Nowy Brunszwik

New Brunswick
Nouveau-Brunswick

Flaga Nowego Brunszwiku Herb Nowego Brunszwiku
Dewiza: Spem reduxit (Przywrócił nadzieję)
język urzędowy	angielski, francuski
Stolica	Fredericton
Największe miasto	Saint John
Premier	David Alward
Gubernator porucznik	Graydon Nicholas
Reprezentacja w parlamencie  - przedst. w Izbie Gmin  - przedst. w Senacie	10 10
Powierzchnia Całkowita  • Ziemia  • Woda	2006 72 908 km² 72 908 km² 2,0%
Ludność  • Całkowita (2001)  • Gęstość	757 100 10,60 os./km²
Akces po Konfederacji	rok – 1867 (jako pierwsza)
Strefa czasowa	UTC -4
Informacja pocztowa  • Kod telefoniczny  • ISO 3166-2  • Skrót pocztowy  • Pierwsza litera kodu	506 CA-NB NB E
Strona internetowa	www.gnb.ca
Oficjalne symbole prowincjonalne

Nowy Brunszwik (ang. New Brunswick, fr. Nouveau-Brunswick) – prowincja Kanady. Największa z trzech nadmorskich prowincji. Nowy Brunszwik znajduje się w całości na stałym lądzie. Od zachodu i północy graniczy z prowincją Quebec. Od północy poprzez Cieśninę Northumberland z Wyspą Księcia Edwarda, Od wschodu z Nową Szkocją i od południa ze stanem USA Maine. Największymi miastami prowincji są Saint John, Moncton i stolica prowincji Fredericton. 33% ludności Nowego Brunszwiku jest frankofonami i używa francuskiego jako pierwszego języka.

Struktura polityczna

Gubernator porucznik

Gubernator porucznik jest przedstawicielem głowy państwa, monarchy brytyjskiego w prowincji. Choć gubernator mianowany jest przez monarchę, następuje to automatycznie po rekomendacji premiera prowincji. Funkcje gubernatora porucznika są czysto honorowe i ceremonialne, choć teoretycznie może on wpływać na kształt polityki prowincjonalnej.

Zgromadzenie legislacyjne

Parlament Nowego Brunszwiku Legislative Assembly of New Brunswick składa się współcześnie z 55 deputowanych Members of Legislative Assembly, w skrócie MLA. Wybierani są oni w 55 jednomandatowych okręgach wyborczych. Partia zdobywająca większość w parlamencie tworzy rząd prowincjonalny, a jej przewodniczący zostaje premierem prowincji. Druga co do liczebności partia w parlamencie otrzymuje status oficjalnej opozycji.

W obecnej, 54. kadencji parlamentu miejsca w parlamencie podzielone są następująco:

• Konserwatywna Partia Nowego Brunszwiku – 28
• Liberalna Partia Nowego Brunszwiku – 26
• Nowa Demokratyczna Partia Kanady – 1

Po dane historyczne na temat składu parlamentów zobacz: Zgromadzenie Legislacyjne Nowego Brunszwiku.

Rząd

• Ministry of Agriculture, Fisheries and Aquaculture – Ministerstwo Rolnictwa, Rybołówstwa i Gospodarki Wodnej
• Ministry of Business New Brunswick – Ministerstwo Gospodarki
• Ministry of Education – Ministerstwo Edukacji
• Ministry of Energy – Ministerstwo Energetyki
• Ministry of Environment and Local Government – Ministerstwo Ochrony Środowiska i Spraw Komunalnych
• Executive Council Office – Biuro Rady Ministrów
• Ministry of Family and Community Services – Ministerstwo ds. Rodziny i Służb Komunalnych
• Ministry of Finance – Ministerstwo Finansów
• Ministry of Health and Wellness – Ministerstwo Zdrowia i Dobrobytu
• Ministry of Intergovernmental and International Relations – Ministerstwo ds. Kontaktów Międzyprowincjonalnych i Mędzynarodowych
• Ministry of Justice – Ministerstwo Sprawiedliwości
• Ministry of Natural Resources – Ministerstwo Zasobów Naturalnych
• Office of the Comptroller – Biuro Audytora
• Office of Human Resources – Biuro Zasobów Pracowniczych
• Office of the Premier – Biuro Premiera
• Ministry of Public Safety – Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego
• Ministry of Supply and Services – Ministerstwo Usług Rządowych i Zaopatrzenia
• Ministry of Tourism and Parks – Ministerstwo Turystyki i Parków
• Ministry of Training and Employment Development – Ministerstwo Rozwoju Siły Roboczej
• Ministry of Transportation – Ministerstwo Transportu

Premier

Premier Nowego Brunszwiku jest szefem rządu prowincjonalnego w tej prowincji. Posiada on bardzo szerokie uprawnienia, pozwalające prowadzić skuteczne rządy, jeśli tylko ma zapewnione poparcie w parlamencie. Premierem zostaje lider partii zdobywającej większość w parlamencie. Jeśli z jakichś powodów, w czasie trwania kadencji parlamentu przewodniczący rządzącej partii zostaje zmieniony, następuje automatyczna zmiana na stanowisku premiera prowincji.

Ludność

Miasta	2001	1996
Saint John	69 661	72 494
Moncton	61 046	59 313
Fredericton	47 560	46 507
Miramichi	18 508	19 241
Edmundston	17 373	17 876
Riverview	17 010	16 684
Dieppe	14 951	12 497
Quispamsis	13 757	13 579
Bathurst	12 924	13 815
Rothesay	11 505	11 470

Podział terytorialny

Nowy Brunszwik podzielony jest na piętnaście hrabstw:

1. Hrabstwo Albert
2. Hrabstwo Carleton
3. Hrabstwo Charlotte
4. Hrabstwo Gloucester
5. Hrabstwo Kent
6. Hrabstwo Kings
7. Hrabstwo Madawaska
8. Hrabstwo Northumberland
9. Hrabstwo Queens
10. Hrabstwo Restigouche
11. Hrabstwo Saint John
12. Hrabstwo Sunbury
13. Hrabstwo Victoria
14. Hrabstwo Westmorland
15. Hrabstwo York

w których leży 7 miast typu city, 28 miast typu town i 68 wsi.

Zobacz: lista jednostek samorządowych Nowego Brunszwiku.

Ukształtowanie powierzchni

Nowy Brunszwik można podzielić na dwa rejony. Wschodni tworzy rozległą nizinę. Zachodni, stanowiący północny kraniec Appalachów, jest górzysty i przypomina Sudety. Najwyższymi szczytami tego fragmentu pasma są Góra Clarleton 820 m i Wielka Łysa Góra 672 m n.p.m. Cały obszar prowincji jest intensywnie zalesiony.

Wody śródlądowe

W poprzek prowincji przepływa majestatyczna rzeka St. John, niekiedy zwana Renem Ameryki Północnej. Oprócz tej rzeki znajduje się tam wiele innych, m.in.: Miramichi, Restigouche, Nepisiguit, Salmon, St. Croix i Tobique oraz liczne jeziora. Do największych z nich należą Grand, Chiputneticook, Magaguadavic i Oromocto. Niezwykle czysta woda powoduje, że Nowy Brunszwik jest rajem dla wędkarzy.

Klimat

Prowincja leży w strefie klimatu atlantyckiego, choć zaznacza swe wpływy klimat kontynentalny, szczególnie w zachodniej części prowincji.

Na wybrzeżu średnie temperatury lipca wynoszą pomiędzy 22 a 22 °C. Temperatura taka osiągana jest na krótko przed południem, po czym wieczorna bryza znacznie schładza powietrze. Wewnątrz lądu temperatura jest znacznie stabilniejsza i utrzymuje się przez większą część dnia na poziomie 24 °C. Temperatury zimowe znacznie zależą od położenia równoleżnikowego. W północnej części, w okolicach Edmundston średnia temperatura stycznia wynosi -12 °C, podczas gdy na południu już tylko ok. -7 °C. Nowy Brunszwik jest bardzo śnieżną prowincją. W zachodniej części opady śniegu wynoszą pomiędzy 300 a 400 cm rocznie, a na południu 200 do 300 cm, co daje ok. 20% rocznych opadów.

Nowy Brunszwik jest zdecydowanie najbardziej słoneczną prowincją w atlantyckiej Kanadzie. W roku notuje się ok. 2000 godzin pełnego słońca. Także mgły występują rzadziej niż w Nowej Szkocji.

Zasoby naturalne

Obok natury, lasów i dużych zasobów słodkiej wody w prowincji znajdują się znaczne pokłady cennych minerałów. Należą do nich metale: antymon, bizmut, kadm, miedź, złoto, ołów, srebro i cynk, minerały: margiel, torf, potas, krzemionka, sól, siarka, kruszywa budowlane oraz ropa naftowa, gaz ziemny i węgiel kamienny

Gospodarka

Wszystkie dane za rok 2002 Podstawowymi gałęziami gospodarki prowincji są:

• Przemysł leśny – daje pracę 16 tysiącom pracowników, generując 1,5 mld dolarów.
• Przemysł wytwórczy – zatrudnia ponad 43 tys. pracowników, generując ponad 12 mld dolarów. Głównymi dziedzinami są: przemysł leśny, papierniczy, spożywczy, wyrobów metalowych i innych dóbr konsumpcyjnych.
• Górnictwo – zatrudniając 3,5 tys. pracowników wydobywa minerałów na ogólną sumę 86 mln dolarów.
• Rolnictwo i rybołówstwo – W rybołówstwie pracuje 7123 rybaków, a flota składa się z 2770 kutrów. Dodatkowo ponad 12 tys. pracowników zatrudnionych jest w zakładach przeróbki ryb. Rybołówstwo generuje 860 mln dolarów. Areał uprawny w prowincji wynosi blisko 200 tys. hektarów. Głównymi produktami są ziemniaki, zboża i mleko. Dochód z rolnictwa wynosi 412 mln dolarów.
• Energetyka – Nowy Brunszwik jest liczącym się w regionie producentem energii elektrycznej. W skład systemu wchodzą elektrownie cieplne, wodne oraz jedyna w regonie elektrownia atomowa. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się elektrownie wiatrowe. Prowincja eksportuje energię do Nowej Szkocji, Wyspy Księcia Edwarda oraz do USA.
• Turystyka – dając zatrudnienie 25 tysiącom osób, turystyka wytwarza prawie miliard dolarów przychodu. Liczba odwiedzających prowincję stale wzrasta i 2001 wyniosła 1,4 mln osób.

Historia

Nowy Brunszwik został wydzielony z Nowej Szkocji jako oddzielna kolonia w 1784. W 1854 kolonia otrzymała status dominium. Większość ludności kolonii pochodziło od przybyłych do niej po rewolucji amerykańskiej lojalistów. Istniały tam także nieliczne gminy ludności akadyjskiej i Indian Mikmaków (Mi’kmaq, Micmac). W połowie XIX w. Nowy Brunszwik był jednym z najludniejszych i najsilniejszym gospodarczo brytyjskich dominiów w Ameryce Północnej. W początku lat sześćdziesiątych w Nowym Brunszwiku powstała koncepcja unii atlantyckich dominiów brytyjskich. Z czasem pomysł ten rozszerzono na wszystkie brytyjskie kolonie w Północnej Ameryce. W 1867 Nowy Brunszwik jako jedna z czterech pierwszych prowincji Kanady, stał się członkiem-założycielem Konfederacji Kanady.

Zobacz więcej w artykule głównym: historia Nowego Brunszwiku.