Uganda

Republic of Uganda (englisch)

Jamhuri ya Uganda (Suaheli)
Republik Uganda

Wahlspruch: For God and My Country

(englisch für „Für Gott und mi Land“)

Amtspraach

Englisch, Suaheli, Luganda

Hauptschtadt

Kampala

Schtaatsform

Präsidialrepublik

Schtaatsoberhaupt

Präsident Yoweri Kaguta Museveni

Regierigschef

Apolo Nsibambi

Flächi

241.040 (Quelle: Weltbank: World Development indicators Database, April 2007) km²

Iiwohnerzahl

28,9 Mio (Quelle: UNDP: Human Development Report 2007/2008)

Bevölkerigsdichti

113 Iiwohner pro km²

Bruttoinlandsprodukt pro Iiwohner

300 US-$ (Quelle: Weltbank: World Development indicators Database, April 2007)

Währig

Uganda-Schilling

Unabhängigkeit

9. Oktober 1962

Nationalhymne

Oh Uganda, Land of Beauty

Ziitzone

UTC+3

Kfz-Kennzeiche

EAU

Internet-TLD

.ug

Vorwahl

+256

Uganda (Dütsch: [uˈganda]; Änglisch: [jʊˈgændə]) lit z Ostafrika und gränzt im Norde an dr Sudan, im Oste an Kenia, im Süde an Tansania, im Südweste an Ruanda und im Weste an die Demokratischi Republik Kongo. D Gränze mit Kenia und Tansania befindet sich zum Teil in dr Mitti vom Viktoriasee.

Im Vergliich zu andere ostafrikanische Staate isch Uganda riich an fruchtbare Böde und isch dorum vom Winston Churchill as „Perle vo Afrika“ bezeichnet worde. Wäge der lange Ziit, wo Diktature gherrscht hai, und wägem Bürgerchrieg vo 1966 bis 1986 und der Unterstützig vo Bürgerchriegsgruppe in Nochberländer dänggt mä im allgemeine nüme an das. Der Süde vom Land wird hützudag widr vo Touriste bsuecht, in de nördlige Gränzprovinze si aber immer no d Reisewarnige vo de usländische Verträtige, au wenn s sit 1999 keini Übergriff uf Usländer me ge het.

Geografi[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Uganda isch vu See, em Wysse Nil (do: Viktoria-Nil un Albert-Nil), Urwälder un Savanne bregt. Im Side vum Land verlauft dr Äquator. Dr diefscht Punkt z Uganda isch dr Unterlauf vum Albert-Nil uf 610 m iber em Meeresspiegel. Dr Margherita Peak (au Mount Stanley) im Ruwenzori-Gebirg isch mit 5.110 m dr hegscht Punkt. D Gsamtflechi vum Land umfasst 241.038 Quadratkilometer, 199.710 Quadratkilometer dodervu sin Landflechi, 36.330 Quadratkilometer Wasserflechine.

Wichtigi Rohstoff vum Land sin Chupfer, Kobalt, Chalchstai, Nickel un Staisalz. Wasserchraft un dr landwirtschaftlig nutzbar Bode sin wyteri Ressource. Anne 2009 sin z Uganda großi Vorchuu vu El un Ärdgas entdeckt wore. Di gsicherete Resärve lieg bi zmindescht 700 Mio. Barrel El.^[1]

Klima[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Uf s tropisch Klima im Side un in dr Mitti vum Land wirkt sich uus, dass Uganda zum greschte Dail uf eme Platoo um 1.000 m iber em Meeresspiegel lyt. S Klima isch tropisch-warm, aber dur d Hechelag abgchielt. Wäge däm isch s nit ibermäßig haiß un au nit bsundersch chalt. D Tämperature schwanke zwische 25 un 30 °C am Dag, znacht sin s zmaischt um 17 °C. D Extremwärt lige zwische 10 un 35 °C. D Niderschleg (1000–1500 mm) sin friejer uf s ganz Johr verdailt gsii, s het nume zwoo druckeni Periode (Dezämber bis Februar un Juni bis Augschte) ghaa. Mittlerwyli git s z Uganda vor allem im Norde Regione, wu s johrelang nit rägnet, derwylscht dr Räscht vum friejer tropisch fychte Land allmeh vum Monsun bregt wird un hite nume no ai Rägezyt het.

Flora un Fauna[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Uganda git s e seli arterychi Bflanzewält. D Savanne vu Oschtafrika goht in dr Rägewald vu Zäntralafrika iber. Di urspringlig Fauna isch in dr Nationalpark no am endschte erhalte, au dert aber dur Burgerchriegsentwicklige beyydrächtigt. Nume z Uganda haimisch isch dr Uganda-Kob (Kobus kob ssp. thomasi), e Antilopeart us dr Gattig vu dr Wasserbeck. S Wappedier, dr Chronekranich, isch vor allem um dr Viktoriasee no zimli hyfig. Negativ uusgwirkt het sich im Viktoriasee s Uussetze vum Nilbarsch zum Staigere vu dr Fischereiertreg, wel doderu e Huufe endemischi Fischarte uusgrottet wore sin, vor allem verschideni Buntbarsch. Derzue wird d Wasseroberfleichi vu neophytische Wasserhyazinthe zuegwuecheret.

Nationalpark[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Uganda git s nyyn Nationalpark un segs Wildpark, wu iber s Land verdailt sin un wu unterschidligi Landschafte gschitzt sin.

Dr Queen-Elizabeth-Nationalpark lyt am Fueß vum Ruwenzori-Gebirge un am Edwardsee un Georgsee. Im Biet het s Flusspfärd, Afrikanischi Biffel, Elifante, Lebe, verschideni Antilope un iber 600 Vogelarte.
Dr Ruwenzori-Nationalpark soll d Bärg- un Glätscherregione vum Ruwenzori-Gebirg, aini vu dr Quälle vum Nil, mit syre ainzigartige Flora schitze.
Di grescht gschitzt Flechi vum Land isch dr Murchison Falls National Park an dr glychnamie Wasserfäll. do het s Nilkrokodil, Flusspfärd un as Bsudnerhait di sälte Uganda-Giraffe (au Rothschild-Giraffe).
Dr Kibale-Nationalpark isch bekannt fir syni Schimpanse. In dr Rägewälder het s u. a. insgsamt 13 Arte vu Primate (u.a. dr Rot Stummelaffe un di Eschtlig Vollbartmeerchatz) un e greßere Bstand vu Waldelifante. Är umfasst 766 km² un lyt rund 40 km sidlig vu Fort Portal.
Dr Bwindi Impenetrable Nationalpark isch d Haimet vu aire vu dr zwoo Populatione vu Bärggorilla, wu s wältwyt no git.
Dr Kidepo-Valley-Nationalpark im usserschte Nordoschte vu Uganda umfasst e Druckesavanne, wu s unter anderem Gepard, Großi Kudu, Elifante un biffel het.
Dr Lake-Mburo-Nationalpark umfasst e Savanne-Landschaft mit See un Simpf. In dr Savanne het s Zebras, Wärzesei, Afrikanischi Biffel, Impala un Elen-Antilope.
Dr Mgahinga-Gorilla-Nationalpark umfasst dr ugandisch Dail vu dr Virunga-Vulkan, do het s di zwoot Population vu Bärggorilla.
Dr Mount-Elgon-Nationalpark lyt an dr Gränze zue Kenia un unfasst e Mosaik us Grasland, Miesch un Bärgrägewald.
Am nerdlige Fueß vum Ruwenzori-Gebirg lyt dr Semliki-Nationalpark, wu ne Uuslaifer vum Ituri-Rägewald umfasst.

Di segs Wildreservat sin:

Kyambura-Wildreservat
Aswa-Lolim-Wildreservat
Ajai-Game-Wildresevat
Pian-Upe-Wildreservat
Bokora-Wildreservat
Matheniko-Wildreservat

Bevelkerig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Volksgruppe[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Uganda läbe iber 40 Velker zämme^[2], wu alli aigeni Sproche, Kulture un Bryych, zum Dail au no aigeni Religione hän.

Iber d Helfti vu dr Bevelkerig, insgsamt 60 Brozänt sin Bantu, wu in dr Hauptsach in dr Biet sidlig un weschtlig vum Kiogasee läbe. S grescht Bantuvolk sin d Baganda, wu 16,9 % vu dr Bevelkerig stelle un em Land dr Name gee hän. D Ankole un d Basoga hän je 8,4 %, d Bakiga 6,9 %, d Bagisu 4,6 % un d Banyorot 2,7 %. Chlaineri Banntuvelker sin unter anderem d Batoro, d Bagwere, d Bakonjo, d Banjaruanda un d Rundi.

Im mittlere Norde läbe Nilote, vor allem d Langi mit 6,1 % un d Acholi mit 4,7 % Bevelkerigsaadail, dernäbe au d Alur un d Jopodhola. Insgsamt stelle di nilotische Velker 15 % vu dr Bevelkerig. Unter dr Hamitonilote git s vor allem d Iteso mit 6,4 % un d Karamojong.

Im Norde läbe Volksgruppe, wu Sudansproche schwätze un rund 7 % vu dr Bevelkerig stelle, di grescht dervu d Lugbara mit eme Aadail vu 4,2 %.

Dr Aadail vu dr Nit-Afrikaner isch mit 0,98 Brozänt gring (Asiate 0,820 %, Europäer 0,095 % un Araber 0,066 %^[3]).

Sproche[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Uganda wäre insgsamt 35 verschideni Sproche gschwätzt, zwai wyteri sin mittlerwyli uusgstorbe^[4]:

d Bantusproche Amba ([rwm], 35600 Sprächer), Chiga ([cgg], 1580000), Ganda ([lug], 4130000), Gungu ([rub], 49), Gwere ([gwr], 409), Kenyi ([lke], 390000), Konzo ([koo], 609000), Masaaba ([myx], 1120000), Nyankore ([nyn], 2330000), Nyole ([nuj], 341), Nyoro ([nyo], 667), Rundi ([run], 101000), Ruuli ([ruc], 160), Rwanda ([kin], 764000), Saamia ([lsm], 335000), Soga ([xog], 2060000), Swahili ([swh], 2330), Talinga-Bwisi ([tlj], 68500), Tooro ([ttj], 488000). Uusgstorbe isch s Singa ([sgm]).
di nilo-saharanische Sproche Acholi ([ach], 1170000), Adhola ([adh], 360), Alur ([alz], 617000), Aringa ([luc], 589000), Bari ([bfa], 60000), Ik ([ikx], 10000), Kakwa ([keo], 130000), Karamojong ([kdj], 260), Kumam ([kdi], 174), Kupsabiny ([kpz], 181), Lango ([laj], 1490000), Lendu ([led], 11100), Lugbara ([lgg], 797000), Ma’di ([mhi], 296000), Ma’di, Southern ([snm], 48000), Ndo ([ndp], 33800), Pökoot ([pko], 70400), Soo ([teu], 5000), Teso ([teo], 1570000). Uusgstorbe isch s Nyang’i ([nyp]).
s arabisch-basiert Kreolisch Nubi ([kcn], 26100)
Usserdäm wäre z Uganda no Änglisch un di indoarische Sproche Gujarati (147000) un Hindi (2200) gschwätzt, derzue di ugandisch Gebährdesproch

Religione[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Rund 85 % vu dr Gsamtbevelkerig vu Uganda sin Chrischte, remisch-katholisch rund 42 %, anglikanisch rund 36 %. Iber 12 % sin Muslim, di maischte dervu Sunnite. Rund 1 % vu dr Bevelkerig sin no Aahänger vu draditionälle afrikanische Religione. Derzue git s chlaini Gmai vu schwarzafrikanische Jude, d Abayudaya bi Mbale, wu rund 750 Mitglider umfasst. Syt e baar Johr sin im Land au versterkt US-amerikanischi evangelikali Bfingschtchilche aktiv.

No dr Volkszellig vu 2002 verdaile sich d Religione z Uganda eso: ^[5]

Religion	Aazahl 1991	Brozänt 1991	Aazahl 2002	Brozänt 2002
Remisch-katholischi Chilche	7.426.511	44,5	10.242.594	41,9
Anglikanischi Chilche	6.541.830	39,2	8.782.821	35,9
Bfingschtchilche	---	--	1.129.647	4,6
Adväntischte	179.624	1,1	367.972	1,5
Orthodoxi Chiclhe	4.738	0,0	35.505	0,1
anderi chrischtligi Konfessione	101.914	0,6	286.581	1,2
Islam	1.758.101	10,5	2.956.121	12,1
Bahai	---	--	18.614	0,1
draditionälli Religione	---	--	241.630	1,0
anderi Religione	658.987	4,0	159.259	0,7
konfessionslos	---	--	212.388	0,9
Insgsamt	16.671.705	100,0	24.433.132	100,0

Verwaltigsgliderig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dischtrikt vu Uganda

Uganda isch in 112 Dischtrikt (district) glideret, wu ußer em Dischtrikt Kabarole no ihrem Hauptort gnännt sin. Die sin in di vier Regione Oschte, Weschte, Norde un Zäntral yydailt, wu aber kai bsunderi verwaltigstächnischi Bedytig hän.

Bis in d Mitti vu dr 1990er Johr isch s Land in zeh Provinze (Nile, Northern, Karamoja, Western, Eastern, North Buganda, Busoga, Central, Southern un South Buganda) mit insgsamt 38 Dischtrikt ufdailt gsii. Syterhär sin d Provinze abgschafft un d Dischtrikt in mehrere Schritt all meh unterglideret wore.

Nummer	Dischtrikt	Region	Yywohnerzahl	ISO 3166-2
4	Amuria	Oschte	180.022	UG-216
7	Budaka	Oschte	136.489	UG-217
49	Bududa	Oschte	123.103
8	Bugiri	Oschte	266.904	UG-201
83	Bukedea	Oschte	122.433
9	Bukwa	Oschte	048.952	UG-218
85	Bulambuli	Oschte	097.273
13	Busia (Uganda)	Oschte	225.008	UG-202
15	Butaleja	Oschte	157.489	UG-219
88	Buyende	Oschte	191.266
20	Iganga	Oschte	355.473	UG-203
21	Jinja	Oschte	387.573	UG-204
25	Kaberamaido	Oschte	131.650	UG-213
28	Kaliro	Oschte	154.667	UG-220
30	Kamuli	Oschte	361.399	UG-205
33	Kapchorwa	Oschte	074.268	UG-206
35	Katakwi	Oschte	118.928	UG-207
91	Kibuku	Oschte	128.219
45	Kumi	Oschte	165.365	UG-208
94	Kween	Oschte	067.171
98	Luuka	Oschte	185.526
101	Manafwa	Oschte	262.566	UG-221
53	Mayuge	Oschte	324.674	UG-214
54	Mbale	Oschte	332.571	UG-209
103	Namayingo	Oschte	145.451
14	Namutumba	Oschte	167.691	UG-222
105	Ngora	Oschte	101.867
69	Pallisa	Oschte	255.870	UG-210
110	Serere	Oschte	176.479
73	Sironko	Oschte	097.273	UG-215
74	Soroti	Oschte	193.310	UG-211
75	Tororo	Oschte	379.399	UG-212
82	Buikwe	Zäntral	329.858
84	Bukomansimbi	Zäntral	139.556
86	Butambala	Zäntral	086.755
87	Buvuma	Zäntral	042.483
89	Gomba	Zäntral	133.264
27	Kalangala	Zäntral	034.766	UG-101
29	Kampala	Zäntral	1.189.142	UG-102
36	Kayunga	Zäntral	294.613	UG-112
38	Kiboga	Zäntral	108.897	UG-103
95	Kyankwanzi	Zäntral	120.575
48	Luwero	Zäntral	341.317	UG-104
99	Lwengo	Zäntral	242.252
100	Lyantonde	Zäntral	066.039
51	Masaka	Zäntral	228.170	UG-105
56	Mityana	Zäntral	266.108	UG-114
59	Mpigi	Zäntral	187.771	UG-106
60	Mubende	Zäntral	423.422	UG-107
61	Mukono	Zäntral	423.052	UG-108
63	Nakaseke	Zäntral	137.278	UG-115
64	Nakasongola	Zäntral	127.064	UG-109
70	Rakai	Zäntral	404.326	UG-110
72	Sembabule	Zäntral	180.045	UG-111
76	Wakiso	Zäntral	907.988	UG-113
81	Buhweju	Weschte	82.881
10	Buliisa	Weschte	63.363	UG-419
11	Bundibugyo	Weschte	158.909	UG-401
12	Bushenyi	Weschte	205. 671	UG-402
18	Hoima	Weschte	343.618	UG-403
19	Ibanda	Weschte	198.635	UG-416
26	Isingo	Weschte	316.025
23	Kabale	Weschte	458.318	UG-404
24	Kabarole	Weschte	356.914	UG-405
31	Kamwenge	Weschte	263.730	UG-413
32	Kanungu	Weschte	204.732	UG-414
34	Kasese	Weschte	523.033	UG-406
37	Kibaale	Weschte	405.882	UG-407
40	Kiruhura	Weschte	212.219	UG-418
92	Kiryandongo	Weschte	187.707
41	Kisoro	Weschte	220.312	UG-408
96	Kyegegwa	Weschte	110.925
46	Kyenjojo	Weschte	266.246	UG-415
52	Masindi	Weschte	208.420	UG-409
55	Mbarara	Weschte	361.477	UG-410
102	Mitooma	Weschte	160.802
106	Ntoroko	Weschte	051.069
66	Ntungamo	Weschte	379.987	UG-411
109	Rubirizi	Weschte	101.804
71	Rukungiri	Weschte	275.162	UG-412
111	Sheema	Weschte	180.234
1	Abim	Norde	051.903	UG-317
2	Adjumani	Norde	202.290	UG-301
78	Agago	Norde	184,018
79	Alebtong	Norde	163.047
3	Amolatar	Norde	096.189	UG-314
80	Amudat	Norde	063.572
39	Amuru	Norde	135.723
5	Apac	Norde	249.656	UG-302
6	Arua	Norde	559.075	UG-303
16	Dokolo	Norde	129.385	UG-318
17	Gulu	Norde	298.527	UG-304
22	Kaabong	Norde	202.757	UG-315
42	Kitgum	Norde	167.030	UG-305
43	Koboko	Norde	129.148	UG-316
93	Kole	Norde	165.922
44	Kotido	Norde	122.442	UG-306
97	Lamwo	Norde	115.345
47	Lira	Norde	290.601	UG-307
50	Maracha	Norde	145.705	UG-320
57	Moroto	Norde	077.243	UG-308
58	Moyo	Norde	194.778	UG-309
62	Nakapiripirit	Norde	090.922	UG-311
104	Napak	Norde	112.697
65	Nebbi	Norde	266.312	UG-310
107	Nwoya	Norde	041.010
108	Otuke	Norde	062.018
67	Oyam	Norde	268.415	UG-321
68	Pader	Norde	142.320	UG-312
77	Yumbe	Norde	251.784	UG-313
112	Zombo	Norde	169.048

Fueßnote[ändere | Quälltäxt bearbeite]

↑ Uganda's oil rush Derricks in the darkness. The Economist. 2009. Abgrüeft am 13. März 2012.
↑ Uganda. CIA World Fact Book (Abgruefen am 31. Mai 2012)
↑ Meyers Großes Länderlexikon. Meyers Lexikonverlag, Mannheim 2004
↑ Languages of Uganda. Ethnologue.com Stand 2005
↑ Uganda Bureau of Statistics: 2002 Uganda Population and Housing Census Report