1897

1897
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Ans : 1894 1895 1896  1897  1898 1899 1900 Decennis : 1860 1870 1880  1890  1900 1910 1920 Sègles : Sègle XVIII  Sègle XIX  Sègle XX Millennis : Millenni I  Millenni II  Millenni III Cronologia mesadièra : Gen - Feb - Mar - Abr - Mai - Junh Julh - Ago - Set - Oct - Nov - Dec Cronologias tematicas : Arquitectura • Automobila • Camins de fèrre • Cinèma • Drech • Fotbòl • Literatura • Musica • Sciéncia • Sociologia • Espòrt • Teatre Autres calendièrs : Roman • Chinés • Gregorian • Ebrieu • Indó • Musulman • Persan • Republican

Aquesta pagina concernís l'an 1897 del calendièr gregorian.

Eveniments

França

Reiaume Merina

Dissolucion dau Reiaume Merina per leis autoritats francesas e arrestacion de la rèina Ranavalona III. Madagascar venguèt oficialament una colonia francesa

Euròpa

• 29 d'agost - Primièr congrès sionista en Basilèa, Soïssa.

Africa

Etiopia

Acomençament de la construccion dau camin de fèrre franco-etiopian entre Jiboti e Addis Abeba e creacion d'un obrador dins la capitala permetent de batre dirèctament sus lo territòri etiopian lo moneda novèla adoptada en 1894. Aquò fasiá partida de la politica de modernizacion dau país acomençat per lo negus Menelik II. Dins lo sud e l'èst, acceleracion de la politica d'expansion militara. D'efècte, après la guèrra còntra Itàlia, lo negus Menelik II èra desirós de conquistar lo maximom de territòris periferics per alunchar lei poissanças colonialas dau centre d'Etiopia. En particular, leis armadas etiopianas conquistèron e annexèron lo Reiaume de Kaffa (fin dei combats lo 11 de setembre).

Kaffa

Invasion dau reaiume per doas armadas etiopianas sostengudas per lei fòrças dau Reiaume de Jimma. Lo rèi Gaki Sherocho (1890-1897) assaièt de resistir mai foguèt capturat après quauquei mes de combats (11 de setembre) marcant la fin de l'independéncia dau Reiaume.

Mond

• 12 d'octobre - Inauguracion de la vila de Belo Horizonte, en Brasil.

Arts

• 18 de mai - Publicacion de la novella Dracula de Bram Stoker.

Sciéncias e tecnicas

• 11 de julhet - Començament de l'expedicion de Salomon August Andrée a l'Artic en un balon d'idrogèn. En octobre Andrée e l'altres membres moriguèron en un accident.

Armament

Fotografia d'un canon de 75 mm modèl 1897.

Adopcion dau premier canon de campanha modèrne (lo canon de 75 modèl 1897 francés) equipat d'un fren de reculament permetent d'immobilizar la pèça d'artilhariá sus sa posicion pendent lo tir. En Índia, l'armada britanica realizèt divèrseis assais de tirs de balas Dum-Dum. Aquelei municions son fòrça eficaças. Dins aquò, entraïnan de bleçaduras orriblas e foguèron enebidas tre 1899 — mesura totjorn mai ò mens respectada per totei lei país.

Energia

Fotografia dau premier motor Diesel realizat en 1897.

Desvolopament dau motor Diesel per l'engenhaire Rudolf Diesel (1858-1913). Fòrça adaptat ai capacitats e ai besonhs de l'industria ò dei veïculs, aqueu motor prenguèt una importància majora tre son invencion. Autra invencion importanta regardant lo desvolopament dei motors, lo premier radiator permetent de refrejar un motor d'un biais eficaç foguèt concebut per l'engenhaire alemand Wilhelm Maybach (1846-1929).

En Califòrnia, acomençament de la premiera esplecha de petròli sosmarin.

Fisica

Publicacion de dos trabalhs importants per lo desvolopament de la teoria atomica per lo Francés Jean Perrin (1870-1942) — que rececèt lo Prèmi Nobel de Fisica 1926 — e lo Britanic Joseph Thomson (1856-1940) — que rececèt lo Prèmi Nobel de Fisica 1906. Permetèron de descubrir l'indivisibilitat de l'atòm e l'existéncia de l'electron (supausada dempuei 1875 per Thomson).

Medecina

Descubèrta dau premier vaccin còntra la pèsta bubonica per lo mètge rus Waldemar Haffkine (1860-1930).

Naissenças

• 3 de genièr - Pola Negri, actritz polonesa (m. 1987)
• 4 de febrièr - Ludwig Erhard, cancelièr d'Alemanha Occidentala (m. 1977)
• 10 de febrièr - John Franklin Enders, scientific american, Prèmi Nobel en fisiologia o medicina (m. 1985)
• 8 de març - Josep Pla i Casadevall, escrivan catalan (m. 1981)
• 24 de març - Wilhelm Reich, psiquiatra alemand (m. 1957)
• 4 d'abril - John Lionel Kotelawala, primièr ministre de Sri Lanka (m. 1980)
• 23 d'abril - Lester B. Pearson, òme politic canadian, Prèmi Nobel de la Patz (m. 1972)
• 23 d'abril - Pixinguinha, compositor e musician brasilièr (m. 1973)
• 10 de mai - Einar Gerhardsen, primièr ministre de Norvègia (m. 1987)
• 17 de mai - Odd Hassel, quimista norvegian, Prèmi Nobel (m. 1981)
• 18 de mai - Frank Capra, realizator american (m. 1991)
• 27 de mai - John Cockcroft, fisician anglés, Prèmi Nobel (m. 1967)
• 12 de junh - Anthony Eden, primièr ministre del Reialme Unit (m. 1977)
• 13 de junh - Paavo Nurmi, atlèta finés (m. 1973)
• 16 de junh - Georg Wittig, quimista alemand, Prèmi Nobel (m. 1987)
• 19 de junh - Moe Howard, actor de comèdias american (m. 1975)
• 19 de junh - Cyril Norman Hinshelwood, quimista britanic, Prèmi Nobel (m. 1967)
• 9 de julhet - Joan Casso, escrivan, traductor e poèta occitan (m. 1986)
• 20 de julhet - Tadeus Reichstein, quimista polonés, Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (m. 1996)
• 11 d'agost - Enid Blyton, escrivana britanica (m. 1968)
• 20 d'agost - Tarjei Vesaas, escrivan norvegian (m. 1970)
• 26 d'agost - Yun Bo-seon, president de la Corèa del Sud (m. 1990)
• 8 de setembre - Juan Natalicio González, president de Paraguai (m. 1966)
• 12 de setembre - Irène Joliot-Curie, scientifica francesa, Prèmi Nobel en fisica (m. 1956)
• 20 de setembre - Humberto de Alencar Castello Branco, president de Brasil (m. 1967)
• 25 de setembre - William Faulkner, escrivan american, Prèmi Nobel de literatura (m. 1962)
• 26 de setembre - Papa Pau VI (m. 1978)
• 3 d'octobre - Louis Aragon, poèta e novellista francés (m. 1982)
• 15 d'octobre - Johannes Sikkar, òme politic estonian, primièr ministre en exili (m. 1960)
• 29 d'octobre - Joseph Goebbels, ministre del 3^e Reich (m. 1945)
• 9 de novembre - Ronald George Wreyford Norrish, quimista britanic, Prèmi Nobel (m. 1978)
• 18 de novembre - Patrick Maynard Stuart Blackett, Fisician britanic, Prèmi Nobel (m. 1974)
• 26 de novembre - Luis Batlle Berres, president d'Uruguai (m. 1964)
• 3 de decembre - André Marie, primièr ministre de la Republica Francesa (m. 1974)

Decèsses

• 7 de genièr - Antòni Bigòt, poèta occitan (n. 1825)
• 21 de febrièr - Vastin Lespin, filològ bearnés (n. 1817)
• 30 de genièr - Robert Themptander, primièr ministre de Suècia (n. 1844)
• 14 de març - Pedro de Aycinena y Piñol, president de Guatemala (n. 1802)
• 3 d'abril - Johannes Brahms, compositor classic alemand (n. 1833)
• 12 de mai - Minna Canth, escrivana e jornalista finesa (n. 1844)
• 8 d'agost - Antonio Cánovas del Castillo, primièr ministre d'Espanha (n. 1828)
• 25 d'agost - Juan Idiarte Borda, president d'Uruguai (n. 1844)
• 9 d'octobre - Jan Heemskerk, primièr ministre dels Païses Basses (n. 1818)
• 16 de decembre - Anfós Daudet, escrivan provençau (n.1840)