Wojna o niepodległość Grecji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Masakra ludności wyspy Chios w 1822 r. Obraz ten, przedstawiony w Paryżu, w 1824 wstrząsnął zachodnią opinią publiczną, która od tej chwili zaczęła domagać się od swych rządów interwencji dyplomatycznej lub nawet militarnej po stronie Greków.
Bitwa pod Navarino. Stanowiła przełom w szansach choćby małej części terytorium Grecji, na trwałą niepodległość.
State Flag of Greece (1863-1924 and 1935-1970).svg Wojny grecko-tureckie Flag of the Ottoman Empire.svg

Wojna grecko-turecka (1821-1832) - Gravia (1821) - Chios (1822) - Missolungi (1825-1826) - Navarino (1827) - Wojna grecko-turecka (1897) - Livadeia (1897) - Sarantaporo (1912) - Pente Pigadia (1912) - Sorovich (1912) - Elli (1912) - Korytsa (1912) - Lemnos (1913) - Bizani (1913) - Wojna grecko-turecka (1919-1922) - Aydin (1919) - Gediz (1920) - Sakarya (1921) - İnönü (1921) - İnönü II (1921) - Eskişehir (1921) - Dumlupinar (1922)

Wojna o niepodległość Grecji (1821–1832) – wojna narodowo-wyzwoleńcza toczona przez Greków i także inne, zamieszkujące Grecję ludy, po raz pierwszy jednoczące się w nowożytny naród[1], zwaszcza z wybitnym udziałem grecko-albańskich chrześcijan Arwanitów, przeciw rodzimym muzułmanom i władzy Wielkiej Porty, z wolą zbudowania wspólnego, chrześcijańskiego, nowożytnego państwa greckiego.

Tło i przebieg powstania[edytuj | edytuj kod]

Wybuch powstania stał się możliwy, dzięki nieobecności większej części garnizonowych sił tureckich, absorbowanych wojną z Alim Paszą. Było to piętnaste z kolei powstanie antytureckie na ziemiach greckich[2], przeprowadzone o pokolenie po stłumieniu ze szczególnym okrucieństwem poprzedniego z powstań, toteż od razu przybrało charakter ludobójczej z obu stron wojny totalnej[3][4]. Inspiratorem powstania była Filiki Eteria. Budowie zrębów państwowości posłużyła pożyczka, udzielona powstaniu przez rząd Wielkiej Brytanii, z inicjatywy i pod nadzorem jego wysłannika Lorda Byrona[5]. Turecko-egipski, realizowany już plan pokonania powstania zakładał wymordowanie bądź sprzedaż w niewolę całej ludności chrześcijańskiej, z jednoczesnym zasiedleniem Peloponezu i przylegających doń ziem muzułmańskimi kolonistami z Egiptu[5].
Ostatecznie, dzięki poparciu Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji Grecja uzyskała niepodległość w roku 1830. Każdy z krajów pomagających Grecji miał w tym swój cel. Anglia chciała mieć lepszy dostęp do swoich ziem w Afryce i lepszy dostęp do południowej części Europy. Ponadto interwencja brytyjska była okazją do osłabienia Egiptu, którego sułtan brał udział w wojnie przeciw Grecji od 1825 roku. Nadmierny wzrost potęgi Egiptu mógłby zagrozić brytyjskim posiadłościom w Indiach. Rosji chodziło również o osłabienie Turcji, którą mocarstwa europejskie – Wielka Brytania i Francja – uważały za przeciwwagę dla Rosji na Bałkanach. Znaczącą rolę odegrały ruch filhelleński i nacisk europejskiej opinii publicznej na poszczególne rządy.

Chronologia wydarzeń militarnych[edytuj | edytuj kod]

  • 1821 – bitwa w wąwozie termopilskim
  • 1821 – bitwa pod Kaki Skala
  • 8 maja 1821 – bitwa pod Gravią
  • 1822 – masakra na Chios
  • 1822 - bitwa pod Petą
  • 1822 – bitwa na przełęczy Derwenakia
  • 1822 – bitwa pod Patrą
  • 1822 – bitwa pod Gerondą
  • 1824 - bitwa morska pod Samos, pokonanie znacznie liczniejszej floty tureckiej
  • 1825 – bitwa pod Moniaki
  • 1825 – bitwa morska koło przylądka Papa
  • 1825-1826 – Oblężenie miasta i tzw. Wyjście z Mesolongion
  • 1826 – bitwa w cieśninie Św. Ireny
  • 1827 – bitwa pod Arachową
  • 1827 – bitwa pod Distomo
  • 1827 – bitwa pod Falironem
  • 1827 – bitwa pod Zemins
  • 1827 – bitwa pod wsią Turkoni
  • 1827 – bitwa pod Atenami
  • 1827 – bitwa pod Navarino
  • 1828 – bitwa pod Trikieri
  • 1828 – bitwa pod Lombatino
  • 12 września 1829 - bitwa pod Petrą, ostatnia w greckiej wojnie o niepodległość i pierwsza, gdy oddziały osmańskie, wcześniej postrzegane jako doborowe, poddały się Grekom w trakcie bitwy[6]

Hasło, bandery i proporce[edytuj | edytuj kod]

Elefteria i Tanatos ! - Wolność albo śmierć, stało się najbardziej popularnym hasłem tego zrywu, obecną dewizą państwową Grecji i Cypru[7]

  • Monogram słów Związek Kreteńczyków Wolność Albo Śmierć, na fladze z okresu powstania 1866-1869, na Krecie

  • Bandera powstańców 1821 ze Spetses.

  • Bandera powstańców 1821 z Psary.

  • Bandera Filiki Eteria, ze skrótem dewizy Albo Wolność Albo Śmierć

  • Bandera oddziału powstańczego, zaliczanego do bohaterów narodowych Atanasiosa Diakosa, 1821.

  • Pierwsza flaga greckiej administracji na Samos, 1821. Monogram: Albo Wolność Albo Śmierć

  • Aktualna flaga Grecji - dziewięć pasów symbolizuje 9 sylab zdania "Wolność albo śmierć"

Udział Polaków[edytuj | edytuj kod]

Na tablicy, miejscu bitwy pod Petą (4 lipca 1822) jako polegli wymienieni są czterej oficerowie "Πολωνοί"[8][9],. Polaków upamiętnia jedna z tablic grobowych[10] przy pomniku filhellenów, w Ogrodzie Bohaterów w legendarnym dla walk niepodległościowych mieście Missolungi[11][12] i groby polskich żołnierzy - filhellenów w Nafplio[13].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

  1. ↑ Opinia m.in. prof. Thanosa Veremisa, badacza historii nowożytnej państwowości, wyrażona w pracach Emeis oi Ellines oraz "1821 - Narodziny narodu i państwa" ; Θάνος Βερέμης, Γιάννης Κολιόπουλος - "1821 - Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ", ISBN 978-960-482-044-3
  2. ↑ Ocena prof. Thanosa Veremisa
  3. ↑ Opinia m.in. prof. Thanosa Veremisa, badacza historii nowożytnej państwowości, wyrażona w pracach Emeis oi Ellines i "1821 - Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ" (1821 - Narodziny narodu i państwa)
  4. ↑ Porównaj okoliczności eksterminacji greckiej ludności wysp Chios, Psara, w całym okręgu Nausa, czy mieście Mesolongion oraz losy muzułmańskiej ludności Peloponezu, poruszone w haśle Tripoli (Grecja)
  5. ↑ a b Thanos Veremis - "1821 - Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ" (1821 - Narodziny narodu i państwa)
  6. ↑ Stały przegląd historyczny "Σαν σήμερα" - O dacie jak dziś, zwyczajowo cytowany przez w codziennej greckiej prasie
  7. ↑ Porównaj: Ian Grocholski - Floreat Europa in diversitate..., str.45, wyd. Edilivre Editions, Paris 2007, ISBN 978-2-917135-78-5
  8. ↑ strona internetowa o miejscowości Peta, koło Arty, w zachodniej części Grecji. Zdjęcie nr 1 przedstawia tablicę pamiątkową z nazwiskami filhellenów, poległych tu w bitwie z wojskami tureckimi. Cztery z nazwisk opisane są jako "Polacy" i mimo greckiego zapisu, zachowują brzmienie zbliżone do polskiego: "Mirzewski, Kulsielewski, Milodowski, Dawronowski". Ponieważ tablica ta przytacza niewiele nazwisk, a zdaniem prof. Thanosa Veremisa w tej bitwie poległo aż 400 filhellenów, zapewno chodzi o oficerów
  9. ↑ inny z opisów tej bitwy, przywołujący dane z konferencji o filhellenach, odbytej w gminie w roku 2007, jako "poległych Polaków" podaje personalia: "Miziewski, Aleksader Kusianowski"
  10. ↑ Wywiad z archelologiem, Prof. Ewdoksią Papuci-Władyką - w heroonie w Mesolongi znajduje się grób Polaków, dowodzonych przez oficera Mirdzewskiego. Dwujęzyczny napis głosi "1826. Za Grecję i Polskę".
  11. ↑ Fotoreportaż z uroczystości rocznicowych w Missolungi, dokumentujący m.in. złożenie wieńców pod pomnikiem filhellenów - jego tablice zaświadczają o udziale w walce także Polaków. Dołączony do reportażu opis informuje o udziale m.in. Ambasadora R.P.
  12. ↑ Wydawnictwo "Zeszyty Informacyjne 2/39 Pułku Ewzonów", przy opisie historycznych wydarzeń w Missolungi, w części: Κήπος των Ηρώων wymienia, jako oficerów - filhellenów przede wszystkim Niemców, Polaków, Włochów i Francuzów
  13. ↑ Polskie Ślady w Ziemi Greckiej artykuł w informatorze polonijnym Athenian Observer.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojna_o_niepodległość_Grecji&oldid=43010227”