Nigeria

Nigeria
Federal Republic of Nigeria Àpapọ̀ Olómìnira ilẹ̀ Nàìjíríà Njíkötá Óchíchìiwù Naíjíríà جمهورية نيجيريا (Jam-huriyar Tarayiar Nijeriya) Republik Federaal bu Niiseriya
Flago di Nigeria	Blazono di Nigeria
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
Arise O Compatriots, Nigeria's Call Obey
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo:	Abuja
· Habitanti:	778,567 (2006)
· Dato:	{{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}:	{{{Chefurbo3}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo:	Lagos
· Habitanti:	{{{Lojanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo:	{{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui:	Angliana. Hausa, Igbo ed Yoruba esas agnoskata en kelka regioni
Nacionala linguo:	{{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui:	{{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}}	{{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}}	{{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}}	{{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}}	{{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}}	{{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}}	{{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}}	{{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}}	{{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}}	{{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}}	{{{Etnii10}}}
Demonimo:	{{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi:	Republiko
· Prezidanto:	Muhammadu Buhari
· Prezidisto (serbo):	{{{Serbiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (kroato):	{{{Kroatiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (Bosno):	{{{Bosniana_prezidisto}}}
· Ko-princi:	{{{Ko-princi}}}
· Ko-princi:	{{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· General-guverniestro:	{{{Generala_guverniestro}}}
· [[{{{Nomo_listo_chefo_guverno}}}|{{{Titulo_chefo_guverno}}}]]:	{{{chefo_guverno}}}
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
Surfaco:	(32ma granda)
· Totala:	923,768 km²
· Aquo:	1,4%
Habitanti:	(8ma granda)
· Totala:	158.259.000] (2009)
· Denseso di habitantaro:	167,5 hab./km²
KLP (KPP):
· Totala:	{{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala:	{{{KLP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_segun_persiono}}}
Gini:	([[{{{Gini_yaro}}}]])
	{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
	{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD:	([[{{{IHD_yaro}}}]])
	{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
	{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto:	Naira
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Tempo-zono:	{{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo:	{{{Somero_tempo}}}
Dato-formato:	{{{Dato_formato}}}
Veho-latero:	{{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo:	{{{Telefono_kodexo}}}
ISO:	{{{ISO}}}
	{{{ISO2}}}
	{{{ISO3}}}
Reto-domeno:	.ng
Reto-domeni:	{{{Reto_kodi}}}
	{{{Reto_kodo2}}}
	{{{Reto_kodo3}}}
	{{{Reto_kodo4}}}
	{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio:	Kristanismo, Islamo, Animismo
Oficala retosituo:	{{{Oficalaretosituo}}}

Nigeria esas lando qua jacas en west Afrika. Lua vicina landi esas Benin, Nijer, Chad e Kamerun.

Historio

Videz anke: Historio di Nigeria.

Songhai-imperio cirum la yaro 1500.

L'unesma registri pri Hausa populo en nordo di Nigeria evas de 999. On existis komerco inter Hausi e la Kanem-Bornu imperio. Ja Yoruba rejii en Ifẹ ed Oyo, en sudo di nuna Nigeria, developis inter 700 e 900. Ma la maxim importanta rejio en la regiono esis Rejio di Benin, qua lastis de 15ma ti 19ma yarcento. Lua dominacajo atingis l'urbo di Eko (rinomizita "Lagos" dal Portugalani). Altra importanta rejio esis Songhai-imperio, fondita cirkume 1494, qua lastis til 1591.

Portugalani esis l'unesma Europan exploreri e komercisti en la regiono, ed establisis su en portuala urbi rinomizita Lagos e Calabar. Li anke kompris sklavi en la regiono.

En 1885 Nigeria eniris la Britaniana sfero di influo, ed en 1 di januaro 1901 Nigeria divenis Britaniana protektorato. Kelka militi dum fino di la 19ma yarcento e komenco di la 20ma yarcento permisis Britaniani okupar la regiono. En 1914 tota la regiono di nuna Nigeria divenis unionita sub Britaniana dominacajo, e divenis la "Kolonio e Protektorato di Nigeria". L'ocidentala instrukto e la developo di moderna ekonomio okuris plu rapide en sudo kam en la nordo dil teritorio, kun konsequi qui persistas til nun. Sklaveso divenis komplete nelegala nur en 1936.

Pos la Duesma mondomilito kreskis nacionalismo en la regiono ed, en respondo, Unionita Rejio movis Nigeriana guvernerio vers autonomio. Nigeria fine divenis nedependanta de Unionita Rejio ye la 1ma di oktobro 1960 kom monarkio, kun Elizabeth 2ma kom rejino. En 1963 lando divenis republiko.

Depos 2002 la nordo di lando sufras kun la sekrecana violento dil islamana grupo Boko Haram, qua deziras abolisar sekulara guverno ed implantacar Sharia-lego en lando.

Politiko

Domo di reprezentanti (parlamento) di Nigeria.

Nigeria esas prezidantala republiko. La chefo di stato e la chefo di guvernerio esas la prezidanto, qua elektesas dal populo en distriktala sistemo, por 4-yara periodo. Nune esas Goodluck Jonathan.

La parlamento havas 2 chambri: Senato e Domo di reprezentanti. La Senato havas 109 membri, qui elektesas dal populo por 4 yari, dum ke Domo di reprezentanti (House of Representatives) havas 360 membri qui elektesas dal populo por 4-yari. Nuna konstituco aprobesis en 29 di mayo 1999.

Geografio

Nigeria havas diversa peizaji. De norto til sudo: Sahara dezerto, Sahel, savano, tropikala foresto, monti en sud-esto e plaji en sudo. En foresti di litoro, pluvo varias de 2,000 mm til 4,000 mm omnayare.

Ekonomio

Videz anke: Ekonomio di Nigeria.

Demografio

Lua chef-urbo esas Abuja, ma la maxim granda urbo esas Lagos. Altra importanta urbi esas Kano ed Ibadan.

Kulturo

On kalkulas ke nune en Nigeria 510 lingui parolesas, plu du altra lingui uzata kom duesma linguo. Angliana esas oficala parto pro Britaniana koloniigo til 1960, parto pro kelka personi anke parolar Angliana. La precipua lingui parolata esas Yoruba, Igbo e Hausa lingui.