Litouwen

Lietuvos Respublika
(Details) (Details)
Basisgegevens
Officiële landstaal	Litouws
Hoofdstad	Vilnius
Regeringsvorm	parlementair stelsel
Staatshoofd	President Dalia Grybauskaitė
Regeringsleider	Premier Algirdas Butkevičius
Religie	Rooms-katholiek
Oppervlakte	65.300 km²  (-% water)
Inwoners	3.483.972 (2011) 3.505.738 (2014) (0000053687 53,7/km² (2014))
Overige
Volkslied	Tautiška giesmė
Munteenheid	Euro (EUR)
UTC	+2 (zomers: +3)
Nationale feestdag	16 februari
Web | Code | Tel.	.lt | LTU | 370
Voorgaande staten
Litouwse Socialistische Sovjetrepubliek  Sovjet-Unie 1990 (Val Sovjet-Unie)
Topografie
Portaal    Landen & Volken

Litouwen (tot ver in de 20e eeuw meestal als Litauen of Lithauen gespeld; Litouws: Lietuva), officieel de Republiek Litouwen (Lietuvos Respublika), is een land in Noord-Europa tussen Letland in het noorden, Wit-Rusland in het oosten, Polen en Rusland (Kaliningrad) in het zuiden, en de Oostzee in het westen.

Van de drie Baltische staten is Litouwen de grootste en zuidelijkste en de enige overwegend rooms-katholieke staat. De geschiedenis loopt pas relatief kort synchroon met die van de beide andere Baltische landen. Anders dan Letland en Estland was Litouwen ooit een machtig land, dat zelfs tot de Zwarte Zee reikte. De twintigste eeuw verliep grotendeels onder Russisch respectievelijk Sovjetbewind, waarvan het zich op 11 maart 1990 als eerste Baltische land definitief ontdeed. Op 1 mei 2004 trad het land toe tot de Europese Unie. Toch is het land nog deels afhankelijk van Rusland, met name op het gebied van energie, al probeert het daar verandering in te brengen door vloeibaar gas uit Noorwegen te betrekken.

Een geografische bijzonderheid van Litouwen is dat het middelpunt van Europa binnen de Litouwse grenzen ligt.

Geografie

Kerngegevens

• Lengte van landgrenzen: 1747 km (724 km met Wit-Rusland, 610 km met Letland, 303 km met Rusland (exclave Kaliningrad) en 110 km met Polen).
• Kustlijn: 99 km
• Grootste rivieren: Memel, 475 km
• Grootste meer: Kauno Marios, 63,5 km²
• Hoogste punt: Aukštojas in het Hoogland van Medininkai, 294 meter
• De officiële taal is Litouws, hoewel er Poolse, Russische en Wit-Russische minderheden zijn.
• Munt: De euro

Steden

Enkele steden in Litouwen met aantal inwoners per 1 januari 2014 zijn:

• Vilnius 529.000 inwoners
• Kaunas 304.000 inwoners
• Klaipėda 157.000 inwoners
• Šiauliai 106.000 inwoners
• Panevėžys 96.000 inwoners

Politiek

Overheid

De Republiek Litouwen is een parlementaire democratie met als president Dalia Grybauskaitė sedert 12 juli 2009 en minister-president Algirdas Butkevičius sedert 13 december 2012. De Litouwse regering bestaat uit een coalitie van DP, LSDP, OM111NS en VNDS. Het parlement (Seimas) kent één kamer met 141 leden met een zittingstermijn vier jaar. Van de Seimas-zetels worden er 71 verdeeld onder de zeven kiesdistricten. De overige 70 worden verdeeld in evenredigheid naar de nationale verhoudingen.

Bestuurlijke indeling

Litouwen is verdeeld in tien districten, die zijn vernoemd naar hun hoofdstad.

Defensie

Litouwen heeft in februari 2015 de herinvoering van de dienstplicht aangekondigd vanwege de dreigende situatie met Rusland. Dit zal in ieder geval voor de komende vijf jaar gelden en elke dienstplichtige zal negen maanden moeten dienen. Circa 3000 jongeren tussen de 19 en 26 jaar zullen iedere lichting worden opgeroepen. Litouwen schafte de dienstplicht in 2008 af en werd in 2004 lid van de NAVO. Het Litouwse leger telt zo’n 15.000 man, maar geen tanks of gevechtsvliegtuigen. Litouwen gaat de defensie-uitgaven verhogen en wil ten minste tien stuks gemechaniseerde artillerie en 130 nieuwe pantservoertuigen kopen.

Bevolking

Tussen de volkstelling van 2001 en die van 2011 is de bevolking gedaald van 3,48 miljoen naar 2,98 miljoen inwoners. Dit werd veroorzaakt door emigratie naar West-Europa, aldus het Litouws Bureau voor de Statistiek.

Bevolkingsdichtheid per gemeente
1 - >= 60 inw./km²
2 - 40-59,9 inw./km²
3 - 30-39,9 inw./km²
4 - 20-29,9 inw./km²
5 - 0-19,9 inw./km²

Bevolkingsaantal: de CIA geeft voor 2014 in het World Factbook echter een andere schatting van 3.505.738 (2014) mensen.

Bevolkingssamenstelling in 2011:

Nationaliteit	% van de bevolking
Litouwers	84,1%
Polen	6,6%
Russen	5,8%
Wit-Russen	1,2%
Overigen / niet gespecificeerd	2,3%

Verspreiding van de Poolse minderheid

De Poolse minderheid is met name geconcentreerd in het zuidoosten van het land. Dit gedeelte van Litouwen behoorde tussen de twee wereldoorlogen tot de Tweede Poolse Republiek.

De Russische minderheid stamt voornamelijk uit de tijd dat Litouwen door de Sovjet-Unie bezet was (1940-1990). De etnische Russen zijn voornamelijk in de steden te vinden. Na de dood van Stalin in 1953 ondernam de Litouwse SSR pogingen om de immigratie van etnische Russen te beperken. In Litouwen is het aandeel van de Russen in de totale bevolking hierdoor aanzienlijk lager dan in Estland en Letland.

Taal

Litouws als moedertaal spreken ongeveer 2.700.000 inwoners. Het Litouws behoort tot de Baltische talen waartoe ook het Lets hoort.

Moedertaal	aantal
Litouws	ca. 2.700.000
Pools	ca. 360.000
Russisch	ca. 344.000
Wit-Russisch	ca. 63.000
Oekraïens	ca. 45.000
Tataars	ca. 5.000
Lets	ca. 5.000
Karamisch	ca. 300

Onderwijs en werkloosheid

Litouwen heeft een relatief hoog percentage universitair geschoolden, maar kent ook veel werkloosheid onder hoog opgeleiden.

Economie

In 2011 was de economie van Litouwen 31 miljard euro groot. Het bruto binnenlands product (BBP) is ten opzichte van het jaar 2000 ruimschoots verdubbeld. Het BBP per hoofd van de bevolking was 62% van het Europese gemiddelde, maar in 2000 lag dit nog op iets meer dan 40%.

Munt

In juli 2014 stelde EU-commissaris Olli Rehn aan de ministers van financiën van de EU voor Litouwen toe te staan de lita in te ruilen voor de euro. Dit is op 1 januari 2015 gebeurd. Litouwen voldeed namelijk aan alle toetredingscriteria; de inflatie is laag en het begrotingstekort is 2,1% van het bruto binnenlands product en de overheidsschuld 39%. Beiden liggen ruim beneden de Maastrichtcriteria van respectievelijk 3% en 60%.

Verkeer

Het Litouwse wegennet is nog in opbouw. De belangrijkste verbindingen zijn de autosnelwegen (Vilnius - Kaunas - Klaipeda (dt. Memel) en Vilnius - Panevėžys.

In Klaipeda bevindt zich een van de belangrijkste zeehavens met personenvervoer van de gehele Oostzee. De haven is het gehele jaar ijsvrij. Schepen niet langer dan 250 meter en met een maximale diepgang van 13,5 meter kunnen de haven gebruiken. Er zijn spoor- en autowegen voor het vervoer van en naar het achterland. In 2013 werd zo’n 33 miljoen ton lading overgeslagen. Daarnaast is de Nemunas voor scheepvaartverkeer geschikt.

Toerisme

Het toerisme is in Litouwen langzaam in opkomst. Een van de belangrijkste toeristische attracties is het kasteel en plaatsje Trakai, ten westen van Vilnius, te midden van de vele meren in het natuurpark Trakai. Het kasteel is gebouwd in een voor Litouwen karakteristieke stijl: roodbruine baksteen, ronde torens en rode daken. De binnenstad van Vilnius, die beschermd wordt door de UNESCO, kent tientallen oude kerken en gebouwen. Veel toeristen bezoeken de Koerse Haf, een uniek natuurgebied aan de westkant van het land. Het plaatsje Nida krijgt jaarlijks vele duizenden bezoekers.

• 

  Het kasteel van Trakai

• 

  De Sint Annakerk van Vilnius

Zie ook

• Litouwen van A tot Z

Externe links

• (en) Cultureel erfgoed

Bronnen, noten en/of referenties

55° 35′ NB, 24° 7′ OL