Albania

Republika e Shqipërise Republika Albanii
Flaga Albanii Herb Albanii
Dewiza: (albański) "Ti, Shqipëri, më jep nder, më jep emrin Shqipëtar" ("Ty, Albanio,daj mi honor,nazwij mnie Albańczykiem.)
Hymn: Hymni i Flamurit (Hymn o fladze)
Język urzędowy	albański
Stolica	Tirana
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Bujar Nishani
Szef rządu	premier Edi Rama
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	139. na świecie 28 748 km² 1350 km² (4,7%)
Liczba ludności (2015)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	130. na świecie 2 893 005 101 osób/km²
PKB (2014)  • całkowite   • na osobę	13,26 mld USD 4781 USD
PKB (PSN) (2014)  • całkowite   • na osobę	31,56 mld USD 11 377 USD
Jednostka monetarna	lek (ALL)
Religia dominująca	islam
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	AL
Domena internetowa	.al
Kod samochodowy	AL
Kod samolotowy	ZA
Kod telefoniczny	+355

Albania (wymowa, alb. Shqipëria), Republika Albanii (alb. Republika e Shqipërise) – państwo w południowo-wschodniej Europie na Bałkanach. Albania na zachodzie ma dostęp do Morza Adriatyckiego, a na południowym zachodzie do Morza Jońskiego. Od Włoch oddziela ją cieśnina Otranto o szerokości ok. 72 km. Łączna długość granic lądowych wynosi 720 km, natomiast wybrzeża morskiego – 362 km. Graniczy z:

• Grecją (282 km)
• Czarnogórą (173 km)
• Macedonią (151 km)
• Serbią / Kosowem (114 km)

Albania jest członkiem ONZ, NATO, OBWE, Rady Europy, WTO oraz jednym z założycieli Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnego. Albania była potencjalnym kandydatem do Unii Europejskiej od stycznia 2003 i złożyła oficjalny wniosek 28 kwietnia 2009.

Albania ma system parlamentarny. Stolicą kraju jest Tirana, jest to również finansowe centrum kraju. Reformy wolnego rynku otworzyły kraj na inwestycje zagraniczne, zwłaszcza w rozwój energetyki i infrastruktury transportowej.

Etymologia nazwy

Albania jest nazwą kraju zaczerpniętą ze źródeł grecko-rzymskich. Przez mieszkańców ich kraj jest nazywany Shqipëri (Shqipëria). Rdzeń alb został zaczerpnięty z języków ilirskich i oznacza kolor biały. Historia Świata Polibiusza, pochodząca z II w. p.n.e., wspomina o plemieniu żyjącym na terenie dzisiejszej Albanii, którego członkowie byli nazywani Albanoí i Arbanitai.

Albańska nazwa Shqipëria pochodzi od słowa Shqipoj oznaczającego mówić otwarcie, krótko i jasno.

Nazwy w innych językach:

• tur. Arnavutluk,
• gr. Αλβανία (Alvanía),
• łac. Illyricum (nazwa większego obszaru).

Geografia

• Położenie geograficzne: 39°40' – 40°40' N, 19°15' – 21°55' E
• Najwyższy punkt: Korab, 2764 m n.p.m.

Albania jest w 75% krajem górzystym. Niewielki procent kraju zajmują niziny położone nad Morzem Adriatyckim oraz doliny większych rzek takich jak: Drin (285 km), Wjosa (272 km) i Seman z Devoll (281 km). Pozostała część kraju to wyżyny oraz góry w paśmie Gór Dynarskich z pasmami jak: Góry Północnoalbańskie, Góry Skanderbega, Mal Valamarës. Na granicach znajdują się 3 duże jeziora: Szkoderskie (368 km²); Ochrydzkie (347 km²) oraz Prespa (288 km²). Najdalej wysunięty na zachód przylądek to Kepi i Gjuhëzës.

Gospodarka

Tirana – pomnik Skanderbega

Do końca lat 80. XX wieku gospodarka była centralnie planowana, obecnie znajduje się w fazie transformacji. Gospodarka Albanii rozwijała się w latach 2000–2004 w tempie 6÷7%, przy czym znamienny jest duży udział inwestycji zagranicznych. Obecnie tempo wzrostu PKB wynosi 6% (dane z 2007). Niemal połowa produktu krajowego brutto wytwarzana jest w szarej strefie, natomiast 15% pochodzi z przekazów Albańczyków pracujących za granicą, głównie w Grecji i we Włoszech. Wielkość PKB w 2008 roku wyniosła 12,964 mld dolarów, czyli 4089 dolarów na 1 mieszkańca. Kraj ten jest obok Mołdawii oraz Serbii jednym z najbiedniejszych państw Europy. Aż 25% mieszkańców kraju żyje poniżej granicy ubóstwa. Szacuje się, że stabilizacja i doprowadzenie Albanii do poziomu, z którego mogłaby wejść do Unii Europejskiej, zajmie nawet kilkanaście lat. Pomimo że Albania była częściowo chroniona przed kryzysem finansowym, można było zaobserwować zwolnienie gospodarki.

Znaczne bogactwa mineralne Albanii pozwalają na rozwój górnictwa, wydobywa się między innymi: rudy chromu – 91 tys. ton, miedzi, żelaza i niklu oraz ropy naftowej – 300 tys. ton, gazu ziemnego, węgla i boksytów. Nad jeziorem Prespa są jedne z największych w świecie złóż naturalnego asfaltu. Produkcja energii elektrycznej (głównie w elektrowniach wodnych) wynosiła w 2004 roku 4,3 TWh. Koło Durrësu pracuje duża cementownia, liczne są zakłady metalowe, elektrotechniczne, włókiennicze i przetwórstwa płodów rolnych. Albania jest znaczącym producentem wyrobów tytoniowych.

Rozwinięta jest również uprawa zbóż, w tym kukurydzy – 197 tys. ton, pszenicy 295 tys. ton, słoneczników, tytoniu – 5 tys. ton, buraków cukrowych, drzew owocowych, oliwek – 27 tys. ton i winorośli – 83 tys. ton. oraz hodowla bydła, kóz i owiec – 1,85 mln (produkcja wełny 3,8 tys. ton).

Mimo znacznych inwestycji transport drogowy i kolejowy jest słabo rozwinięty. Z 16,8 tys. km dróg tylko 40% spełnia europejskie standardy, zaś linie kolejowe liczą w sumie 540 km. Motoryzacja jest dopiero w fazie początkowej. W 2002 roku w Albanii było 190 tys. samochodów osobowych, co dało zaledwie 59 pojazdów na 1000 mieszkańców. Głównym portem morskim jest Durrës, a lotniczym port lotniczy Rinas w Tiranie. Po długotrwałej izolacji Albania koncentruje się na rozwoju turystyki międzynarodowej, głównie na wybrzeżu Riwiery Albańskiej. Liczba turystów zagranicznych przekracza już milion rocznie, zaś wpływy w 2002 roku wyniosły 487 mln dolarów.

Bilans handlowy, ze względu na wpłaty Albańczyków pracujących za granicą i pomoc z zewnątrz, jest bardzo niekorzystny. Wykazuje znaczną przewagę importu (2,9 mld dolarów) nad eksportem (763 mln dolarów), co powoduje nieustanny wzrost zadłużenia kraju. Głównymi partnerami handlowymi są: Włochy, Grecja, Serbia oraz Niemcy.

Tirana

Korcza

Szkodra

Saranda

Porty lotnicze w Albanii

Podział administracyjny

Albania dzieli się na 12 obwodów (alb. qark), które składają się z 36 okręgów (alb. rreth). Te z kolei podzielone są na 351 gmin.

Historia

Od starożytności do II wojny światowej

Skanderbeg – bohater narodowy Albanii

Kruja – pałac, obecnie Muzeum Skanderbega

Panorama Durrësu

W starożytności Albania wchodziła w skład Ilirii zamieszkiwanej przez starożytny lud indoeuropejski Ilirów, którzy wymieszali się później z Trakami i Słowianami. W 168 roku kraj został uzależniony od Rzymian, a od końca IV wieku przyłączony został do Cesarstwa Bizantyńskiego. Na przełomie VI i VII wieku napłynęły tu plemiona słowiańskie. W okresie IX–XI wiek tereny Albanii wchodziły w skład carstwa Bułgarii. Pierwsze państwo albańskie powstało w XII wieku, w XIV wieku zostało podbite przez Serbów. Około 1435 Turcy zajęli Albanię, wyzwoliła się czasowo po powstaniu, zainicjowanym przez Skanderbega. Pod koniec XV wieku Turcy znów zajęli kraj, wówczas to podupadł on pod względem cywilizacyjnym. Feudałowie powoli i systematycznie przechodzili na islam, zachowując swe majątki i uprawnienia. Często piastowali wysokie funkcje w państwie tureckim (np. Ali Pasza z Tepeleny, Muhammad Ali). W XIX wieku wzmógł się ruch niepodległościowy na rzecz wyzwolenia Albanii, zwany Rilindja. W 1912 roku Kongres Narodowy we Wlorze ogłosił deklarację niepodległości. W 1913 po konferencji londyńskiej nie powiodły się plany rozdzielenia jej między Serbię i Grecję. Do czasu wybuchu II wojny światowej Albania była kolejno księstwem, republiką i królestwem. Na monarchę albańskiego wybrano niemieckiego arystokratę i oficera armii niemieckiej Wilhelma zu Wied, który przyjął tytuł księcia. Niemiec przybył do Albanii w 1914 roku, lecz już po kilku miesiącach opuścił kraj wobec niekończących się buntów na prowincji, podsycanych przez Grecję i Włochy.

Podczas I wojny światowej Albania była okupowana przez Serbów, a potem podążających za nimi Austriaków. Okupacja przyniosła także pozytywne skutki – m.in. wybudowano pierwsze trwałe drogi (głównie przez Austriaków). Pod koniec wojny wkroczyli Włosi, chcący włączyć kraj w swoją strefę wpływów, ale ponieśli porażkę w walkach z albańskimi powstańcami. Konferencja z 1920 zatwierdziła niepodległość Albanii (ujął się za nią Woodrow Wilson). Zdetronizowano Wilhelma zu Wieda (nie ogłosił abdykacji) i proklamowano republikę. W 1928 konserwatywny premier Ahmed Zogu koronował się na króla, wiążąc kraj politycznie i militarnie, a nade wszystko gospodarczo z Włochami Benito Mussoliniego. Włochy zajęły Albanię w kwietniu 1939 roku, łamiąc swe zobowiązania międzynarodowe i obalając króla. 16 kwietnia 1939 roku król Włoch, Wiktor Emanuel III, został ogłoszony królem Albanii. Po 1941 roku do protektoratu albańskiego przyłączone zostało Kosowo. Premierem rządu kolaboracyjnego Albanii został Mustafa Merlika.

Działalność ruchu oporu

Lata 1943-1944 to okupacja hitlerowska, działała wtedy silna partyzantka zdominowana przez komunistów. 16 października 1942 roku powołano Front Wyzwolenia Narodowego skupiającego siły antyfaszystowskie niezależnie od ideologii lub klasy. Skrzydłem militarnym Frontu Wyzwolenia Narodowego stała się Armia Wyzwolenia Narodowego będąca najsilniejszą siłą polityczną i wojskową kraju. Partyzanci już w połowie 1944 roku kontrolowali 75% terytorium kraju. Dowódcą armii został przedwojenny oficer Spiro Moisiu a niekwestionowanym przywódcą ruchu oporu Enver Hodża. Armia Wyzwolenia Narodowego dysponowała własnymi batalionami i brygadami oraz otrzymywała wsparcie od brytyjskiego wywiadu Secret Intelligence Service.

W sierpniu 1943 roku partia komunistyczna zawiązała porozumienie z nacjonalistyczną organizacją Balli Kombëtar (Front Narodowy), w jego wyniku partia zgodziła się na m.in. zjednoczenie się z każdą grupą która kiedyś współpracowała z faszystami jednak zakończyła te kontakty i wyraziła gotowość do walki z okupantem, jedynym warunkiem było to iż grupy te nie są odpowiedzialne za żadne zbrodnie. Po tym gdy na skutek nacisków ze strony Jugosłowian, komuniści zgodzili się odrzucić projekt Wielkiej Albanii, Balli Kombëtar obróciła się przeciwko dotychczasowym sprzymierzeńców. Balli Kombëtar znalazła się w trudnej sytuacji ze względu na brak poparcia społecznego. Po tym gdy Balli Kombëtar uznała komunistów za główne zagrożenie, rozpoczęła kolaborację z hitlerowcami tym samym organizacja śmiertelnie załamała swój wizerunek wśród tych którzy walczyli z okupantem. Dzięki podjęciu się kolaboracji przez konkurencyjną organizację, komuniści znaleźli się w centrum uwagi i ostatecznie stali się centralnym punktem walki o wyzwolenie.

28 listopada 1944 roku Albania ogłoszona została republiką ludową, władzę przejęła komunistyczna Albańska Partia Pracy kierowana przez Hodżę. Rola ZSRR w wyzwoleniu kraju była znikoma, dzięki temu Albania stała się jedynym krajem którego niezależność po II wojnie światowej nie była zagrożona przez żadne z mocarstw. Dzięki sprzeciwowi rządu albańskiego nie powiodły się plany Tito stworzenia Wielkiej Jugosławii (z Albanią i Bułgarią jako kolejnymi członami federacji).

Okres powojenny

Enver Hodża, przywódca Albanii w latach 1944-1985

Uprzednio koalicyjny rząd zdominowany przez partię komunistyczną przeorganizował się w sierpniu 1945 roku w Front Wyzwolenia Narodowego. Wybory w Albanii odbyły się 2 grudnia i jak poinformował rząd 93% obywateli głosowało na przedstawicieli FWN. W 1946 roku powstała Ludowa Republika Albanii. W tym samym roku doszło do incydentu w cieśninie Korfu wywołanego uszkodzeniem brytyjskich okrętów na postawionych przez Albanię minach. Po wojnie kraj był członkiem ONZ, Układu Warszawskiego i RWPG. Gdy w 1948 doszło do rozłamu w bloku wschodnim, opowiedział się za Związkiem Radzieckim. Rząd Hodży podjął się szeregu reform w socjalistycznym stylu, w sierpniu 1945 roku przeprowadzono konfiskatę gospodarstw rolnych i połączenie ich w spółdzielnie produkcyjne (kooperatywy), co miało pozwolić na osiągnięcie samowystarczalności żywnościowej. Ziemie właścicieli ziemskich i panów feudalnych (bej) do których należało 52% wszystkich gruntów rozdystrybuowano między chłopów, po wejściu ustawy procent ziemi należących do ziemian wynosił 16%. Rząd Hodży wielką wagę przykładał do elektryfikacji i industrializacji. Analfabetyzm który w 1939 roku na obszarach wiejskich wynosił 90-95% spadł w 1950 roku do 30% a w 1985 roku był już równy krajom Zachodu.

Od śmierci Stalina narastał konflikt między Albańską Partia Pracy a KPZR. Spór przybrał na sile po referacie Chruszczowa w 1956 roku. Albania na skutek pogorszenia relacji z blokiem wschodnim skłaniała się ku współpracy z Chinami które znacznie zwiększył pomoc gospodarczą dla Albanii. Członków rządzącej partii którzy opowiedzieli się za dalszym członkostwem w bloku wschodnim wydalono z partii lub osadzono w więzieniach. Wycofanie się Albanii z prac bloku wschodniego poskutkowało tym że ZSRR przestał udzielać Albanii wsparcia gospodarczego. W odwecie w ciągu kilkudziesięciu godzin ZSRR został zmuszony przez armię Albanii do ewakuowania się z bazy morskiej w porcie Wlora, a Albania przejęła kilka radzieckich okrętów podwodnych oraz sprzęt i amunicję. W 1967 władze zakazały wszelkich praktyk religijnych. W 1968 Albania skrytykowała interwencję Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. W latach 70. Albania dążyła do autarkii, nie przyniosło to jednak powodzenia. W 1976 nazwę kraju zmieniono na Ludową Socjalistyczną Republikę Albanii. Pod koniec lat 70. Albania po śmierci Mao Zedonga, zerwała z Chinami Deng Xiaopinga, co sprawiło, iż pogrążyła się w zupełnej izolacji międzynarodowej.

W 1985 roku zmarł Enver Hodża a władzę w Albanii przejął Ramiz Alia, uznawany za członka liberalnej frakcji wewnątrz Partii Pracy. Dwa lata później w kraju rozpoczął się kryzys gospodarczy, pogarszał się albański bilans handlowy, pojawiły się trudności z zaopatrzeniem w podstawowe produkty. Albania była – według oceny Amnesty International – jednym z najbardziej represyjnych względem społeczeństwa państw świata. W tym samym okresie władze albańskie rozpoczęli liberalizację ustrojową. W 1987 poprawiły się stosunki Albanii z RFN oraz z Grecją, w 1988 – z Włochami. W 1989 albańska prasa relacjonowała przemiany w Europie Środkowo-Wschodniej. W 1991 u władzy w wyniku pierwszych w historii demokratycznych wyborów pozostali tam początkowo komuniści którzy zdobyli 67% głosów. Jednocześnie nowy rząd komunistów rozpoczął szereg zmian wolnorynkowych i liberalizujących system - majątek należący do państwowych gospodarstw rolnych został rozdzielony między chłopów.. 29 kwietnia 1991 parlament albański zmienił nazwę kraju na Republika Albańska, pierwszym prezydentem ogłosił Alię, jak również zmienił konstytucję Albanii, wprowadzając podział władzy i poszerzając zakres swobód obywatelskich. 30 września 1991 przegłosowano ustawę, na mocy której z więzień zwolnieni zostali więźniowie polityczni, z wyjątkiem tych którzy dopuścili się aktów terroru z ofiarami śmiertelnymi.

Współczesna Albania

W 1992 roku komuniści utracili władzę na skutek wyborczego sukcesu Demokratycznej Partii Albanii. W 1994 roku doszło do ataku na Peshkopii dokonanego przez greckich separatystów skupionych we Froncie Wyzwolenia Północnego Epiru. Wybory parlamentarne z maja 1996 zmarginalizowały postkomunistyczną Socjalistyczną Partii Albanii, gdyż zwycięstwo odniosła Partia Demokratyczna, która w parlamencie uzyskała 122 mandaty na 140 miejsc. Opozycja jak i międzynarodowi obserwatorzy ogłosili jednak liczne nieprawidłowości podczas wyborów. W wyniku krachu ekonomicznego z 1997 roku, będącej jego skutkiem antyrządowej rebelii, która pochłonęła ponad tysiąc ofiar śmiertelnych, do władzy w wyniku przedterminowych wyborów doszła postkomunistyczna opozycja. Znaczenie Albanii na arenie międzynarodowej wzrosło, gdy kraj ten służył jako jedna z najważniejszych baz operacyjnych NATO podczas operacji w Kosowie w 1999. Po ośmiu latach sprawowania władzy Socjalistyczna Partia Albanii utraciła władzę, a w 2005 roku po wyborach parlamentarnych władzę przejęła koalicja partii opozycyjnych, na czele z Partią Demokratyczną. W wyborach parlamentarnych w 2013 roku zwyciężył Sojusz na rzecz Europejskiej Albanii, z Socjalistyczną Partią Albanii na czele. 1 kwietnia 2009 Albania dołączyła do państw członkowskich NATO. Jest kandydatem do Unii Europejskiej, do której akcesję popiera 96% jej obywateli.

Demografia

Demografia Albanii

Liczba mieszkańców Albanii zmalała po 1998 roku o ponad ćwierć miliona wskutek emigracji do Włoch i Grecji. Przyrost naturalny, niegdyś najwyższy w Europie (w latach 1960–1985 w granicach 2,5–3%), stopniał do 0,8% w 2003 roku. Mieszkańcy Albanii mają wysoki oczekiwany wiek życia – 77,43 lat, przy tym są stosunkowo młodym społeczeństwem ze średnią wieku 28,9 lat. Poza granicami kraju żyje blisko 2 mln Albańczyków, z czego 1,3 mln w Kosowie, ponad 200 tys. w Grecji i przeszło 170 tys. we Włoszech.

W rzeczywistości od 1989 roku nie przeprowadzono w Albanii spisu powszechnego, w którym obywatele mogliby swobodnie deklarować swą narodowość. Wśród mniejszości zamieszkujących Albanię należy wymienić Greków, zrzeszonych od 1991 roku w organizacji Omonia, zamieszkujących głównie południową części kraju, Macedończyków zrzeszonych w 4 towarzystwach: MIR, Gora, Med i Prespa, reprezentowanych przez partię polityczną (Macedońska Partia na rzecz Integracji Europejskiej Albanii). Macedończycy zamieszkują południową i wschodnią Albanię, regiony Mala Prespa i Golo Brdo oraz duże miasta Elbasan i Tirana. Ponadto Albanię zamieszkuje pewna liczba Wołochów, Romów i Czarnogórców.

W 2012 roku Albania liczyła 3 227 000 mieszkańców, w skład wchodzili:

• Albańczycy – 79,9%
• Arumuni – 9,5%
• Grecy – 3,2%
• Romowie – 2,7%
• Serbowie – 1,2%
• Macedończycy – 1,1%
• Gorani – 0,4%
• Czarnogórcy – 0,34%
• Europejczycy – 0,22%
• pozostali – 1,44%

Średnia gęstość zaludnienia to 131 osób/km², ale w okolicach Tirany przeszło 3 razy większa, podobnie na wybrzeżu koło Durrës. Obszary górskie na wschodzie są bardzo słabo zaludnione. Współczynnik urbanizacji jest dość niski – 45%. Do największych miast Albanii (według liczby ludności w 2007) zalicza się: stolica Tirana – 386,03 tys.; Durrës – 126,25 tys.; Elbasan – 103,60 tys.; Wlora – 91,71 tys. i Szkodra – 89,44 tys.

Albania dzieli się etnicznie na dwie części: północ zamieszkują Gegowie, a południe Toskowie, posługujący się odmiennymi dialektami. Granica między obiema grupami etnicznymi przebiega w pobliżu Tirany, a literacki język albański oparty jest na dialekcie południowym.

(2007)
Liczba ludności	3 600 523
Ludność według wieku
0 – 14 lat	24,1% (mężczyzn 454 622, kobiet 413 698)
15 – 64 lat	66,6% (mężczyzn 1 228 497, kobiet 1 170 489)
ponad 64 lata	9,3% (mężczyzn 154 352, kobiet 178 865)
Wiek (mediana)
W całej populacji	29,2 lat
Mężczyzn	28,6 lat
Kobiet	29,8 lat
Przyrost naturalny	9,83‰
Współczynnik urodzeń	15,16 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	5,33 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-4,54 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,1 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,1 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,86 mężczyzn/kobiet
w całej populacji	1,04 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	20,02 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	20,46 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	19,54 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	77,6 lat
Mężczyzn	74,95 lat
Kobiet	80,53 lat
Rozrodczość	2,03 urodzin/kobietę

• Języki: albański (oficjalny), grecki, arumuński, romski, języki słowiańskie.
• Liczba osób przypadających na 1 lekarza: 552.
• Liczba osób przypadających na łóżko szpitalne: 333.
• Na 1000 osób: 308 telefonów; 48 użytkowników Internetu^{[potrzebne źródło]}.

Religia

• islam – 62,4%
• chrześcijaństwo – 30,5%
  • prawosławie – 17%
  • katolicyzm – 13,1%
  • protestantyzm i niezależne kościoły – 0,7%
  • Świadkowie Jehowy – 0,16%
• brak religii – 7%
• bahaizm – 0,14%
• judaizm – 0,01%

Źródło: „Operation World“, 2010.

Albańska kuchnia

Tradycyjny prosty posiłek

Kuchnia Albanii swymi walorami przypomina kuchnie z innych krajów bałkańskich, wzbogacone przez wpływy tureckie.

Jedną z najpopularniejszych potraw jest qofte, przyrządzane z mięsa siekanego lub mielonego, przypominające ćevapčići. Innymi potrawami chętnie jadanymi przez Albańczyków są:

• mięso pieczone (mish i përzier),
• ziemniaki (patate) z jarzynami (najczęściej są to pomidory i cebula) z dodatkiem oliwy z oliwek.
• różne gatunki sera (djathë) – do najbardziej popularnych należą djathë i bardhe podobny do greckiego sera feta i kaçkaval – twardy ser żółty.
• oriz më tamel – czyli pudding ryżowy na owczym mleku,
• jogurt (kos).

Narodowym albańskim trunkiem jest rakija, którą wyrabia się najczęściej z winogron oraz z innych owoców. Popularne w Albanii jest także picie młodego wina (jest ono podawane do prawie każdego posiłku).

Ciekawostki

• nie funkcjonują oficjalne rozkłady jazdy w komunikacji zbiorowej;
• wielu mieszkańców podaje ceny w kwotach sprzed denominacji 1:10, która miała miejsce w latach 60. XX wieku.

Zobacz też

• ustrój polityczny Albanii,
• władcy Albanii,
• Albania Wenecka,
• Lista albańskich filmów,
• Ambasada Albanii w Polsce.

Bibliografia

• Czekalski Tadeusz: Albania w latach 1920-1924. Katowice. Wydawnictwo Śląska Agencja Prasowa, 1998.
• Czekalski Tadeusz: Albania. Warszawa. Wydawnictwo Trio, 2003.
• Dziak Waldemar Janusz: Albania między Belgradem, Moskwą i Pekinem. Warszawa. Wydawnictwo ISP PAN, 1991.
• Elsie Robert: Zarys historii literatury albańskiej. Toruń. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2004.
• Grzegorzewski Jan: Albania i Albańczycy. Lwów. Druk. Wł. Łozińskiego, 1914.
• Koseski Adam: Albania. Warszawa. Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1988.
• Kozerska Beata, Radosława Olewicz, Robert Sendek: Bałkany. Kraków. Wydawnictwo Bezdroża, 2007.
• Lubonja Fatos: Albania – wolność zagrożona: przekład z jęz. alb., opracowanie i wybór z udziałem autora Dorota Horodyska. Sejny. Wydawnictwo Pogranicze, 2005.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona dla turystów w Albanii
• Mapa fizyczna Albanii
• Albańczycy przez sztukę
• Miejsca, które należy odwiedzić w Albanii
• Albania – informacje statystyczne o kraju w dziale Dossier serwisu Panorama Kultur