Liberia

Republic of Liberia Republika Liberii
Flaga Liberii Godło Liberii
Dewiza: (ang.) The love of liberty brought us here (Umiłowanie wolności przywiodło nas tutaj)
Hymn: All Hail, Liberia, Hail!
Język urzędowy	angielski
Stolica	Monrovia
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Ellen Johnson-Sirleaf
Szef rządu	prezydent Ellen Johnson-Sirleaf
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	103. na świecie 111 370 km² 1%
Liczba ludności (2010)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	127. na świecie 3 591 365 29 osób/km²
PKB (2012)  • całkowite   • na osobę	1,7 mld USD 436 USD
PKB (PSN) (2012)  • całkowite   • na osobę	2,6 mld USD 672 USD
Jednostka monetarna	dolar liberyjski (LRD)
Niepodległość	od Stanów Zjednoczonych 26 lipca 1847
Religia dominująca	Animizm oraz chrześcijańskie
Strefa czasowa	UTC 0
Kod ISO 3166	LR
Domena internetowa	.lr
Kod samochodowy	LB
Kod samolotowy	EL
Kod telefoniczny	+231

Liberia (Republika Liberii – Republic of Liberia) – państwo położone w Afryce Zachodniej. Sąsiaduje z Gwineą, Wybrzeżem Kości Słoniowej oraz Sierra Leone. Sytuacja gospodarcza i polityczna tego kraju jest nadal niestabilna, co jest skutkiem przewrotów wojskowych i dwóch wojen domowych (1989–1996 i 1999–2003).

Podział administracyjny

Państwo podzielone jest na 15 hrabstw:

• Bomi
• Bong
• Gbarpolu
• Grand Bassa
• Grand Cape Mount
• Grand Gedeh
• Grand Kru
• Lofa
• Margibi
• Maryland
• Montserrado
• Nimba
• River Cess
• River Gee
• Sinoe

Miasta Liberii: Harbel

Demografia

W skład ponad 3-milionowej populacji Liberii wchodzą liczne grupy etniczne. Żyją tam potomkowie uwolnionych amerykańskich niewolników oraz niewolników z Karaibów (ok. 5%), nazywanych Amerykanoliberyjczykami, którzy stanowili w Liberii wyższą warstwę społeczną, a także liczne plemiona tubylcze (95%), w tym: Kpelle, Bassa, Gio, Kru, Grebo, Mano, Krahn, Gola, Gbandi, Loma, Kissi, Vai, Dei, Bella, Mandingo oraz Mende. Różnorodność etniczna umocniona jest współistnieniem w Liberii ponad 20 języków (urzędowym jest język angielski), a także kultywowaniem animizmu przez blisko 40% ludności.

Geografia

Państwo położone w Afryce Zachodniej kilkaset kilometrów na północ od równika. Połowa powierzchni pokryta jest lasem tropikalnym. Ukształtowanie terenu zmienia się wraz z oddaleniem od wybrzeża – początkowa równina przechodzi stopniowo w pofałdowany płaskowyż, a następnie w niewysokie góry w północno-wschodniej części kraju. Średnia temperatura utrzymuje się na poziomie 21 stopni Celsjusza. Maksimum to 37 °C. Stosunkowo niewielkie są wahania temperatury spowodowane zmianą pór dnia i roku. Występują dwie pory roku: sucha i deszczowa.

Historia

Jest to najstarsza republika w Afryce. Powstała w wyniku umowy między Amerykańskim Towarzystwem Kolonizacyjnym a autochtonami, podpisanej w 1821 roku. Dzięki niej wyzwoleni niewolnicy ze Stanów Zjednoczonych mieli osiedlić się w tej części kontynentu, na wykupionych przez Towarzystwo terenach, i żyć w zgodzie z 18 plemionami tubylczymi. Początkowo Liberia była zależna od Stanów Zjednoczonych. 26 lipca 1847 roku Amerykanoliberyjczycy uchwalili konstytucję, jednocześnie deklarując własną niepodległość. Nazwa kraju pochodzi od łacińskiego słowa liber – „wolny”.

Historia Liberii zdominowana była przez konflikty między kolonistami z Ameryki a rdzennymi Afrykańczykami (ich powodem było przede wszystkim zajmowanie przez kolonistów obszarów niewykupionych) oraz przez walki międzyplemienne. Przez ponad stulecie ludność tubylcza stanowiła drugą kategorię mieszkańców, wyzyskiwaną, często wykorzystywaną jako niewolnicza siła robocza i pozbawioną praw wyborczych. Rdzenni Afrykańczycy uzyskali prawo do głosowania – ograniczone cenzusem majątkowym – w 1947 roku, za rządów prezydenta Williama Tubmana, który dążył do zmniejszenia nierówności społecznej między potomkami osadników a ludnością tubylczą. Amerykanoliberyjczycy sprawowali jednak władzę w Liberii nieprzerwanie do 1980 roku.

W latach 30. XX w. doszło do krótkotrwałego zbliżenia polsko-liberyjskiego i nieudanej próby nawiązania wzajemnych relacji gospodarczych.

W 1980 Samuel K. Doe przeprowadził przewrót wojskowy, zamordował urzędującego prezydenta Williama Tolberta i obalił rząd. Na jego miejsce powołał wojskową radę, a siebie mianował głową państwa. Odsunięcie od władzy potomków amerykańskich wyzwoleńców nie spowodowało jednak polepszenia sytuacji wewnętrznej w kraju, w którym nasiliły się konflikty etniczne. W 1989 wybuchła wojna domowa, której efektem było obalenie i stracenie Doe'a, a także wyniszczenie kraju wskutek trwających 7 lat działań wojennych. W 1997 Charles Taylor, jeden z przeciwników Doe'a, został wybrany prezydentem Liberii. W czasie jego rządów Liberia z jednego z najzamożniejszych krajów afrykańskich stała się krajem biednym. W 1999 roku wybuchła druga wojna domowa. Na Liberię pod rządami Taylora zostały nałożone międzynarodowe sankcje, a sam dyktator został oskarżony przez Sąd Specjalny dla Sierra Leone o handel bronią i podsycanie wojny domowej w sąsiednich krajach. W 2003 roku pod naciskiem społeczności międzynarodowej i pokojowego ruchu kobiet (Masowa Akcja Kobiet Liberii na rzecz Pokoju wspierana przez organizację Women in Peacebuilding Network Africa) Taylor zdecydował się na rozmowy pokojowe z pozostałymi stronami konfliktu i jeszcze przed ich zakończeniem zrzekł się władzy. Udał się do Nigerii, gdzie otrzymał azyl polityczny (cofnięty w 2006 roku). Pokój kończący krwawą wojnę domową w Liberii został zawarty 18 sierpnia 2003 roku w stolicy Ghany Akrze.

Tymczasowym prezydentem został Moses Blah, a po nim tę funkcję przejął w październiku 2003 roku Gyude Bryant, który rządził do wyborów w roku 2005. W wyborach zwyciężyła Ellen Johnson-Sirleaf, pokonując w drugiej turze znanego piłkarza George'a Weah. Ellen Johnson-Sirleaf, pierwsza w Afryce kobieta-prezydent, została zaprzysiężona 16 stycznia 2006 roku, a w listopadzie 2011 Liberyjczycy wybrali ją na drugą kadencję.

W maju 2012 roku w Hadze Sąd Specjalny dla Sierra Leone skazał Charlesa Taylora na 50 lat więzienia za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości.

Gospodarka

Liberia jest znana jako kraj "taniej bandery". Zarejestrowane tu statki tworzą największą flotę na świecie. Ich łączny tonaż wynosi 99 mln DWT. Długi Liberii zostały spłacone przez Chiny.

Religia

Meczet muzułmański w Voinjama.

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center:

• protestantyzm – 76,0%:
• islam – 12,0%
• katolicyzm – 7,2%
• inni chrześcijanie – 1,5% (w tym Świadkowie Jehowy)
• brak religii – 1,4%
• prawosławie – 0,9%
• tradycyjne religie afrykańskie – 0,5%
• inne religie – 0,5%.

Wśród protestantyzmu największe denominacje (z ponad 25 tysięcy wiernych) stanowią kolejno: Zjednoczony Kościół Metodystyczny, Konwencja Baptystyczna, Kościół Luterański w Liberii, Zbory Boże w Liberii, Kościół Pana „Aladura”, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, African Christian Fellowship International, Kościół Episkopalny, Zielonoświątkowe Zbory Świata, Zjednoczony Kościół Zielonoświątkowy, United Liberian Inland Church, Afrykański Kościół Metodystyczno-Episkopalny i Betel World Outreach.

Zobacz też

• Leymah Gbowee
• Liberyjskie Siły Powietrzne

Przypisy

• World Gazetteer