Күрдтер

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Мұнда ауысу: шарлау, іздеу
Күрдтер
Ac.saladin.jpg Jalal Talabani.jpgSivan Perwer.jpeg
Al-Dinawari • Саладдин • Asenath Barzani • Ахмад Хани • Mastoureh Ardalan • Жалал Талабани • Şivan Perwer • Ләйла Зана
Бүкіл халық саны

27 мен 37.5 миллион
Маңызды жұрты бар аумақтар
     Түркия 11 to 14.1 million [1][2]
     Иран 4.8 пен 6.6 миллион [3]
     Ирак 4 пен 6 миллион [4]
     Сирия 0.9 пен 2.8 миллион [5]
 
     Ауғанстан 200,000 [6]
     Әзірбайжан 150,000 [6]
     Израиль 100,000 [7]
     Ливан 80,000 [6]
     Грузия 34,000 to 60,000 [8]
     Қазақстан 46,000 [9]
     Армения 45,000 [6]
     Түрікменстан 40,000 [6]
     Германия 500,000
to 800,000		 [6]
[10]
     Франция 120,000 [10]
     Швеция 100,000 [10]
     Нидерланд 70,000 [10]
     Швейцария 60,000 [10]
     Аустрия 50,000 [10]
     Ұлыбритания 25,000
to 80,000		 [6]
[10]
     Дания 8,000 to 30,000 [11]
     Грекия 20,000 to 25,000 [10]
     АҚШ 40,000 [12]
     Канада 6,000 [6]
Тіл(дер)і
Күрд
Парсы, Түрік немесе Араб тілі. Көбіне екінші тіл ретінде
шведше, немісше, Француз тілі мен Ағылшын тілі пайдаланылады
Дін(дер)і
Негізінде Сүнни Ислам
сонымен қатар Шиға, Езид, Ярсан, Яһудилік, Христиандық
Қатысты этникалық топтары
басқа Ирани халықтары
(Талыштар · Белудждар · Гиляктар · Бахтияри · Парсы халқы)

Күрдтер — Таяу Шығыстың ежелгі халықтарының бірі. Күрдтер Түркия, Иран, Ирак, Сирия аумағында өмір сүреді. Осы мемлекеттермен шектесетін Ауғанстанда, Арменияда, Грузияда, Әзірбайжанда да тұрады. Дүние жүзінде жалпы саны — 40 миллион шамасында. Өздерін курд деп атайды, бірақ бұрын Бұл халықтың тайпаларын гутеи, кутеи, куртии, карди, кардуһи деп атаған. Күрт тілі тек Ирақ мемлекеттік тілдерімен қатарында қолданылады. Діні — негізінде Ислам, арасында Сүнни мұсылмандар да, Шиға мұсылмандар да бар. Кейбіреулер христиан дінің немесе бабалардың езид дінің ұстайды. Бірнеше бөліктеріне бөлінеді. Мысалы, курманджи, сорани, арасында езид күрттар да бар. Туған тілі - күрд тілі, үнді-еуропалық тілдерінің тобының батыс ирани тармағына жатады, парсы тіліне жақын. Күрдтер парсы, араб, түрік, гүржін, орыс, қазақ тілдерін де қолданады (бұл тұратын жеріне байланысты). Күрдтердің ұлттық тағамдары - негізінде сүт пен еттен жасалынады. Күрдтер көршілес халықтары сияқты Наурыз мейрамын ежелгі заманнан бастап тойлайды. Күрдтерден мұсылман ұлы қолбасшысы Саладдин шықты. Ирактың қазіргі Елбасы - Джалал Талабани да күрд. Пәкістанның премьер-министрі Беназир Бхуттоның анасы - Нусрет Бегунам Бхутто, Түркияның Елбасы Тұрғыт Озалдың да анасы күрттерден шыққан еді.

Қазақстанда 45,4 мың күрд тұрады. Негізінде Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарында тұрады. Күрдтердің Қазақстанда "Барбанг" деген ұлттық мәдени орталығы бар. Жетекшісі - академик Нәдір Кәрімұлы Нәдіров. Қазақстандағы күрдтерден академик Нәдір Нәдіров, дәрігер-нейрохирург Бари Нәдіров, жазушы Князь Мирзоев шыққан.

Түсініктемелер[өңдеу]

  1. ↑ Konda Poll gives a figure of about 11.4 million, s.v. [1]
  2. ↑ CIA Factbook gives a figure of about 15 million
  3. ↑ Estimate based on 7% of 68,688,433: World Factbook, s.v. Iran; Encyclopedia of the Orient, ed. Tore Kjeilen, s.v. Iran:Religions and Peoples, (N.P.:Lexorient, 2006), http://lexicorient.com/e.o/iran_4.htm.
  4. ↑ Estimate based on 15% to 20% of 26,783,383: World Factbook, s.v. Iraq; Encyclopedia of the Orient, s.v. Iraq: Religions and Peoples.
  5. ↑ Estimate based on 5% to 15% of 18,881,361: s.v. World Factbook Syria; Encyclopedia of the Orient, s.v. Syria: Peoples, Languages, Religions.
  6. ↑ a b c d e f g h The Kurdish Diaspora, Institut Kurde de Paris (Paris: Institut Kurde de Paris, 2006), http://www.institutkurde.org/en/kurdorama/.
  7. ↑ Lokman I. Meho, The Kurds and Kurdistan: A General Background, in Kurdish Culture and Society: An Annotated Bibliography. Comp. Lokman I. Meho & Kelly Maglaughlin (Westport, CT: Greenwood Press, 2001), 4.
  8. ↑ Kurds in Georgia in Eurominority: Portal of European Stateless Nations and Minorities (Quimper, France: Organization for the European Minorities, 2006). http://www.eurominority.org/; The Kurdish Diaspora.
  9. ↑ Elena Eliseeva, Kurds Plan Exodus from South Kazakstan, IWPR, 22 Jan 2008.
  10. ↑ a b c d e f g h The cultural situation of the Kurds, A report by Lord Russell-Johnston, Council of Europe, шілде 2006.
  11. ↑ No official figures exist. The following unofficial estimates have been made:
  12. ↑ [2],


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Күрдтер&oldid=2340593» бетінен алынған