bolszewików. Po rewolucji październikowej w 1917 roku została komisarzem ludowym do spraw społecznych. Była najbardziej wpływową kobietą w radzieckiej administracji i w 1919 roku utworzyła Żenotdieł, zwany „Ministerstwem Kobiet”. Instytucja ta pracowała dla poprawy warunków życia kobiet w Rosji Radzieckiej, prowadząc działalność propagandową i edukacyjną wśród kobiet w kwestii małżeństw, edukacji i praw robotników, które zaprowadziła Rewolucja. Działalność ta po latach przyczyniła się do określania Kołłontaj jako socjalistycznej feministki. Żenotdzieł został ostatecznie zlikwidowany w 1930 roku.

Historyk Norman Davies określił ją jako apostołkę wolnej miłości. W wewnętrznych sporach w ramach RPK(b) Kołłontaj była blisko poglądowo lewicowemu komunizmowi i Opozycji Robotniczej (której była jedną z głównych przywódców, obok m.in. Aleksandra Szlapnikowa), postulującej zwiększenie roli związków zawodowych i wpływu pracowników na zarządzanie radziecką gospodarką. W publikowanych pracach opowiadała się za poprawą warunków życiowych klasy pracującej w Związku Radzieckim.

W latach 1918-1922 jej mężem był Pawieł Dybienko.

Po śmierci Lenina i dojściu Stalina do władzy została skutecznie odsunięta od wydarzeń politycznych i możliwości wpływania na ich bieg. Ograniczono również jej możliwość propagowania własnych poglądów.Następnie zmuszono do objęcia funkcji ambasadora w Meksyku, Szwecji (gdzie pełniła tę funkcję w latach 1930-1945) i Norwegii, jako jedna z nielicznych „starych bolszewików” uniknęła śmierci podczas stalinowskich wielkich czystek w latach 30. XX wieku. Później została sprowadzona do roli symbolu zaangażowania kobiet po stronie bolszewików.

Bibliografia, literatura, linki

• Коллонтай (урождённая Домонтович) Александра Михайловна
• Коллонтай Александра Михайловна na portalu hrono.ru
• Wybrane teksty Aleksandry Kołłontaj w języku polskim
• artykuł dotyczący życia Aleksandry Kołłontaj