Maroko

Maroko
المملكة المغربية Al Mamlakah al Maghribiyah ⵜⴰⴳⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵓⵎⵔⵔⵓⴽ Tageldit n Umerruk
Flago di Maroko	Blazono di Maroko
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
Hymne Chérifien
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo:	Rabat
· Habitanti:	1,622,860 (2003)
· Dato:	{{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}:	{{{Chefurbo3}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo:	Kazablanka
· Habitanti:	{{{Lojanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo:	{{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui:	Arabiana
Nacionala linguo:	{{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui:	{{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}}	{{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}}	{{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}}	{{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}}	{{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}}	{{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}}	{{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}}	{{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}}	{{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}}	{{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}}	{{{Etnii10}}}
Demonimo:	{{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi:	Monarkio
· Rejo:	Muhammad 6ma
· Prezidisto (serbo):	{{{Serbiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (kroato):	{{{Kroatiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (Bosno):	{{{Bosniana_prezidisto}}}
· Ko-princi:	{{{Ko-princi}}}
· Ko-princi:	{{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· General-guverniestro:	{{{Generala_guverniestro}}}
· chefministro:	Abdelilah Benkirane
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
Surfaco:	(57ma granda)
· Totala:	446,550 km²
· Aquo:	0,5%
Habitanti:	(37ma granda)
· Totala:	31,352,000 (2008)
· Denseso di habitantaro:	70 hab./km²
KLP (KPP):
· Totala:	{{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala:	{{{KLP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_segun_persiono}}}
Gini:	([[{{{Gini_yaro}}}]])
	{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
	{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD:	([[{{{IHD_yaro}}}]])
	{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
	{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto:	Dirham di Maroko
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Tempo-zono:	{{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo:	{{{Somero_tempo}}}
Dato-formato:	{{{Dato_formato}}}
Veho-latero:	{{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo:	{{{Telefono_kodexo}}}
ISO:	{{{ISO}}}
	{{{ISO2}}}
	{{{ISO3}}}
Reto-domeno:	.ma
Reto-domeni:	{{{Reto_kodi}}}
	{{{Reto_kodo2}}}
	{{{Reto_kodo3}}}
	{{{Reto_kodo4}}}
	{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio:	islamo (98,3%)
Oficala retosituo:	{{{Oficalaretosituo}}}

Maroko (en arabiana linguo, المغرب) esas lando en nordwest Afrika. Lua vicina landi esas:

• en esto, Aljeria.
• en sudo, Westala Sahara.

En nordo jacas Mediteraneo ed en westo jacas l'Oceano Atlantiko. L' Hispaniana enklavi di Ceuta e Melilla e la teritorio di Peñón de Vélez de la Gomera jacas en nord-esto di lando.

Bazala fakti pri Maroko.

Historio

Videz anke: Historio di Maroko.

Feniciani establisis urbeti en litoro di nuna Maroko cirkum 1200 aK, por depozar salo. La maxim anciena stato en la regiono esis Berberana rejio di Mauretania, qua existis adminime de 110 aK. Ye 40 Romana Imperio anexis la regiono.

Araba populi okupis Maroko dum 7ma yarcento, e introduktis islama religio. Li establisis lia chef-urbo en Fez e pos establisis komercala voyi tra Sahara. De 1511 til 1659 Saadi dinastio guvernis la regiono. Sequante, ye 1631, Alaouita dinastio asumis povo, e guvernas lando til nun.

Maroko esis l'unesma lando ke agnoskis la nedependeso di Usa, ye 1777. Ye 20 di decembro ta yaro, sultano Muhammad 3ma deklaris en kontrato ke il protektus Usana navi en Atlantiko. La kontrato di amikeso inter ta du landi esas la maxim anciena neruptita kontrato di Usa.

Francia ja manifestis interesto en Maroko ye 1830. Ye 1904 Unionita Rejio agnoskis ke Maroko jacis sub Franca sfero di influo, qua provokis reakto di Germaniana Imperio. Fez kontrato (signatita ye 30 di marto 1912 transformis Maroko en Franca protektorato. Ye 27 di novembro sam yaro segun sama kontrato Hispania asumis protektorato super la zoni di Sahara. Multa Marokana soldati kombatis por Francia dum unesma e duesma mondomiliti, e por nacionalista armeo dum Hispaniana interna milito.

Franca koloniala sistemo interdiktis yuro por parolar libere a Marokani, e docis Franca historio, linguo e kulturo nur ad un elito, dum ke marjinigis lokala lingui e kulturi. Ta provokis nasko di nacionalista movadi. L'exilo di sultano Muhammad 5ma en Madagaskar ye 1953 acendis opozanteso kontre Franca ed Hispana protektorati. Pos populala rebelioni Francia permisis Muhammad 5ma retroirar a Maroko ye 1955, e negocii pri la nedependeso komencis la sequanta yaro. Finale, Maroko divenis nedependanta de Francia ye 2 di marto 1956 e de Hispania ye 7 di aprilo sam yaro.

Tra kontrati ye 1956 ed ye 1958, Maroko asumis graduala kontrolo di kelka regioni ante okupita da Hispaniani. Ye 1961 Hassam 2ma asumis kom rejo. Hispania retrodonis l'enklavo di Ifni a Maroko ye 4 di januaro 1969. Ye novembro 1975 pos la morto di Francisco Franco, Marokani okupis Westala Sahara.

Politiko

Maroko esas konstitucala monarkio. La chefo di stato esas rejo Muhammad 6ma depos 1999. La chefo di guvernerio esas la chefministro, nune Abbas El Fassi.

La parlamento havas 2 chambri: Asemblajo di Konsilestri (Majlis al-Mustasharin) kun 270 membri, e Asemblajo di Reprezentanti (Majlis al-Nuwab/Assemblée des Répresentants), kun 325 membri.

Maroko okupas West-Sahara, ma ica okupeso produktas konflikto kun Fronto Polisario, qua demandas nedependeso di West-Sahara.

Geografio

Topografiala mapo di Maroko.

Maroko havas 1,835 km di litoro e 2,017.9 km di totala frontieri: 1,599 km kun Aljeria, 1,561 km kun Mauritania, 6.3 km Ceuta e 9.6 km kun Melilla.

Du montari krucumas la teritorio di Maroko: Atlas montaro en centro ed en sudo, e Rif-montaro en nordo. Granda parto di populo vivas norde e weste de ta montari. Foresti kovras 12% dil teritorio di lando, dum ke kultivebla suli reprezentas 18% di totala surfaco.

Litoro di Maroko havas mediteranea klimato. Dezerto okupas marfora regiono di lando. Lua maxim alta monto esas Jbel Toubkal, kun 4,165 metri di altitudo.

La maxim granda urbo di lando esas Kazablanka, kun 5.5 milioni lojanti ye 2011. Altra importanta urbi esas Rabat (la chef-urbo), Fez e Tetouan.

Ekonomio

Videz anke: Ekonomio di Maroko.

Maroko havas liberal ekonomio. Ol esas la 3ma maxim granda produktero e la maxim granda exportacero di fosforo. Servadi reprezentas plu kam 50% di KLP. Cirkum 40% de lua labor-povo verkas en agrokultivo. Hordeo, frumento ed altra cereali esas la precipua kultivala produkti.

En 2008 karbono equivalis 56% di totala fonti di energio konsumita en lando.

Demografio

Plu kam 99% de la populo esas rezulto di mixuro di Berberi e Arabi e 50% til 65% de totala populo, o 15 til 18 milioni lojanti parolas berbera.

Kulturo

La kulturo di Maroko havas, inter altra, fenica, araba e juda influi. En lua literaturo importanta nomi kom Mohamed Choukri, Driss Chraïbi, Abdallah Laroui, Abdelfattah Kilito e Fatema Mernissi publikigas lua verki en Franciana ed Angliana.

Futbalo esas la maxim populala sporto di lando. Altra populala sporti esas polo, natado e teniso. En l'Olimpiala Ludi en Los Angeles, 1984 Nawal El Moutawakel divenis l'unesma muliero de un islama lando qua ganis un Olimpial ora medalio, kom atleto.