Botan
|
Botan |
|||
|---|---|---|---|
| Devisa nacionala : (cap) | |||
| Identificants | |||
| ULAN | |||
|
|||
| Autres informacions
|
|||
| capitala populacion (an) |
Thimphu 98 676 abitants (2005) |
||
| Superfícia | 38 394 km² | ||
| Populacion Densitat |
697 000 (2009) 18,1 ab./km² |
||
| Ora Ora d'estiu |
UTC+6 cap |
||
| Còde telefonic | 975 | ||
Botan es un reialme d'Asia del sud, situat al versant sud d'Imalaia. Confronta al nòrd la region autonòma chinesa de Tibet, e al sud, a l'èst e a l'oèst, Índia.
La capitala es Thimphu.
Lo gentilici es botanés, -esa.
Somari
Istòria[modificar | modificar la font]
Se trobèron de rèstas umanas que datan de 2000 abC, mas l'istòria primièra es fòrça pauc coneguda.
Dempuèi lo sègle XVII s'establiguèt una teocracia bodista fòrtament descentralizada. En profiechant de l'anarquia que seguiguèt la mòrt dels caps religioses, Tibet l'ocupèt. Al sègle XIX comencèt lo domeni (pactat) de Grand Bretanha. Dempuèi 1947, Índia a assumit una espècia de ròtle tutelar sul país.
La dinastia Wangchuck, de l'etnia drukpa, govèrna Botan dempuèi 1907. Jigme Dorji Wangchuck (1952-1972), faguèt qualques reformas coma la creacion d'una Assemblada Nacionala, lo Conselh Assessor e lo Conselh dels Ministres. De 1990 a 1993 lo pòble conegut coma lotshampa se revoltèt al sud del país.
En 2006, lo rei Jigme Singye Wangchuck abdica. Son filh Jigme Khesar Namgyel Wangchuck es coronat en novembre de 2008.
Politica[modificar | modificar la font]
Botan es una monarquia parlamentària. Lo monarca Jigme Dorji Wangchuck venguèt rei aprèp l'independéncia de Índia; se le considèra coma lo paire de la Nacion, a causa dels sieus plans de desvolopament. Lo sieu successor Jigme Singye Wangchuck se preocupèt pendent lo sieu règne de la cultura del reialme e lo suènh de l'ambient. En 2004 interdiguèt de fumar dins tot lo reialme.
Jigme Singye Wangchuck foguèt coronat en julhet de 1972 e regnèt fins al 15 de decembre de 2006 data de la siá abdicacion, en liurant lo tròne al sieu filh Jigme Khesar Namgyel Wangchuck. La novèla se coneguèt a travèrs un decrèt escrich pel meteis monarca. Lo Govèrn de Botan es una monarquia constitucionala dempuèi 1994.
Geografia[modificar | modificar la font]
Lo nòrd del país es format de montanhas cobèrtas de glaç, amb crestas de mai de 7000 m e un clima extrèmament freg; lo punt pus naut es probablament lo Kula Kangri (7553 m d'altitud), mas poiriá èsser en Tibet; lo Gangkhar Puensum, pas jamai escalat, fariá vertadièrament 7570 m. D'autras crestas considerablas son lo Tato La (mai de 7500 m), lo grop Rudu La, lo grop Donga amb lo Donga La (6500 m), lo grop Kollong amb lo pic Daud (6378 m) e a l'èst los pics nomenats E, F e H (amb entre 6500 e 7100 m). Aquel darrièr grop es a l'extrème nòrd dins la zòna termierèra amb l'ancian reialme de Towang (que foguèt vassal de Tibet).
Las montanhas Negras al centre amb de vals fertilas amb de rius nombroses, fòrman una sarrada entre dos rius, l'Amo Chu (o Mo Chhu o Torsa) e lo Drangme Chu. Las crestas oscillan entre 1500 e 2700 m; los rius principals son lo Torsa, Raidak, Sankosh, e Manas, que son tanben los principals del país; dins aquela zòna viu la màger part de la populacion.
Al sud las montanhas Shiwalik, airals de vegetacion densa, fan prèp de 1500 m d'altitud e davalan cap a la plana subtropicala dels Duars en granda part en Índia (a prèp de 15 km al Botan) e s'i tròban de bòsques de clima temperat.
Climaticament se distinguisson cinc sasons, que la monson n'es una.
Rius destacats, en mai dels ja mencionats Amu e Drangme, son: Di Chu, Chin Chu, Ma Chu, e Mati Chu. Chu (escrich tanben Chhu en escritura anciana) es la paraula tibetana per aiga o riu. Lo Di (nom bodo) forma la frontièra entre Botan e lo districte de Darjeeling. L'Amo nais darrièr lo passatge de Tang que tòca Tibet e, aprèp passa la val de Chumbi, dintra dins Botan. Lo riu Chin nais dins las montanhas Chumalhari e cor al sud-èst durant 300 km per Botan fins a dintrar dins los Duars (ont es conegut coma riu Ninagaon. Lo riu Ma nais en Tibet e cor 300 km per Bhutan en passant per Punakha e dintra en Índia ont es conegut coma riu Sankosh.
Economia[modificar | modificar la font]
- Vejatz l'article: Economia de Botan.
Cultura[modificar | modificar la font]
Gaireben 75% de la populacion es bodista (de la tendéncia lamaïsta), 25% seguís l'indoïsme e 5% se declara musulmana.
La lenga oficiala es lo dzongkha, amassa amb l'anglés per las relacions internacionalas. La classa mai cultivada es costumièrament bilingüa en indi. Una minoritat parla nepali. L'alfabetizacion atenh pas la mitat de la populacion adulta.
Lo govèrn presèrva per lei fòrça tradicions localas (dempuèi 1989 impausa un estricte "còde de conducha"). L'espòrt amb mai succès es lo tir amb arc, seguit del fotbòl. Los balhs de caretas e las musicas ancianas predominan a las celebracions nacionalas.
