Język francuski

język francuski Français
Obszar	Afryka, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Australia i Oceania, Europa
[e]Liczba użytkowników języka	220 mln±10 mln
[e]Alfabet	alfabet łaciński
Klasyfikacja genetyczna
Języki indoeuropejskie Języki romańskie Języki zachodnioromańskie język francuski
Klasyfikacja genetyczna {"parentSources":["P279"], "acceptableTypes":["Q34770","Q25295","Q941501"], "terminators":["Q17376908"], "showLeaf":true}
Status oficjalny
Język urzędowy	Belgia, Benin, Burkina Faso, Burundi, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Dżibuti, Francja, Gabon, Gwinea, Gwinea Równikowa, Haiti, Kamerun, Kanada, Komory, Kongo, Luksemburg, Madagaskar, Mali, Monako, Niger, Quebec, Republika Środkowoafrykańska, Rwanda, Senegal, Seszele, Szwajcaria, Togo, Vanuatu, Wybrzeże Kości Słoniowej , jeden z urzędowych w ONZ, Unii Europejskiej oraz NATO Pozostałe miejsca: Luizjana, Maine, Stany Zjednoczone (de facto języki urzędowe stanów, obok de facto angielskiego) Dolina Aosty, Włochy (język urzędowy regionu autonomicznego, obok włoskiego)
Język urzędowy	{"query":"claim[37:%wgWikibaseItem%] and claim[85]"}
[e]Organ regulujący	Akademia Francuska �↗
Kody języka
[e]ISO 639-1	fr
[e]ISO 639-2	fra, fre
[e]ISO 639-3	fra
[e]Znacznik języka IETF	fr
[e]Kod Glottolog	stan1290
[e]Kod Ethnologue.com	fra
[e]Kod GOST 7.75-97	фра 745
W projektach Wikimedia
Wikipedia w języku francuskim
W Wikisłowniku: słownik języka francuskiego

Français
Obszar	Afryka, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Australia i Oceania, Europa
Liczba mówiących	220 milionów
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki romańskie Języki zachodnioromańskie język francuski
Pismo/alfabet	łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy	Belgia, Benin, Burkina Faso, Burundi, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Dżibuti, Francja, Gabon, Gwinea, Gwinea Równikowa, Haiti, Kamerun, Kanada, Komory, Kongo, Luksemburg, Madagaskar, Mali, Monako, Niger, Quebec, Republika Środkowoafrykańska, Rwanda, Senegal, Seszele, Szwajcaria, Togo, Vanuatu, Wybrzeże Kości Słoniowej , jeden z urzędowych w ONZ, Unii Europejskiej oraz NATO Pozostałe miejsca: Luizjana, Maine, Stany Zjednoczone (de facto języki urzędowe stanów, obok de facto angielskiego) Dolina Aosty, Włochy (język urzędowy regionu autonomicznego, obok włoskiego)
Regulowany przez	Akademia Francuska
Kody języka
ISO 639-1	fr
ISO 639-2	fra/fre
ISO 639-3	fra
SIL	FRA
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku francuskim
W Wikisłowniku: Słownik języka francuskiego

Słownik francusko-polski, polsko-francuski online

Języki i dialekty Francji

Znajomość języka francuskiego w krajach Unii Europejskiej.

Zasięg języka francuskiego na świecie

Język francuski (fr. langue française lub français) – język pochodzenia indoeuropejskiego z grupy języków romańskich. Jako językiem ojczystym posługuje się nim ok. 80 mln ludzi: ok. 65 mln Francuzów, ok. 4,5 mln Belgów (czyli 42%), ok. 1,5 mln Szwajcarów (czyli 20%), a także ok. 8 mln mieszkańców kanadyjskich prowincji Québec, Ontario i Nowy Brunszwik. Ok. 201 milionów osób na całym świecie używa francuskiego jako języka głównego (oszacowanie z 2009 r. według Organisation mondiale de la Francophonie), a 72 miliony jako drugiego języka codziennego (w tym krajach Maghrebu). Wiele z tych osób mieszka w krajach, w których francuski jest jednym z języków urzędowych, bądź powszechnie używanych (54 kraje). Paradoksalnie, w Algierii, Maroku, i Tunezji, gdzie nie ma statusu języka urzędowego, jest bardziej rozpowszechniony niż w wielu krajach Czarnej Afryki, w których jest jedynym językiem urzędowym.

Język francuski jest używany także w Stanach Zjednoczonych przez potomków osadników z Francji (ok. 2 mln), głównie w stanach Luizjana (Cajunowie) i Maine. We Włoszech francuskim posługuje się ok. 100 tys. osób. Ponadto jest to język powszechnie znany w dawnych koloniach francuskich w Azji (Wietnam, Laos, Kambodża), oraz w byłych terytoriach zależnych na Bliskim Wschodzie (Liban i Syria).

Obecnie francuski jest oficjalnym językiem Europejskiej Agencji Kosmicznej, Europejskiej Unii Nadawczej, FIA, FIFA, FINA, Interpolu, Międzynarodowego Biura Miar i Wag, Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej, Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych, Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, NATO, Organizacji Narodów Zjednoczonych, OECD, Światowej Agencji Antydopingowej, Światowej Organizacji Handlu, UCI, Unii Afrykańskiej oraz Unii Europejskiej. Francuski do końca XX wieku był drugim, po języku angielskim najczęściej studiowanym i nauczanym językiem obcym, zaś z początkiem nadejścia XXI wieku został wyparty przez język hiszpański i jest trzecim językiem na świecie pod względem uczenia się go jak i trzecim językiem w komunikacji międzynarodowej.

Pochodzenie i historia

Francuski wywodzi się z łaciny. Na język ten wpłynęły także, zwłaszcza w warstwie leksykalnej i w mniejszym stopniu gramatycznej, celtycki język galijski i germański język frankijski.

Francuski od XVIII wieku był językiem międzynarodowym, przede wszystkim dyplomacji i kultury. Międzynarodową karierę języka francuskiego potwierdza już w r. 1789 Akademia Berlińska, przyznając nagrodę dziełu Antoine'a de Rivarola De l'Universalité de la langue française (O uniwersalizmie języka francuskiego). Po francusku pisał m.in. niemiecki filozof Gottfried Wilhelm Leibniz i polski, Jan Nepomucen Potocki (Rękopis znaleziony w Saragossie). Znajomość tego języka była postrzegana jako obowiązkowa dla każdej lepiej wykształconej osoby na świecie aż do lat 70. XX wieku^{[potrzebne źródło]}. W powieściach Lwa Tołstoja, Tomasza Manna bardzo wiele dialogów napisanych jest po francusku, również Fryderyk Nietzsche w swoich pismach posługiwał się terminami francuskimi. Francuski był bardzo popularny w Polsce, szczególnie wśród arystokracji. W całej Europie wykształceni ludzie posługiwali się na co dzień francuskim, na przykład arystokracja rosyjska. Przykładowo w języku polskim do niedawna bardzo popularne było jeszcze francuskie "par excellence" (w całym tego słowa znaczeniu). Dzięki temu dziedzictwu oraz nieustającej promocji języka przez rząd francuski, nadal posiada on ogromne znaczenie mimo wyparcia go w wielu sytuacjach przez język angielski.

W średniowieczu francuski był językiem dworu angielskiego. Dzisiejsze motto brytyjskie (Dieu et mon droit) nadal jest zdaniem francuskim, podobnie jak dewiza Holandii (Je maintiendrai). Francuski jest również najpopularniejszym językiem obcym, jakiego uczą się wykształceni Brytyjczycy, na drugim, czasem na pierwszym miejscu jest także w Niemczech^{[potrzebne źródło]}.

Dużą rolę w promowaniu języka francuskiego jako uniwersalnego języka całej Francji miała rewolucja francuska. Okólnik Komitetu Ocalenia Publicznego z 16 czerwca 1794 roku wskazywał, że "w jednej i niepodzielnej Republice język musi być jeden. Zróżnicowanie dialektów to federalizm".

Akademia Francuska

Od 1665 roku nad czystością języka czuwa Akademia Francuska, która dba by używano terminów pochodzenia francuskiego i systematycznie tworzy nowe słowa zastępujące nazewnictwo przejęte w innych krajach z angielskiego, szczególnie odnosi się to do skrótowców, które wynikają z francuskiej wersji danej nazwy, np.

• SIDA a nie AIDS, (syndrome de l'immunodéficience acquise)
• OTAN a nie NATO, (Organisation du traité de l’Atlantique Nord)
• ADN a nie DNA, (acide désoxyribonucléique)
• ordinateur a nie computer = 'komputer'
• courriel a nie mail

Promowaniem języka francuskiego w świecie zajmuje się Międzynarodowa Organizacja Frankofonii.

Alfabet

Alfabet składa się z 26 liter: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.
We francuskim istnieją dwie ligatury: œ, æ
Niektóre litery mogą być opatrzone znakami diakrytycznymi: à, â, ç, é, è, ê, ë, î, ï, ô, û, ù, ü, ÿ.

Wymowa w języku francuskim

Do przedstawiania wymowy stosuje się znaki transkrypcji według międzynarodowego alfabetu fonetycznego (polski skrót MAF, angielski IPA, francuski API).

Gramatyka języka francuskiego

Jedną z cech charakterystycznych gramatyki języka francuskiego w porównaniu z innymi językami współczesnymi jest różnorodność czasów i trybów. W trybie orzekającym istnieje osiem czasów, ale dwa z nich nie są używane w mowie: passé simple (czas przeszły prosty) i passé antérieur (czas przeszły złożony). Występują one wyłącznie w narracji literackiej. Także niewszystkie formy czasów w innych trybach używane są w języku mówionym, np. subjonctif imparfait (tryb łączny czasu przeszłego niedokonanego) i subjonctif plus-que-parfait (tryb łączny czasu pozaprzeszłego), czy wreszcie druga forma trybu warunkowego.

Cechą wyróżniającą francuski jest też zjawisko nieodróżniania w mowie wielu form gramatycznych, które występują w piśmie (np. większość wyróżników liczby mnogiej rzeczowników i czasowników, większość form rodzaju żeńskiego w odmianie czasowników).

Gramatyka francuska została opracowana w sposób całościowy w pierwszej połowie XVII w. przez Claude'a Favre'a de Vaugelas. Maurice Grevisse (1895-1980), belgijski gramatyk, jest autorem książki do dziś będącej dziełem odniesienia: Le Bon Usage (pierwsze wydanie z roku 1936, systematycznie uaktualniane, ostatnio w 2007).

Oficjalny status we Francji

Według konstytucji Francji, język francuski jest od 1992 roku urzędowym językiem tego kraju. Język jest używany w oficjalnych publikacjach rządowych i publicznych szkołach. Reklamy telewizyjne i prasowe zawierające zwroty obcojęzyczne muszą zawierać ich tłumaczenie na francuski.

Oprócz francuskiego w kraju używa się również innych języków, jednak nie są one oficjalnie uznane przez rząd francuski.

Zobacz też

• Romanistyka
• Langues d'oïl
• język oksytański
• język franko-prowansalski
• verlan, louchebem
• Frankofonia, Frankofoni
• język piemoncki w porównaniu z włoskim i francuskim

Linki zewnętrzne

• http://www.leconjugueur.com/ – Odmiana wszystkich czasowników
• Portal Onet: [1] – Słownik polsko-francuski i francusko-polski
• http://www.dicovia.com/dico/francais-polonais/lettre-A/0-59 [2] [3] Słownik francuski-polski, zawiera słownictwo podstawowe
• Słownik polsko-francuski - działa na zasadzie tłumaczenia automatycznego.
• Słownik francusko-polsko-francuski Autor Dictionaric