Turcja
Türkiye Cumhuriyeti Republika Turcji |
|||||
|
|||||
Dewiza: (tur.) Yurtta Sulh, Cihanda Sulh. (Atatürk) (Pokój w Ojczyźnie, Pokój na Świecie) |
|||||
Hymn:
Istiklâl Marsi' (Marsz niepodległości) |
|||||
Konstytucja | Konstytucja Turcji | ||||
Język urzędowy | turecki | ||||
Stolica | Ankara | ||||
Ustrój polityczny | republika parlamentarna | ||||
Typ państwa | demokracja | ||||
Głowa państwa | prezydent Recep Tayyip Erdoğan | ||||
Szef rządu | premier Ahmet Davutoğlu | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
37. na świecie 783 562 km² 1,26% |
||||
Liczba ludności (2014) • całkowita • gęstość zaludnienia • narody i grupy etniczne |
17. na świecie 77 695 904[1] 101[1] osób/km² Turcy 80-85%, Kurdowie 18%, Arabowie 2% |
||||
PKB (2015) • całkowite • na osobę |
752,5 mld[2] USD 9 680[2] USD |
||||
PKB (PSN) (2015) • całkowite • na osobę |
1569 mld[2] USD 20 188[2] USD |
||||
Jednostka monetarna | lira turecka (₺) (TRY) | ||||
Powstanie | Imperium osmańskie: 1299 Turcja: 29 października 1923 |
||||
Negocjacje o członkostwo UE w trakcie | |||||
Religia dominująca | islam sunnicki | ||||
Strefa czasowa | UTC +2 – zima UTC +3 – lato |
||||
Kod ISO 3166 | TR | ||||
Domena internetowa | .tr | ||||
Kod samochodowy | TR | ||||
Kod samolotowy | TC | ||||
Kod telefoniczny | +90 | ||||
Turcja (tur. Türkiye), Republika Turcji (tur. Türkiye Cumhuriyeti) – państwo położone w Azji na półwyspie Azja Mniejsza, a częściowo również w Europie, ze stolicą w Ankarze. Część europejska – Tracja – stanowi 3% powierzchni i oddzielona jest od części azjatyckiej morzem Marmara oraz cieśninami Bosfor i Dardanele. Turcję od północy otacza Morze Czarne, od zachodu Morze Egejskie i morze Marmara, a od południa Morze Śródziemne (nazywane w języku tureckim Morzem Białym).
Spis treści
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Turcja leży na dwóch kontynentach: azjatyckim (w 97% powierzchni), w jego najdalej na zachód wysuniętej części, Azji Mniejszej (w regionie zwanym także niegdyś Anatolią) oraz europejskim (w 3% powierzchni), w regionie dawnej wschodniej Tracji na Półwyspie Bałkańskim. Kraj oblewa od północy Morze Czarne, od zachodu Morze Marmara i Morze Egejskie, a od południa Morze Śródziemne[3].
Turcja podzielona jest na 7 regionów geograficznych, zróżnicowanych pod względem ukształtowania terenu i klimatu:
- region Morza Czarnego
- region morza Marmara
- region Morza Egejskiego
- region Morza Śródziemnego
- region środkowej Anatolii
- region wschodniej Anatolii
- region południowo-wschodniej Anatolii
Granice[edytuj | edytuj kod]
Turcja graniczy z 8 państwami. Całkowita długość granic wynosi 2627 km z czego na poszczególne kraje przypada:
- Armenia – 268 km
- Azerbejdżan (Nachiczewan) – 9 km
- Bułgaria – 240 km
- Gruzja – 252 km
- Grecja – 206 km
- Iran – 499 km
- Irak – 331 km
- Syria – 822 km
Miasta Turcji[edytuj | edytuj kod]
Największe miasta w Turcji według liczebności mieszkańców (stan na 31.12.2012)[4]:
Lp. | Miasto | Prowincja | Liczba ludności |
---|---|---|---|
1. | Stambuł (İstanbul) | Stambuł | 13 522 528 |
2. | Ankara | Ankara | 4 417 522 |
3. | İzmir | İzmir | 2 803 418 |
4. | Bursa | Bursa | 1 734 705 |
5. | Adana | Adana | 1 628 725 |
6. | Gaziantep | Gaziantep | 1 421 359 |
7. | Konya | Konya | 1 107 886 |
8. | Antalya | Antalya | 994 306 |
9. | Diyarbakır | Diyarbakır | 892 713 |
10. | Mersin | Mersin | 876 958 |
11. | Kayseri | Kayseri | 865 393 |
Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]
Ustrój polityczny Turcji opiera się na Konstytucji Republiki Turcji z 1982, która głosi, że państwo tureckie jest niepodzielną, laicką, demokratyczną oraz socjalną republiką. Obecna ustawa zasadnicza, narzucona przez wojsko zaraz po zamachu wojskowym w 1980 roku, zapewnia armii rolę strażnika świeckiej, republikańskiej Turcji i przyznaje jej prawo do bezpośredniej interwencji w przypadku zagrożenia status quo. Głową państwa jest prezydent wybierany przez obywateli na 5-letnią kadencję. Kobiety w Turcji otrzymały czynne i bierne prawa wyborcze 5 grudnia 1934 roku. W roku 1935 kobiety stanowiły 4,6% posłów w parlamencie.
W referendum 21 października 2007 r. Turcy opowiedzieli się za bezpośrednimi wyborami prezydenta i skróceniem jego kadencji do 5 lat, zmiany poparło ponad 70% głosujących[5], i weszły one w życie w 2014 r. Kolejne referendum, wprowadzające zmiany w konstytucji odnośnie m.in. sił zbrojnych i systemu sądownictwa, odbyło się 12 września 2010, w 30. rocznicę wojskowego zamachu stanu. Także tym razem głosujący zdecydowali o przyjęciu rządowych propozycji (57,8% głosów na tak).
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Turcja jest podzielona na 81 prowincji (tur. vilayet;il; l. mn. iller). Każda prowincja dzieli się na podprowincje (tur. ilçe; l. mn. ilçeler). Prowincje mają zazwyczaj nazwę miasta, które jest jego stolicą, wyjątek stanowią: Hatay (stolica Antakya), Kocaeli (stolica Izmit) i Sakarya (stolica Adapazarı).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Republika Turcji powstała po I wojnie światowej na gruzach Imperium Osmańskiego. Od XVIII wieku siła tego Imperium ulegała coraz większemu osłabieniu, a od roku 1821, niemożność pokonania greckiego powstania wyznaczyła początek nieodwracalnego rozkładu terytorialnego głównego trzonu imperium. Kolejne, częściowe rozbiory dokonane zostały po I wojnie światowej. Wiosną 1915 roku Turcy wraz z plemionami kurdyjskimi na terenie Armenii Zachodniej dokonali rzezi Ormian, którą w wielu krajach uznano za zbrodnię ludobójstwa. Między rokiem 1919 a 1922 toczyła się wojna grecko-turecka. Latem 1920 roku (10 sierpnia 1920) w Sèvres pod Paryżem Turcja podpisała traktat pokojowy z państwami Ententy, na mocy którego Grecji m.in. przyznano większość terenów europejskich Turcji, zachodnie wybrzeże Półwyspu Anatolijskiego ze Smyrną. Armenii przyznano Kars, większą część Pontu z okręgiem Trapezunt (dzisiejszy Trabzon) i górę Ararat wraz z jeziorem Wan. Kemal Atatürk, przywódca ruchu narodowego (młodoturków), dążący do przywrócenia Turcji choć części terytoriów zabranych jej po I wojnie światowej, nie chciał pogodzić się z tym faktem i na podstawie Sojuszu o Wzajemnej Przyjaźni i Współpracy z RFSRR jesienią 1920 Turcja i Rosja Sowiecka dokonały agresji przeciwko Armenii. W 1923 miała miejsce wymiana ludności między Grecją i Turcją, w ramach której, kierując się kryteriami wyznaniowymi, a nie językowymi, przesiedlono do Turcji ok. 420 tys. osób wyznania muzułmańskiego, a do Grecji trochę mniej niż 1,5 mln osób wyznania prawosławnego, uwzględniając przy tym liczbę wcześniejszych wychodźców z okresu wojny. Turcy imigrowali głównie z rejonów wybrzeża Morza Egejskiego, wybrzeża Morza Czarnego, oraz Kapadocji. W myśl umowy, liczne mniejszości tureckie pozostały na terenie greckiej i bułgarskiej Tracji Zachodniej.
24 lipca 1923 traktat w Lozannie zrewidował postanowienia terytorialne traktatu z Sèvres i zminimalizował ograniczenia suwerenności Turcji do kwestii demilitaryzacji cieśnin Bosfor i Dardanele oraz pogranicza turecko-greckiego i turecko-bułgarskiego w Tracji. Traktat ten ustalił do dziś istniejące granice Turcji[6].
W 1922 zniesiono kalifat. Już wcześniej zniesiono sułtanat. W 1923 roku Turcja stała się republiką. Pierwszym prezydentem został Mustafa Kemal, nazwany później Atatürkiem. Za jego sprawą przeprowadzano liczne reformy mające na celu europeizację Turcji: zmiana prawa cywilnego, handlowego i karnego, wprowadzenie alfabetu łacińskiego zamiast arabskiego, wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego, wprowadzenie nazwisk. W 1934 przyznano kobietom bierne i czynne prawo wyborcze. W 1935 kobiety stanowiły 4,6% parlamentarzystów. Podczas II wojny światowej Turcja pomimo zachęt włączenia się do działań zbrojnych wysuwanych przez obie strony konfliktu pozostawała neutralna. Jednym z ważniejszych powodów nieprzystępowania do wojny były niekorzystne doświadczenia konsekwencji I wojny światowej, a w szczególności obawa przed Związkiem Radzieckim. Turcja przystąpiła do obozu aliantów i wypowiedziała wojnę Rzeszy Niemieckiej dopiero w 1945. Od 1952 roku Turcja jest członkiem NATO. Od 1974 okupuje część Cypru. O laickość państwa od samego jego początku dba armia. Dlatego też w Turcji dochodziło często do zamachów stanu (w 1960, 1971, 1980 i 1997 roku). Ten czwarty miał zresztą wyjątkowo łagodny przebieg i ograniczył się do zasugerowania partiom rządzącym oddania władzy. W 1984 roku rozpoczęła się zbrojna rebelia kurdyjska na czele z Partią Pracujących Kurdystanu[7][8]. Ostatnia interwencja generalicji w sprawy polityki miała miejsce w pierwszej połowie 2007 roku, kiedy to wybuchł kryzys polityczny związany z niemożnością wyboru prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe. W 2004 roku Unia Europejska zezwoliła Turcji na rozpoczęcie negocjacji w sprawie przystąpienia do UE[9]; negocjacje rozpoczęto 3 października 2005 roku[10]. Proces ten napotyka jednak szereg poważnych barier. Problemem jest duża liczba mieszkańców Republiki Turcji, napięte stosunki dyplomatyczne między Turcją a Cyprem i (w mniejszym stopniu) Grecją oraz obawy o utracenie jednolitości kulturowo-religijnej państw Unii.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Turcja jest jedną z dwudziestu największych gospodarek świata, na co wpływ ma głównie wielkość tego kraju. PKB na głowę mieszkańca wynosi około 9 tys. dolarów. Od czasów przejęcia rządów przez Partię Sprawiedliwości i Rozwoju i poradzenia sobie z kryzysem finansowym z roku 2001 Turcja znajduje się w fazie wyjątkowo dynamicznego wzrostu gospodarczego.
Rolnictwo[edytuj | edytuj kod]
Turcja jest jednym z 6 całkowicie samowystarczalnych pod względem żywnościowym krajów świata. Rolnictwo wytwarza ok. 10% produktu krajowego brutto Turcji. Zatrudnienie w tym sektorze znajduje około 1/3 siły roboczej. W Turcji istnieje ponad 5 milionów gospodarstw rolnych. Jedynie 6% z nich ma powierzchnię większą od 20 ha. Turcja jest jednym z pięciu największych producentów: bawełny, soczewicy, cebuli, buraków cukrowych, tytoniu, pomidorów, arbuzów, jabłek, winogron, orzeszków pistacjowych, orzechów włoskich, oliwek oraz owczego mleka. Jest zarazem największym na świecie wytwórcą orzechów laskowych, moreli i fig. Obecnie sektor rolniczy wspierany jest przez rząd przy pomocy takich samych instrumentów, jakimi posługuje się Unia Europejska. Skala wsparcia jest również porównywalna.
Przemysł[edytuj | edytuj kod]
Turcja posiada znaczne zasoby surowców mineralnych, zwłaszcza rud metali. Wydobycie rud żelaza (Divriği we wschodniej Anatolii), chromu (Seydişehir na południu kraju – Turcja należy do głównych światowych producentów chromu), boksytów, rud miedzi (Murgul), cynku i ołowiu. Z surowców energetycznych eksploatuje się węgiel brunatny (zachodnia Anatolia), węgiel kamienny (zagłębie Ereğli-Zonguldak) i ropę naftową w pobliżu granicy z Syrią (główny ośrodek Batman). Z surowców chemicznych wydobywa się: fosforyty, sól kamienną i siarkę. 39% energii elektrycznej dostarczają elektrownie wodne (największe Keban i Atatürk – zbudowane w 1992 na Eufracie), 61% węglowe i naftowe. Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca – 1296 kWh (2000). Do najstarszych i najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu przetwórczego należą: przemysł spożywczy (cukrowniczy, mleczarski, tytoniowy) oraz włókienniczy i odzieżowy, wykorzystujące surowce krajowe. Od lat 60. rozwój hutnictwa żelaza (głównie ośrodki: Karabük, Ereğli), miedzi (Ergani, Stambuł) oraz aluminium, przemysłu maszynowego i zbrojeniowego, środków transportu (montownie samochodów, ciągników, budowa statków), sprzętu gospodarstwa domowego, chemicznych (m.in. produkcja nawozów sztucznych), cementowego i rafineryjnego (w portach dowozowych ropy naftowej: İzmit oraz w Batman). Powszechnie rozwinięte rzemiosło: dywany, biżuteria, wyroby metalowe, ceramika, wyroby skórzane. Największa koncentracja zakładów przemysłowych w regionie północno-zachodnim: Stambuł – Ereğli – Izmir, ponadto w rejonie Ankary i na południowo-wschodniej: Adana – Gaziantep–Antakya.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki Turcji jest turystyka. W 2013 roku Turcja była szóstym najchętniej odwiedzanym państwem na świecie; kraj ten odwiedziło 37,795 mln turystów (5,9% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie ponad 27,997 mld dolarów[11].
Najwięcej turystów przyjeżdża z Niemiec, Rosji, Holandii, Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii i Polski. Główne ośrodki turystyczne to: kurorty nad wybrzeżem Morza Egejskiego (Bodrum, Fethiye, Kuşadası) i Morza Śródziemnego (Antalya, Alanya, Side), a także Stambuł i Kapadocja oraz zabytki kultury antycznej: Troja, Milet, Efez, Hierapolis, Pergamon, Izmir, Aspendos i inne. Coraz popularniejsze stają się również kurorty górskie[12].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Sieć transportowa w Turcji jest w rozbudowie i obecnie obejmuje ok. 63 tys. km dróg o twardej nawierzchni, w budowie dalsze 1250 km autostrad – m.in. od granicy bułgarskiej do Ankary. Drogi łączą Turcję z Bułgarią oraz Syrią, Iranem i Irakiem. Europejską i azjatycką część kraju łączą 2 mosty na Bosforze w Stambule.
Turcja posiada 8,4 tys. km linii kolejowych, w większości jednotorowych. W 2003 Tureckie Koleje Państwowe (TCDD) rozpoczęły program budowy linii wysokich prędkości. Pierwsza z nich o długości 533 km połączy Stambuł z Ankarą przez Eskişehir i skróci czas podróży z 6-7 godzin do 3,5. 29 października 2013 roku otwarto tunel kolejowy Marmaray pod Bosforem, będący projektem łączącym dwa odrębne systemy kolejowe: w europejskiej i azjatyckiej części Turcji w jedną całość[13].
Nośność floty handlowej – 7,1 mln DWT. Główne porty morskie (przeładunek powyżej 1 mln ton): Stambuł nad cieśniną Bosfor, Zonguldak, Ereğli i Samsun nad Morzem Czarnym, Izmir i Izmit nad Morzem Egejskim i Mersin, İskenderun nad Morzem Śródziemnym. Rozwinięta żegluga kabotażowa, połączenia promowe między europejską i azjatycką częścią kraju (na Bosforze), z Cyprem i wyspami greckimi (Rodos, Samos, Chios).
Zwierzęta[edytuj | edytuj kod]
Zwierzęta chowane na terenie Turcji to: bydło domowe, konie, kozy, osły i owce, jak również wielbłądy i bawoły.
Najpopularniejszą w Turcji rasą psa jest Kangal – wielki i silny pies pasterski. Najciekawszą rasą kotów są koty Van o białym futrze i różnokolorowych oczach – jednym zielonym, a drugim niebieskim.
Na wolności żyją w Turcji jelenie, szakale, rysie, dziki, wilki oraz rzadko – lamparty i niedźwiedzie.
Siły zbrojne[edytuj | edytuj kod]
Armia turecka jest szóstą największą armią świata i drugą co do wielkości w NATO (po armii USA). Liczy 823 tys. zawodowych żołnierzy. Według konstytucji armia stoi na straży świeckości państwa. W drugiej połowie XX wieku kilkukrotnie dokonywała zamachu stanu (ostatni raz w 1997), obalając przy tym rządy, które uznawała za zbyt islamskie. By wstąpić w jej szeregi trzeba mieć ukończone 20 lat. Według danych CIA Turcja przeznacza ok. 5% PKB na dozbrajanie armii.
Media[edytuj | edytuj kod]
W Turcji działa publiczne radio i telewizja (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu). Działają stacje tv: TRT1, TRT Haber, TRT Türk itp. Działają też stacje radiowe np.: Radyo1, TRT FM, Radyo3, czy też Radyo4. Także są telewizje prywatne, np.: Show TV czy też NTV (Turcja).
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Narodowości[14]:
- Turcy 55 mln,
- Kurdowie 12,6 mln,
- Czerkiesi 2,5 mln,
- Boszniacy 2 mln,
- Albańczycy od 500 tys. do 1,3 mln,
- Gruzini 1 mln,
- Arabowie 870 tys.,
- Pomacy 600 tys.,
- Lazowie 80 tys.,
- Ormianie 60 tys.,
- Asyryjczycy 25 tys.,
- Żydzi 20 tys.,
- Grecy 15 tys.
Według danych CIA World Factbook z lipca 2013 roku[15], Turcję zamieszkuje 80 694 485 ludzi (18. miejsce na świecie).
Struktura wieku
- 0-14 lat: 25,9% (mężczyźni 10 682 900 / kobiety 10 201 965)
- 15-24 lat: 17% (mężczyźni 6 979 955 / kobiety 6 703 689)
- 25-54 lat: 42,7% (mężczyźni 17 375 544 / kobiety 17 097 927)
- 55-64 lat: 7,9% (mężczyźni 3 189 731 / kobiety 3 169 450)
- 65 lat i więcej: 6,6% (mężczyźni 2 422 983 / kobiety 2 870 341)
Średnia wieku
- ogółem: 29,2 lat
- mężczyźni: 28,8 lat
- kobiety: 29,6 lat
Przyrost naturalny: 1,16% (101 miejsce na świecie)
Wskaźnik urodzeń: 17,22 urodzeń / 1 000 mieszkańców (110 miejsce na świecie)
Wskaźnik zgonów (śmiertelność): 6,11 zgonów / 1 000 mieszkańców (162 miejsce na świecie)
Urbanizacja:
- ludność miejska – 71,5% (2011 r.)
- wskaźnik urbanizacji – 2,4% roczne tempo zmian (2010-2015 r.)
Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia:
- ogółem – 73,03 lat (126 miejsce na świecie)
- mężczyźni – 71,09
- kobiety – 75,07
Współczynnik dzietności: 2,1 dziecka / kobietę (110 miejsce na świecie)
Religia[edytuj | edytuj kod]
Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[16][17]:
- islam – 98% (71 330 000) (99% sunnici, statystyki oficjalne nie wyróżniają alewitów i traktują ich jako sunnitów; szacuje się, że alewici stanowią 25-30% populacji Turcji[potrzebne źródło])
- brak religii – 1,2% (860 000)
- chrześcijaństwo – 0,43% (310 000)
- prawosławie – 0,25% (180 000)
- protestantyzm – 0,11% (80 000)
- katolicyzm – 0,07% (50 000)
Oficjalne liczby są jednak nie do końca prawdziwe, gdyż każdy mieszkaniec Turcji, jeżeli nie deklaruje się jako wyznawca innej religii, automatycznie zaliczany jest do muzułmanów. Nie ma tam czegoś podobnego do wystąpienia z kościoła chrześcijańskiego, toteż ateiści i agnostycy oficjalnie uznawani są za muzułmanów. Wymagana jest po prostu przynależność do jakiejkolwiek religii. Z tego powodu liczba mieszkańców Turcji niewyznających żadnej religii jest nieznana. Regularnie brak również z urzędowych tureckich statystyk Greków, Bułgarów, Albańczyków, Adżarów, Gruzinów i Ormian, którzy stanowią znaczną część mieszkańców. Podobnie statystyki wyznaniowe zupełnie pomijają chrześcijan, a przecież obok Ormian i Greków, żyją tu starochrześcijanie: Asyryjczycy i Syryjczycy oraz Koptowie. Turcja nieoficjalnie ma najwyższy odsetek osób bezwyznaniowych wśród krajów z dominującą religią muzułmańską.[potrzebne źródło]
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Stan na 31 grudnia 2014 roku. Turkish Statistical Institute (TurkStat): The Results of Address Based Population Registration System, 2014 (ang.). [dostęp 20-04-2015].
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2014: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2015 (ang.). [dostęp 20-04-2015].
- ↑ Witold Korsak: Turcja. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 9. ISBN 978-83-7513-609-8.
- ↑ TURKEY: Registered Population (ang.). W: citypopulation.de [on-line]. 2012-12-31. [dostęp 2013-11-06].
- ↑ Dziennik Polska-Europa-Świat, 22.10.2007, s. 19.
- ↑ Jedynym wyjątkiem był przyłączony do Turcji w r. 1939 na mocy porozumienia turecko-francuskiego okręg Aleksandretty.
- ↑ A Secret Relationship (ang.). niqash.org, 2008-08-08. [dostęp 2012-09-06].
- ↑ Chronology of the Important Events in the World/PKK Chronology (1976-2006) (ang.). niqash.org, 2006-08-08. [dostęp 2012-10-10].
- ↑ red. Bartosz Działoszyński, Iwona Swenson, Małgorzata Uba: Wielki Encyklopedyczny Atlas Świata. T. 9. Azja Środkowo-Zachodnia. 2006, s. 16. ISBN 978-83-01-14924-6.
- ↑ Negotating Framework EU-Turkey. European Comission, 3 października 2005.
- ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2014 Edition (ang.). UNWTO, 2014. [dostęp 2015-02-17]. s. 8.
- ↑ Turcja: Dwa razy więcej zimowych turystów, potrzeba nowych inwestycji, dostęp z dn. 2 stycznia 2014 r.
- ↑ Tunel pod Bosforem. Stambuł spełnia marzenie Sułtana. W: rynek-kolejowy.pl [on-line]. 2013-10-31. [dostęp 2013-10-31].
- ↑ Türkiye’deki Kürtlerin sayısı! (tur.). Milliyet, 2008-06-06. [dostęp 2013-11-06].
- ↑ CIA: Turkey (ang.). W: CIA World Factbook [on-line]. 2013-11-05. [dostęp 2013-11-06].
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-25].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-25].
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy S. Łątka: Kemal Atatürk. Ojciec Turków. Społeczny Instytut Historii i Kultury Turcji, Kraków 1994. ISBN 83-901448-0-8.
- Krystyna Poznańska: Turcja stara i nowa. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1970
- Stanisław Kałużyński: Tradycje i legendy ludów tureckich. Iskry, Warszawa 1986
- Tomasz Wituch: Tureckie przemiany. Dzieje Turcji 1878-1923 – Państwowe Wydawnictwo naukowe, Warszawa 1980 ISBN 83-01-01698-1.
- Jan Reychman: Życie polskie w Stambule w XVIII wieku. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1959
- Lew Gumilow: Dzieje dawnych Turków. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972
- Franz Babinger: Z dziejów Imperium Osmanów. Państwowy Instytut wydawniczy, Warszawa 1977
- Bernard Lewis: Svijet Islama. Vjera. Narodi. Kultura. Jugoslovenska Revija, Vuk Karadžić – Beograd (Belgrad) 1979
- Békési B.István: Törökország. Panoráma, Budapest (Budapeszt) 1983 ISBN 963-243-150-2 ISSN 0324-5888
- Μ.А.Гасратян – С. Ф. Орешкова – Ю. А. Петросян: Очерки истории Турции. Главная Редакция Восточной Литературы – Издательство “Наука” – Москва-Moskwa 1983
- Академия Наук СССР – Институт Востоковедения: Турецкая Республика. Москва” Наука” Главная Редакция Восточной Литературы 1990 ISBN 5-02-016949-8.
- Մէվլան Զատէ Րիֆաթ։ Օսմանեան Зեղափոխթեան Մութ Ծալբերը եւ Իթթիհատի Հայաջինջ Ծրագիրները – Երեվամ (Erywań) “ԿՓՀ” 1990.
- Ս.Կ. Խուդոյան: Արեվելահայ Դպրոցները 1830-1920 Թվականներին Ժամակագրությունը հավելյալ մանրամասներով – Երեվան (Erywań) “Լույս” 1987
- Bohdan Gębarski: Morituri. Opowieść o 1915 r. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Warszawie – Koło Zainteresowań Kulturą Ormian – Warszawa 1992
- Зареванд։ Турция и Пантуранизм – Введение А. Н. Мандельштама – Париж (Paryż) 1930
- Германские Иточникио Геноциде Армян – период Первой Мировой Войны – Ереван” (Erywań) Айастан” 1991
- Дж. Киракосян: Западная Армения в годы Первой Мировой Войны – Издательство Ереванского Университета Епреван (Erywań) 1971
- Дж. С. Киракосян: Младотурки перед судом истории. Ереван (Erywań), “Айастан” 1989
- Ա.Հ. Հարությունյան Թուրքական ինտերվենցիան անդրկովկան կրիվները. Հայկական ՍՍՀ ԳԱ Հրատարակչություն Երեվան (Erywań) 1984
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- stosunki polsko-tureckie
- Imperium osmańskie – państwo, z którego wywodzi się nowoczesna Turcja
- ludobójstwo Asyryjczyków
- ludobójstwo Greków
- ludobójstwo Ormian
- Adampol
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona tureckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych (ang.)
- Oficjalna strona internetowa Ministerstwa Kultury i Turystyki Turcji (ang.)
- Wirtualna Turcja – Przewodnik po kraju
- Turcja w Sandałach – portal poświęcony Turcji
|
|
|