Grenada

Grenada
Flaga Grenady Herb Grenady
Dewiza: (ang.) The Land, The People, The Light
Hymn: Hail Grenada – hymn państwowy God Save the Queen – hymn królewski
Język urzędowy	angielski
Stolica	Saint George’s
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	królowa Elżbieta II
w jej imieniu	gubernatorka generalna Cécile La Grenade
Szef rządu	premier Keith Mitchell
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	185. na świecie 344 km² 1,6%
Liczba ludności (2012)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	197. na świecie 107 850 314 osób/km²
PKB (2013)  • całkowite   • na osobę	0,814 mld USD 7697 USD
PKB (PSN) (2013)  • całkowite   • na osobę	1,451 mld USD 13 724 USD
Jednostka monetarna	dolar wschodniokaraibski (XCD)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii 7 lutego 1974
Strefa czasowa	UTC -4
Kod ISO 3166	GD
Domena internetowa	.gd
Kod samochodowy	WG
Kod samolotowy	J3
Kod telefoniczny	+1 473

Grenada – państwo wyspiarskie na wyspie Grenada i części wysp archipelagu Grenadyn (Małe Antyle) na Morzu Karaibskim.

Ustrój polityczny

System władzy: państwo Wspólnoty Narodów.

Geografia

Grenada jest jednym z najmniejszych państw na półkuli zachodniej. Jest to grupa małych wysp w południowej części Morza Karaibskiego.

Największe wyspy:

• Grenada
• Carriacou
• Ronde Island
• Mała Martynika

Większość populacji żyje na największej wyspie Grenadzie. Największymi jej miastami są, zaczynając od stolicy: St. George’s, Grenville i Gouyave. Większym siedliskiem ludzkim na pozostałych wyspach jest Hillsborough na wyspie Carriacou.

Wyspy Grenady są pochodzenia wulkanicznego, w związku z tym charakteryzują się wysoką żyznością gleby. Wnętrze największej wyspy jest górzyste z najwyższym wzniesieniem Górą Świętej Katarzyny 840 m n.p.m. Ze stoków góry wypływa szereg strumieni z kaskadami. Klimat wyspy jest tropikalny: gorący i wilgotny w porze deszczowej oraz chłodny z wiejącymi pasatami w porze suchej. Grenada, znajdując się na południowej granicy pasa huraganów, w ostatnich dziesięcioleciach ucierpiała tylko trzykrotnie: 23 września 1955 r. – huragan Janet (prędkość wiatru dochodziła do 185 km/h powodując poważne zniszczenia), 7 września 2004 r. huragan Ivan (poważne zniszczenia, 39 osób zginęło) oraz 14 lipca 2005 r. huragan Emily (poważne zniszczenia na Carriacou i w północnej części Grenady).

Historia

W 1498 Grenada została odkryta przez Kolumba i była wówczas zamieszkiwana przez karaibskich Indian. W XVII wieku po raz pierwszy doszło do próby kolonizacji kraju przez Anglików co nie udało się ze względu na konflikt z Indianami którzy wyparli agresorów z wyspy. W 1650 roku z Indianami zawarli porozumienia Francuzi którzy kupili prawa do wyspy. Na skutek walk w XVIII wieku władzę na wyspie ostateczna przejęła Wielka Brytania. Brytyjskie władze kolonialne sprowadziły na wyspę niewolników wywodzących się z Afryki. Niewolnictwo zniesiono w 1834 roku. Do 1958 była kolonią brytyjską, w 1974 roku uzyskała niepodległość lecz pozostała w brytyjskiej Wspólnocie Narodów. Była wówczas jednym z najbiedniejszych krajów regionu. W 1976 roku wybory zdobyła umiarkowana Zjednoczona Partia Pracy domagająca się utrzymania kraju w strefie wpływów Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Wyborów nie uznała opozycja, która rozpoczęła walkę przeciwko rządowi a wkrótce także opór militarny. Rządzący od 1964 roku premier Eric Gairy był politykiem nieudolnym i autorytarnym pozostającym zwolennikiem czarnej supremacji (mulatów uznawał za mieszkańców o najgorszych cechach i uważał że czarni i biali są pod względem rasowym wyżsi niż inni mieszkańcy). Gairy od spraw Grenady był zajęty bardziej działaniami zagranicznymi które niekiedy były zupełnie nieprzydatne samej wyspie (np. lobbowanie na forum ONZ na rzecz powołania agencji ds. badań życia pozaziemskiego).

Przeciwko dyktatorskim rządom Gairy'ego narodził się ruch opozycyjny o nazwie New Jewel - Wspólne Przedsięwzięcie dla Dobrobytu, Edukacji i Wyzwolenia - ruch ten oskarżany był przez rząd amerykański o bycie agenturą kubańsko-radziecką. W rzeczywistości był to ruch skupiający szereg organizacji począwszy od tych lewicowych aż po ruch religijny rastafarian. Organizacja opowiadała się za rewolucją i drastyczną reformą ustroju Grenady. Organizacja nie była wbrew tezom USA, organizacją o charakterze marksistowskim a jedynie posiadającą w swoim programie odwołanie do tej idei. Podstawowymi hasłami ruchu było równouprawnienie obywateli i budowa powszechnej edukacji. 13 marca 1979 doszło do obalenia rządu Gairy’ego. Zamach dokonany został gdy premier znajdował się za granicą. Pucz odbył się pod dowództwem Maurice’a Bishopa - lidera partii "New JEWEL Movement" ("NJM" albo "New Joint Endeavour for Welfare, Education and Liberation Movement"). Powstał Ludowy Rząd Rewolucyjny który nawiązał bliską współpracę z Kubą oraz niektórymi państwami arabskimi. Premier Bishop szukając porozumienia z Amerykanami udał się do stolicy USA lecz prezydent Stanów Zjednoczonych odmówił spotkania. Bishopowi umożliwiono jednak spotkanie z drugorzędnymi urzędnikami którzy nie wiedzieli nawet gdzie leży wyspa. Formalnie Amerykanie uznali wizytę Bishopa za niebyłą.

W 1983 "NJM" rozpadła się na dwie frakcje. Frakcja Bishopa była niezadowolona z dotychczasowych postępów i chciała nawiązania bliższych stosunków z Zachodem (głównie państwami europejskimi) przy zachowaniu lewicowej orientacji politycznej i przyjaznych stosunków z Kubą. Druga, której przewodził wicepremier – Bernard Coard, deklarowała zamiary przyspieszenia konwersji kraju w model socjalistyczny. Frakcja Bishopa w przeciwieństwie do frakcji Coarda cieszyła się poparciem ludności. Coard zorganizował zamach stanu w wyniku którego obalił Bishopa a po tym gdy przejął władzę skazał go na śmierć. W tym samym roku doszło do amerykańskiej inwazji na Grenadę w wyniku której obalono rząd Coarda. Rok później powstała proamerykańska rządowa koalicja partii centrowych. W 1985 roku obce wojska wycofały się z wyspy. We wrześniu 2004 huragan zabił 39 osób i doprowadził do wielkich zniszczeń materialnych. W styczniu 2005 Grenada zerwała stosunki dyplomatyczne z Tajwanem, uznając Chiny.

Gospodarka

Saint George's

Grenville

Carriacou

Porty lotnicze na Grenadzie

Demografia

82% populacji stanowią Murzyni, Mulaci 13%, 5% natomiast Europejczycy i Hindusi, występuje też nieliczna populacja indiańska (Arawakowie).

Religia

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center:

• Katolicyzm: 51,9%

• Protestantyzm: 43,4%:

• Inni chrześcijanie: 1,3%

• Spirytyzm: 1,3%
• Brak religii: 1,0%
• Hinduizm: 0,7%
• Islam: 0,3%
• Inne religie: 0,1%.

Siły zbrojne

W ciągu kilkusetletniej historii wyspy, niejednokrotnie stacjonowały na niej niewielkie oddziały francuskie, a następnie angielskie, pełniące przede wszystkim funkcje policyjne. Po uzyskaniu niepodległości w 1974 roku rząd utworzył własną kilkusetosobową policję, która w ograniczonym stopniu spełniała zadania wojska (zgodnie z konstytucją, odpowiedzialność za obronę Grenady ponosić miała w większości Wielka Brytania).

Po przewrocie w 1979 roku lewicujący rząd utworzył Ludową Armię Rewolucyjną (People’s Revolutionary Army = PRA), armia liczyła sobie ok. 1500 żołnierzy w oddziałach regularnych wyposażonych w lekką broń produkcji radzieckiej oraz kilka transporterów opancerzonych BTR-60 i BRDM-2 a także m.in. działa przeciwlotnicze ZU-23-2. Wbrew amerykańskiej propagandzie oskarżającej Grenadę o zbrojenia, rząd Grenady zakupił jedynie kilka działek i pojazdów. W 1983 roku rząd rewolucyjny został obalony przez wojsko. Podczas inwazji w 1983 roku armia stawiła opór wojskom USA i państw Organizacji Wschodniokaraibskiej, jednak wobec ich ogromnej przewagi liczebnej i technicznej, wygasł on po kilku dniach i utracie 45 zabitych oraz 337 rannych (większe procentowo straty ponieśli Kubańczycy którzy wojskowo wsparli Grenadczyków). Nowy rząd rozwiązał PRA i ponownie oparł obronność na oddziałach o charakterze policyjnym. Są one szkolone i wyposażane przy dużym udziale organizacyjnym oraz finansowym USA.

W 2005 roku Królewskie Grenadyjskie Siły Policyjne (Royal Grenadian Police Force = RGPF) liczyły 755 ludzi (w tym 80-osobowy specjalny oddział komandosów), uzbrojonych przede wszystkim w lekką broń. RGPF podlega też Straż Przybrzeżna (Coast Guard) posiadająca ok. 50 funkcjonariuszy i 4 małe, ale nowoczesne okręty patrolowe.

Kultura

Łatwo zauważalne są wpływy francuskie i to bardziej niż w innych państwach Karaibów. Francuskie nazwiska i nazwy miejsc są dla Grenady rzeczą typową. Język posiada francuskie naleciałości. Mieszkańcy kraju używają również lokalnego dialektu Patois. Silne wpływy francuskie zaobserwować można w grenadyjskiej kuchni. Potrawy są sowicie przyprawiane. Kuchnia przypomina tę znaną z Nowego Orleanu. Zaobserwować można wpływy francuskie w architekturze z początków XVIII wieku. Kultura wyspiarska zapożyczyła wiele z kultury afrykańskiej – większość mieszkańców ma korzenie sięgające Czarnego Lądu. O wpływach indyjskich świadczą: gotowanie dhalu, jedzenie mięsa koziego i kurczaków przyprawianych curry. Należy zwrócić uwagę na grenadyjski taniec, muzykę i zwyczaje świąteczne. Soca, calypso czy reggae były tańczone w czasie wyspiarskich karnawałów. Również zouk był i jest popularnym stylem w lokalnej muzyce. Dziedzictwo wyspiarzy pochodzenia afrykańskiego odgrywa olbrzymią rolę w kulturze kraju. Ważnym elementem miejscowej kultury jest gawędziarstwo (ang. storytelling) i opowiadanie ludowych legend, w których odnaleźć można zarówno wpływy afrykańskie, jak i starofrancuskie. Postać Anansi, boga trickstera, znana jest np. w Zachodniej Afryce i innych krajach Karaibów, gdzie mieszka ludność pochodzenia afrykańskiego. Z bohaterów legend typowo francuskich znani są La Diablesse (pol. diablica) czy Ligaroo, tzn. wilkołak.

Linki zewnętrzne

• Grenada – korzenna wyspa