Irán

De Biquipedia
Ir ta: navego, busca
Articlo d'os 1000
جمهوری اسلامی ایران
Chomhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān
Republica Islamica d'Irán
Bandera d'Irán Escudo d'Irán
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: استقلال آزادی جمهوری اسلامی
Esteqlāl, āzādī, chomhūrī-ye eslāmī
(en persa: Independencia, Libertat, Republica Islamica)
Himno nacional: Sorood-e Melli-e Jomhoori-e Eslami
Situación d'Irán
Capital
 • Población
Teherán
7.705.036
Mayor ciudat Teherán
Idiomas oficials Persa
Forma de gubierno Republica islamica
Alí Jamenei
Mahmud Ahmadineyad
Revolución islamica 1 d'abril de 1979
Superficie
 • Total
 • % augua
Posición 17º
1.648.195 km²
0,7%
Población
 • Total
 • Densidat
 • Densidat
Posición 18º
75.149.669 (2011)
46 ab./km²
46 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2007)
 • PIB per capita
Posición 29º
US$ 294.089 millons
US$ 4.149
Moneda Rial (IRR)
Chentilicio Iranián, iraniana
Zona horaria UTC+3.30
Dominio d'Internet .ir
Codigo telefonico +98
Prefixo radiofonico 9BA-9DZ, EPA-EQZ
Codigo ISO 364 / IRN / IR
Miembro de: OPEP, ONU

A Republica Islamica d'Irán ye un país d'Orient Meyo, que dica 1935 yera conoixiu como Persia. O país muga con Pakistán y Afganistán por l'este; Turkmenistán por o noreste, a Mar Caspia por o norte y Azerbayán y Armenia por o norueste; Turquía y Iraq por l'ueste y con a costa d'o Golfo Persico y o Golfo d'Omán por o sud.

A suya población ye de 75.149.669 habitants en una superficie d'1.648.195 km², con una densidat de población de 46 hab/km² (2011). A suya capital se troba en a ciudat de Teherán, que ye amás a ciudat con un numero d'habitants mes gran d'o país. Ye o 18eno país d'o mundo por a suya superficie.

Politicament, dende a dita revolución iraniana de 1979 que derrocó a monarquía, Irán ye una republica, estando mas especificament definita como una republica islamica, rechita por un Líder Supremo d'Irán (actualment Alí Jamenei) y un President (actualment Mahmud Ahmadineyad). A suya luenga oficial ye l'idioma persa (encara que se i charran quantas atras luengas), estando o Rial a moneda oficial d'Irán.

A suya economía s'alaceta en o petrolio, estando Irán o tercer productor mundial d'ixe producto y o suyo segundo exportador d'entre os miembros d'a Organización de Países Exportadors de Petrolio (OPEP). Tien tamién grans reservas de gas natural.

Irán ye uno d'os puestos d'orichen de l'actual cevilización, y estió un puesto de transmisión de conoixencias dende India enta Occident y a l'inrevés, amás d'estar puesto de paso de conoixencias dende China. Mesmo a escritura amaneixió en o III milenio aC en Sumer. Sobre o suyo territorio se succedioron quantos pueblos y cevilizacions,como sumerios, acadios, babilonians, medians u persas, dica a conquiesta d'o territorio por Aleixandre Magno, y una atra vegata quantos pueblos y estatos como l'Imperio sasanida dica a suya conquiesta en o sieglo VII por os musulmans. Estió mientres a Edat Meya un puesto important en a Rota d'a Seda enta China. De totz istos periodos, o país conserva importants obras d'arte.

Cheografía d'Irán[editar | editar código]

Gnome-searchtool.svg
Ta más detalles, veyer l'articlo Cheografía d'Iránveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].


Historia d'Irán[editar | editar código]

Gnome-searchtool.svg
Ta más detalles, veyer l'articlo Historia d'Iránveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].


Politica d'Irán[editar | editar código]

Gnome-searchtool.svg
Ta más detalles, veyer l'articlo Politica d'Iránveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].


Organizazión territorial[editar | editar código]

Irán se divide en 30 provincias (ostān):

  1. Teherán.
  2. Qom.
  3. Markazi.
  4. Qazvin.
  5. Gilan.
  6. Ardabil.
  7. Zanyán.
  8. Azerbaichán Oriental.
  9. Azerbaichán Occidental.
  10. Kurdistán.
  11. Hamadán.
  12. Kermanshah.
  13. Ilam.
  14. Lorestán.
  1. Khuzestán.
  2. Chahar y Bakhtiarí.
  3. Kohkiluyeh y Buyer Ahmad.
  4. Bushehr.
  5. Fars.
  6. Hormozgan.
  7. Sistán y Baluchistán.
  8. Kermán.
  9. Yazd.
  10. Ispahán.
  11. Semnán.
  12. Mazandarán.
  13. Golestán.
  14. Corastén Norte.
  15. Corastén Rasaví.
  16. Corastén Sur.
As provincias d'Irán.

Vinclos externos[editar | editar código]


Estatos d'Asia

Afganistán | Arabia Saudí | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Coreya d'o Norte | Coreya d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unitos | Faixa de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam

Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla Christmas | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlatos por Israel y gubernatos por l'Autoridat Palestina.