Andorra

**Andorra Knyazlığı**
*Principat d'Andorra*
Bayrağı	Gerbi
Paytaxt	Andorra la Vella
Böyük şəhərlər	Andorra la Vella
Rəsmi dil	Katalon
Etnik qruplar	ispanlar-43%, andorralılar-33%,portuqallar-11%, fransızlar-7%
baş nazir	Antoni Marti Petit [V.2011~ ]
Ərazi; • Ümumi; • Su sahəsi (%-lə)	; 468 km² (193); 0,26
Əhali; • Təxmini sayı (2015); • Siyahıyaalma (1989); • Əhali sıxlığı	; 82 min nəfər (201-ci); 46 166 nəfər; 175 nəfər/km²
ÜDM (AQP); • Cəmi (2011); • Adam başına	; $3 214 million (180 yer); $37 200 (36 yer)
Pul vahidi	Avro (EUR)
İnternet domeni	.ad
Telefon kodu	+376

Andorra Avropada dənizə çıxışı olmayan, Piriney yarımadasının şərqində, Fransa ilə İspaniya arasında yerləşən cırtdan ölkə. Rəsmi adı Andorra Knyazlığı (Katalan dili: Principat d'Andorra, fr: Principauté d'Andorre, isp: Principado de Andorra). Ölkə Fransa Respublikasının Prezidenti və Urxelski yepiskopu tərəfindən birgə idarə olunur.

Adın etimologiyası[redaktə | əsas redaktə]

Bask dilində "andurial" sözündəndir, mənası "Boş yer" deməkdir.

Tarix[redaktə | əsas redaktə]

Andorranın adı tarixi mənbələrdə ilk dəfə 778-ci ildə xatırlanılır. 790-cı ildə Frank imperatoru Böyük Karl tərəfindən Andorranın müstəqilliyinə təminat verilmişdir. 805-ci ildə Andorra knyazlığının əsası qoyulmuşdur.

1278-ci ildə Andorra biri İspaniyada, o biri Fransada olan iki şahzadənin ortaq şəkildə rəhbərliyinə bağlanmış və ölkənin sərhədləri dəqiqləşmişdir. Xatırlanan ildən bəri ölkənin sərhədləri heç dəyişməmişdir. Qurulan feodal nizam, Fransız İnqilabı əsnasında müvəqqəti qalxmaqla birlikdə, 1806-cı ildə Napolyon tərəfindən yenidən quruldu. Andorra, o gündən bu yana Urgel yepiskopu və Fransa dövlət başçısı tərəfindən ortaq şəkildə idarə olunur; bunların hər ikisinə də hər il simvolik bir vergi ödənər.

Coğrafiya[redaktə | əsas redaktə]

Mövqe: Cənub-qərb Avropa, Piriney yarımadasının şərsində, Fransa ilə İspaniya arasında yerləşir..
Coğrafi mövqesi: 42 30 Şimal paraleli, 1 30 Qərb meridianı
Xəritədəki mövqesi: Avropa
Sahə: cəmi: 468 km²
Quru: 468 km²
Su: 0 km²
Sərhədləri cəmi: 120.3 km
Sərhəd qonşuları: Fransa 56.6 km, İspaniya 63.7 km
Sahil qisimi: 0 km
Dənizləri: 0 km
İqlimi: ilıq; qışları qarlı və soyuq, yayları quru və ilıq keçər.
Ərazi quruluşu: Tik qayalıqlar və dar vadilərə malikdir.
Dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi: ən alçaq nöqtəsi: Riu Runer 840 m; Ən yüksək nöqtəsi: Coma Pedrosa 2,946 m
Təbii qaynaqları: hidro, mineral sular, taxta-şalban, dəmir yataqları, güllə
Ərazi istifadəsi: əkinçiliyə uyğun torpaqlar: %4
Otlaqlar: %45
Meşəlik ərazi: %35
Digər: %16 (1998 məlumatları)
Təbii fəlakətlər: Uçqun, qar fırtınaları

Andorranın rayonları[redaktə | əsas redaktə]

Andorra
la Vella

Kaniyo

La Massana

Ordino

Sant Culiya
de Loriya

Enkamp

Eskaldes
-Enqordan

Fransa

İspaniya

Nr.^*	Rayon	Ərazi km²	İllər Əhali
Nr.^*	Rayon	Ərazi km²	1990	2000	2007
1	Canillo	121	1.290	2.706	5.422
2	Encamp	74	7.119	10.595	14.029
3	Ordino	89	1.289	2.283	3.685
4	La Massana	61	3.868	6.276	9.357
5	Andorra la Vella	12	19.022	21.189	24.574
6	Sant Julià de Lòria	60	6.012	7.623	9.595
7	Escaldes-Engordany	47	12.235	15.299	16.475
	Andorra	464	50.835	65.971	83.137

Hökumət[redaktə | əsas redaktə]

Ali qanunverici orqan - Baş Şura

Hökumət başçısı - Antoni Martí Petit

Siyasət[redaktə | əsas redaktə]

1.Andorra Liberal Partiyası - Lider: Alber Pinta Santoparia. 2.Andorra Demokratik Mərkəzçi Partiyası. 3.Sosial-Demokrat Partiyası - Lider: M.Q.Reolit.

İnzibati ərazilər[redaktə | əsas redaktə]

7 icmaya(dairəyə) bölünür:

1.Kanillo 2.Enkamp 3.Ordino 4.La Massana 5.Andorra la Vella 6.Sant Julia de Loria 7.Escaldes-Engordany

İqtisadiyyat[redaktə | əsas redaktə]

1.Turistlərə xidmət (hər il 10 mln. ABŞ dolları) 2.Tütün yetişdirilməsi və emalı 3.Yüngül və yeyinti sənayesi 4.Heyvandarlıq (qoyun,keçi) 5.Əkinçilik (arpa, çovdar, kartof, üzüm)

İxracat: yun, paltar, pendir, mineral su. İdxal: sənaye malları, ərzaq. ÜMM - adambaşına 26800 ABŞ dolları (2003).

Əhali[redaktə | əsas redaktə]

2013-cü il məlumatına görə Andorrada əhalinin 45,98 %-ni andorralılar, 26,37 %-ni ispanlar, 14,20 %-ni portuqaliyalılar, 4,86 %-fransızlar, 1,27 %-ni ingilislər, 7,32 %-ni digər millətlərin nümayəndələri təşkil edir. Andorrada həyat səviyyəsi yaxşı olduğuna görə bura qonşu dövlətlərdən axınların sayı ilbəil artmaqdadır.