Katolicyzm

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Katolicyzm
Katolicyzm
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
Mapa „Odsetek katolików według kraju”
Mapa

Katolicyzm – najliczniejsze z wyznań chrześcijańskich, obok prawosławia i protestantyzmu. Też ogół zasad wiary i życia religijnego, do których odwołuje się Kościół łaciński wraz z Kościołami wschodnimi, pozostającymi z nim w pełnej jedności.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Słowo „katolicyzm” pochodzi od greckiego określenia Καθολικός oznaczającego uniwersalność lub powszechność. We współczesnym rozumieniu oznacza on zachodnią gałąź chrześcijaństwa odwołującą się do tradycji apostolskiej. W szerszym rozumieniu termin „katolicki” odnosi się do innych Kościołów, na przykład prawosławnych lub anglikańskich, które posiadają znaczący udział i wkład w kształtowanie tradycji katolickiej.

Początkowo określano nim Kościół rozumiany jako „cały” lub „uniwersalny” – tak rozumiał to Ignacy Antiocheński około roku 115. Sobór konstantynopolitański I (381 rok) wprowadził to określenie do swego wyznania wiary, opisując Kościół jako „jeden, święty, katolicki (powszechny) i apostolski”. Po podziale chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie w 1054 roku Kościoły wschodnie zaczęły określać się jako „prawosławne”, zaś Kościół zachodni pozostał przy określeniu „Kościół katolicki”. Od czasu reformacji w XVI wieku coraz częściej do nazwy „katolicki” zaczęto dodawać określenie „rzymski”, lecz Kościół w oficjalnych swych dokumentach nie przestał nazywać siebie po prostu „Kościołem katolickim”. W ujęciu religioznawczym pojęcie „katolicyzm” odnosi się do licznych wspólnot chrześcijańskich wyznających tę samą doktrynę zaś „Kościół katolicki” (inaczej rzymski katolicyzm) do jednej organizacji wyznaniowej pod zwierzchnictwem papieża.

Z racji tego, że Kościół rzymskokatolicki przewyższa zdecydowanie swoją liczebnością inne Kościoły katolickie często błędnie, w obiegowej opinii utożsamiany jest on z katolicyzmem w ogóle.

Historia katolicyzmu[edytuj | edytuj kod]

Katolicyzm ukształtował się z pierwotnego chrześcijaństwa. Cezury jego podziału na katolicyzm w formie starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej stanowią daty: przełom II i III wieku – proces strukturyzacji wspólnoty chrześcijańskiej, 692 rok – zerwanie na synodzie trullańskim jedności kościołów wschodnich z rzymskim, XVI wiek – reformacja[1].

Geneza katolicyzmu[edytuj | edytuj kod]

Najwcześniej termin „kościół” użyty został w źródłach pisanych (np. listy Klemensa Rzymskiego, Ignacego Antiocheńskiego, Polikarpa ze Smyrny), pochodzących z II wieku. Wyraz ten był synonimem gminy. Na przełomie II i III wieku Ireneusz z Lyonu używał słowa „kościół” w znaczeniu ogółu chrześcijan. Aby określić poszczególne gminy chrześcijańskie, stosowano wyrazu „kościół” z przymiotnikiem odmiejscowym (np. kościół aleksandryjski)[2].

W pierwotnym chrześcijaństwie wyznawcy nazywali się klerikoi. W II wieku (według dokumentów m.in. Klemensa) chrześcijanie dzielili się na kler (kierowników gmin) i laikat (kierowanych przez kler). Z kolei kierownictwo dzieliło się na biskupów, prezbiterów i diakonów. Niejasna pozostaje kwestia, czy początkowo kierownictwo gmin prezentowało kolegium, czy jeden człowiek. Hieronim ze Strydonu uważał, że władza w gminach ewoluowała z demokratyczno-prezbiteriańskiej do monarchicznej. Za tym przemawia analogia, jaką przeprowadza się pomiędzy gminami chrześcijańskimi a żydowskimi, na których ustroju prawdopodobnie wzorowali się pierwotni chrześcijanie. Możliwe też, że struktura gminy chrześcijańskiej była podobna do organizacji hierarchii, opisanej w „Regule Zrzeszenia” z Qumran. Gminą rządziła Rada Wielkich (Starszych) na czele z nadzorcą (episcopos). Ta teoria znajduje potwierdzenie w listach Ignacego Antiocheńskiego, które wzmiankują o biskupach, kierujących gminami w Syrii i Azji Mniejszej. Z czasem władza biskupa się zwiększyła kosztem władzy rady, która zachowała swoją funkcję doradczą i zastępcza. Bezpośrednimi pomocnikami biskupa stali się natomiast diakoni. Pierwotnie za działaniami biskupa stała wola członków gminy. Kierownika wybierali wierni. Ten zwyczaj zaczął zanikać w IV wieku, a w VI wieku w niektórych krajach o wyborze decydowali królowie. Kwestie doktrynalne lub organizacyjne rozwiązywano na zjazdach kierowników prowincji. Najwyższą rangę miały postanowienia w sprawach Kościoła, przyjęte na soborach powszechnych[3].

W II wieku dążenie do zachowania tradycji apostolskiej przyczyniło się do rozpoczęcia hierarchizacji i strukturyzacji organizacji kościelnej, która miała strzec wiary, dogmatów i kanonów ksiąg świętych. To oraz stopniowe wchłanianie elementów synkretyzmu hellenistycznego, którego wpływ nasilił się w II wieku, doprowadziło do ukształtowania się katolicyzmu w jego starożytnej formie[4].

Katolicyzm starożytny[edytuj | edytuj kod]

W II wieku chrześcijaństwo stanęło przed wyborem: izolacja (petryniści) albo otwarcie na nowe nurty (pauliniści). Do obrania drogi dalszego rozwoju przyczynili się apologeci aleksandryjscy – Pantenus z Sycylii, Klemens Aleksandryjski i Orygenes) – którzy podjęli próby włączenia do religii chrześcijańskiej dotychczasowego dorobku kultury antycznej[5]. Pełny obraz katolicyzmu wykreował w V wieku Augustyn z Hippony, a na jego tezie, że nie ma zbawienia poza kościołem, rzymski kościół zbudował swoją pozycję. Ponadto w swoich pismach Augustyn rozważał religijność prymitywną, mistyczną i legalną oraz przywiązywał wagę do do rytów i ceremonii religijnych[6].

Z chrześcijańskim prymatem Rzymu nie zgadzało się wielu biskupów Wschodu, a także cesarz wschodniorzymski, którzy na soborze trullańskim w 692 roku uznali papieża za przeklętego heretyka[potrzebne źródło]. Na tym tle zarysował się konflikt pomiędzy Kościołem wschodnim i zachodnim, który z biegiem czasu doprowadził do schizmy.

Zasady doktryny, kultu i prawa katolickiego kształtowała się na przestrzeni I-VIII wieków podczas soborów powszechnych i synodów. Oprócz nicejskiego I i konstantynopolitańskiego I zaliczają się do nich:

Kształtowaniu się katolicyzmu towarzyszyły herezje i rozłamy (schizmy). Ortodoksja kościelna kształtowała się w polemice z licznymi ruchami religijnymi.

Katolicyzm średniowieczny[edytuj | edytuj kod]

Niesubordynacja Galii[edytuj | edytuj kod]

Decyzje soborów oraz dzieła teologów frankońskich z okresu VIII oraz IX wieku wskazują na pewną niezależność od Rzymu katolików w Galii oraz Hiszpanii we wczesnym średniowieczu. Rzym oficjalnie i ostatecznie potępił ikonoklazm oraz zaakceptował kult obrazów w pierwszej połowie VIII wieku, podczas gdy 100 lat później zgromadzenie biskupów galijskich jednomyślnie potępiło kult obrazów na synodzie w Paryżu w 824 n.e. Także św. Agobard oraz arcybiskup Turynu, Klaudiusz, obaj piszący w IX wieku, otwarcie wyśmiewali i sprzeciwiali się kultowi obrazów w swoich dziełach. Co więcej, Klaudiusz, promowany przez Ludwika Pobożnego, podważał sens modlitwy za zmarłych, zbawienie z uczynków, nieomylność papieża i Kościoła, odpuszczenie grzechów dzięki pielgrzymkom do Rzymu i wiele innych przekonań wyznawanych ówcześnie w Rzymie, przez co nazywany jest czasami pierwszym protestanckim reformatorem. Fakt, iż Agobard został uznany za świętego Lyonu, zaś Klaudiusz pozostał metropolitą Turynu aż do śmierci, świadczy o dużej autonomii kościoła galijskiego za panowania Karolingów.

Schizmy i herezje[edytuj | edytuj kod]

Schizma wschodnia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Wielka schizma wschodnia.

W VII i VIII w. Kościół wschodni i zachodni utrzymywały między sobą kontakty. Wsparciu papieża przypisuje się m.in. sukces w zwalczaniu monoteletyzmu i ikonoklastów na wschodzie. Później jednak w Bizancjum istniała tendencja do uznawania prymatu Rzymu za czysto honorowy, albo nawet do jego negowania. W IX. wieku doszło do zerwania kontaktów między kościołami w wyniku tzw. schizmy Focjusza. Anatemy ogłoszone w 1054 roku przez legata papieskiego i patriarchę Michała Cerulariusza zapoczątkowały ostateczny rozłam w chrześcijaństwie – tzw. wielką schizmę wschodnią. Rozłam ten został przypieczętowany przez podbój Konstantynopola przez Krzyżowców w 1204 roku. Od tej pory określenie Kościół katolicki używane przez oba Kościoły: rzymski i grecki, który jako spadkobierca Bizancjum również go używa.

Herezje nowożytne[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Reformacja.

XVI wiek był dla katolicyzmu niezwykle bolesny. W całej Europie wybuchła reformacja, czyli ruch mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był on reakcją na negatywne zjawiska, które miały miejsce w Kościele katolickim – w hierarchii kościelnej i w papiestwie. W wyniku reformacji wyłoniły się nowe odłamy chrześcijaństwa:

  • luteranizm1517, jego twórcą był Marcin Luter, zaś podstawą Pismo Święte (dozwolona własna interpretacja), dwa sakramenty (komunia, chrzest), głośne czytanie Biblii, śpiewanie psalmów, Kościół instytucją tanią, liturgia w języku narodowym, komunia pod dwiema postaciami (chleb i wino). Zanegował sakrament spowiedzi oraz płatne odpusty (co przysporzyło mu wielu potężnych przeciwników w postaci np. Inkwizycji). Zniósł również celibat, który w Kościele Katolickim został bardzo wypaczony (większość[potrzebne źródło] księży prowadziła dość rozpustne życie i posiadała wielu nieślubnych potomków).
  • anglikanizm – 1534, na jego powstanie miał wpływ Henryk VIII, który wypowiedział posłuszeństwo papieżowi z powodu nieotrzymania papieskiej zgody na rozwód. Henryk VIII rozwiązał zakony i znacjonalizował dobra kościelne. Głębsze zmiany w duchu reformacji odbyły się po jego śmierci.
  • kalwinizm1536, jego twórcą był Jan Kalwin, u jego podstaw leżało przekonanie, że Bóg jednych obdarza łaską konieczną do zbawienia, drugich nie (teoria predestynacji). Proste, cnotliwe życie, powodzenie w życiu doczesnym, powaga, rezygnacja z przyjemności oddalających od Boga miały zapewnić zbawienie. Gmina kalwińska miała charakter demokratyczny (seniorzy, pastorzy).

Powstanie wspólnot starokatolickich[edytuj | edytuj kod]

Sobór Watykański I
 Osobny artykuł: Starokatolicyzm.

W 1870 roku w łonie Kościoła katolickiego powstał opór wobec postanowień I soboru watykańskiego. Sobór uchwalił konstytucję Pastor aeternus, która zawiera wypowiedź doktrynalną: „Romani Pontificis definitiones esse ex sese irreformabiles, non autem ex consensu Ecclesiae” (Orzeczenia Papieża Rzymskiego są same z siebie niewzruszalne, a nie wynika to ze zgody Wspólnoty Kościelnej). To zdanie oraz dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności kształtuje dziś w znacznej mierze stosunki w Kościele katolickim, nie wszyscy zgodzili się na te postanowienia. Protest rozpoczęli teologowie Uniwersytetu w Bonn, pod przywództwem Johanna Döllingera, poparli ich również wybitni teologowie Uniwersytetów we Wrocławiu, czy Pradze. Starokatolicy, czy też jak ich się nazywa chrześcijańscy katolicy, nawiązali kontakt z niezależnym od papiestwa Kościołem Utrechtu, przejęli od niego sukcesję apostolską i stworzyli własną organizacje kościelną o ustroju episkopalno-synodialnym. Zniesiono spowiedź indywidualną, posty, celibat księży i łacinę w liturgii. W 1899 r. doszło do założenia zrzeszającej kościoły starokatolickie z całego świata Unii Utrechckiej. Istnieją też wspólnoty chrześcijańsko-katolickie (starokatolickie), które nie należą do Unii Utrechckiej m.in. wspólnoty zjednoczone w Ekumenicznej Wspólnocie Katolickiej.

Rozwój myśli polskokatolickiej[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Polskokatolicyzm.

Polskokatolicyzm narodził się w wyniku sporów w Kościele katolickim wśród Polonii amerykańskiej w XIX wieku. Przyczyną były konflikty z księżmi pochodzenia irlandzkiego i niemieckiego, którzy nie rozumieli zwyczajów i problemów polskich emigrantów. Początkowo opór katolików pochodzenia polskiego miał charakter żywiołowy w latach 1897-1904 formalnie powstały trzy główne ośrodki[potrzebne źródło]:

Rozwój mariawityzmu[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Mariawityzm.

Po dziesięciu latach działalności tajne zgromadzenie księży mariawitów podjęło próby jego zalegalizowania. Napotkało ono jednak opór polskiej hierarchii kościelnej i mimo starań w samym Watykanie doszło do jego rozwiązania. Członkowie zgromadzenia postanowili jednak kontynuować swoje dzieło i w 1906 odłączyli się od Kościoła katolickiego – ich przywódcy zostali wkrótce ekskomunikowani przez papieża. Powstanie mariawityzmu było na rękę zaborcy. Wprawdzie nie udało się mu pozyskać mariawityzmu dla swoich celów, ale przez sam fakt swego istnienia osłabiał on Kościół katolicki, i czynił z ruchu szczególnego rodzaju, bo nieświadomego, sojusznika. W tym samym roku na mariawityzm przeszło ok. 60-100 tys. wiernych. Nowy kościół przystąpił wkrótce do Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich. 5 października 1909 sakrę biskupią przyjął w Utrechcie dotychczasowy przełożony zgromadzenia ks. Jan Maria Michał Kowalski. W październiku następnego roku władze rosyjskie zatwierdziły biskupa Jana M.M. Kowalskiego „administratorem wszystkich mariawickich parafii”. Po śmierci założycielki ruchu w 1921 roku przeprowadził on szereg reform, które wywołały kontrowersje w samym ruchu, m.in. wprowadził małżeństwa duchownych z siostrami zakonnymi czy kapłaństwo kobiet. Doprowadziło to do rozpadu mariawityzmu na dwa odłamy: Kościół Starokatolicki Mariawitów, który powrócił do tradycji wczesnomariawickiej, oraz Kościół Katolicki Mariawitów, który kontynuował nurt reformatorski arcybiskupa Michała.

Doktryna katolicka[edytuj | edytuj kod]

Główne prawdy wiary[edytuj | edytuj kod]

Katolicyzm głosi następujące zasady:

  • Bóg jest jeden w trzech Osobach (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch ŚwiętyTrójca Święta),
  • Bóg jest sprawiedliwym sędzią, który karze za każde popełnione zło i analogicznie, za każde dobro wynagradza,
  • Bóg jako Stwórca i Pan świata objawił się ludziom, a Syn Boży stał się człowiekiem w osobie Jezusa Chrystusa, który jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, jedynym zbawcą ludzi, który żył na Ziemi, umarł za ich grzechy i zmartwychwstał,
  • ludzi stworzył Bóg z miłości, ale zerwawszy więź z Bogiem żyją oni z dala od Niego podlegając śmierci,
  • wszyscy ludzie są wezwani do wiary, nadziei i miłości, życia duchowego oraz pełnienia woli Bożej, wyrażonej w przykazaniach, a zwłaszcza w przykazaniu miłości Boga i bliźniego, które są podstawą i streszczeniem Dekalogu,
  • celem człowieka jest wieczne życie z Bogiem i zmartwychwstanie przy powrocie Chrystusa na ziemię (paruzja), tych zaś którzy odrzucą zbawienie czeka wieczne potępienie.
  • człowiek zbawia się tylko przez łaskę Bożą, która jest mu do tego koniecznie potrzebna.
  • dusza ludzka jest nieśmiertelna.

Społeczność chrześcijan tworzy Kościół, do którego wstępuje się przez chrzest i który żyje Eucharystią.

Katolicyzm przyjmuje nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary oraz apostolski symbol wiary (credo).

Sakramenty[edytuj | edytuj kod]

Głównym zadaniem Kościoła katolickiego (całej wspólnoty wierzących) jest głoszenie Chrystusa światu i udzielanie sakramentów, widzialnych znaków niewidzialnej łaski Bożej, czerpiących swą moc z Chrystusa. Jest ich siedem, ułożonych w trzech grupach, na podobieństwo, jakie istnieje między etapami życia naturalnego a etapami życia duchowego[7]:

  • Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego:
  1. chrzest,
  2. bierzmowanie,
  3. Eucharystia,
  • Sakramenty uzdrowienia:
  1. sakrament pokuty i pojednania,
  2. namaszczenie chorych,
  • Sakramenty w służbie komunii:
  1. sakrament święceń,
  2. sakrament małżeństwa.

Źródła wiary katolickiej[edytuj | edytuj kod]

Jest jedno źródło wiary[8]: Pismo Święte wraz z tradycją.

Pismo Święte stanowi podstawową Księgę dla wierzących. Na kanwie zawartych w nim prawd Kościół budował doktrynę, szukając w nim odpowiedzi na pojawiające się w ciągu wieków pytania. Zgodnie ze słowami Chrystusa: „każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare” (Mt 13,52). Tradycja to przekaz ustny, który zawsze towarzyszył Pismu Świętemu. Święty Jan Ewangelista zaznacza: „I wiele innych znaków, których nie zapisano w tej księdze uczynił Jezus wobec uczniów. Te zaś zapisano, abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego” (J 20,30n), podobnie pisze on w swoim liście: „Wiele mógłbym wam napisać, ale nie chciałem użyć karty i atramentu)” (2J 12). Z Tradycji znamy rodziców NMP: Joachima i Annę. Niekiedy przekaz ustny wchodził do doktryny stając się jej częścią (np. dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP).

Bóg i osoba Chrystusa[edytuj | edytuj kod]

W tej sprawie treść wiary głównych wyznań chrześcijańskich jest zasadniczo jednolita; między katolicyzmem i prawosławiem istnieje rozbieżność w kwestii pochodzenia Ducha Świętego (problem Filioque); natomiast oba wyznania przeciwstawiają się poglądom części protestantów akcentujących raczej człowieczeństwo niż boskość Jezusa i przyznają szczególne miejsce Marii, uznanej za Matkę Bożą (tytuł Bogarodzicy) i Matkę ludzi, wierząc w jej dziewictwo (przez całe życie) i wniebowzięcie (katolicyzm także w Niepokalane Poczęcie).

Bóg jest jeden w trzech Osobach. W Bogu jest jedność natury i istoty, natomiast troistość poszczególnych Osób: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wcielony Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem – oznacza to, że jest w nim cała pełnia Bóstwa i człowieczeństwa. Duch Święty jako trzecia Osoba Boska pochodzi od Ojca i Syna, przez jedno tchnienie.

Egzystencja człowieka[edytuj | edytuj kod]

Kościół katolicki naucza, że ludzie obciążeni są grzechem pierworodnym (z wyjątkiem Marii Panny), są skłonni do złego mimo znajomości dobra i ulegają pokusom Szatana. Do zbawienia potrzebują łaski, na którą są zobowiązani odpowiedzieć przez wiarę, którą potwierdzają czyny (owoce wiary); poznanie istnienia Boga i moralnego prawa naturalnego są, mimo ludzkiej grzeszności, dostępne rozumowi ludzkiemu nawet bez znajomości Objawienia; oznacza to, że ludzie są odpowiedzialni za swoje czyny; każda osoba ludzka kochana jest przez Boga i powołana do zbawienia, lecz przez grzech oddala się od Niego. Wszystkich ludzi czeka na końcu świata Sąd Ostateczny, na którym zostaną osądzeni wszyscy ludzie i trafią z duszą bądź do życia wiecznego w niebie, bądź na potępienie w piekle.

Ludzie, którzy trafili do nieba mogą dalej kontaktować się z żyjącymi przez tzw. świętych obcowanie. Są oni w stanie np. usłyszeć ludzkie modlitwy, a następnie przedstawić je Chrystusowi jako jedynemu pośrednikowi między Bogiem a człowiekiem. Bierze się stąd kult świętych, czyli otaczanie niektórych zmarłych ludzi szczególną czcią i szacunkiem jako pośredników. Najbardziej rozwinięte obrzędy poświęcone są Maryi, matce Jezusa, która z duszą i ciałem została wzięta do Nieba (Wniebowzięcie NMP). Kościół utrzymuje listę świętych (kanonizowanych), otaczanych czcią na całym świecie oraz błogosławionych (beatyfikowanych) mających kult lokalny. Warto dodać, że liczba zbawionych nie ogranicza się tylko do oficjalnie kanonizowanych. Każdemu zbawionemu przysługuje miano świętego, kanonizowani są jedynie ci, co do których istnieje pewność, że są zbawieni. Ogłoszenie kogoś świętym (zwane 'wyniesieniem na ołtarze') poprzedza proces beatyfikacyjny i ogłoszenie go błogosławionym, a następnie proces kanonizacyjny, w czasie którego przedstawiane są argumenty za i przeciw beatyfikowaniu lub kanonizowaniu danej osoby. Jedną z okoliczności uniemożliwiających beatyfikację jest fakt otaczania danej osoby czcią jeszcze za życia. Kult świętych występuje także w prawosławiu, natomiast odrzuca go większość Kościołów protestanckich.

Kościół[edytuj | edytuj kod]

Kościół katolicki utrzymuje, iż jako Kościół Chrystusowy zachowuje i głosi pełną prawdę chrześcijańską, z czego wynika, że przynależność do niego jest właściwą drogą do Boga.

Kościół jest zasadniczo rzeczywistością duchową, obejmującą nie tylko ludzi na ziemi (Kościół pielgrzymujący), lecz i zbawionych (Kościół triumfujący) oraz tych, którzy odeszli i przebywają w czyśćcu (Kościół oczyszczający). Na ziemi ma jednak charakter widzialnej i zorganizowanej wspólnoty wierzących, świętej jako Ciało Chrystusa, ale złożonej z grzeszników. Do Kościoła katolickiego należą wszyscy ochrzczeni i przyjmujący jego wiarę; wszystkich wiernych dotyczą też zadania Kościoła jakie zawarte są w Piśmie Świętym, gdyż istnieje powszechna odpowiedzialność za Kościół, dlatego błędne jest utożsamianie Kościoła z jego hierarchią.

Moralność[edytuj | edytuj kod]

Wiara katolicka głosi, że Bóg stawia ludziom wymagania, wskazując im drogę do świętości. Podstawą moralności jest osoba Jezusa Chrystusa. Moralność chrześcijańska nie jest moralnością kazuistyczną (rób to, nie rób tego), ale polega na wzroście w cnotach, nadprzyrodzonych (dzięki łasce, od chwili chrztu) i ludzkich.

Katolicyzm podpowiada swoim wyznawcom kierowanie się cnotami, które mogą doprowadzić wierzących do zbawienia. Pomocy doszukać się można w ośmiu błogosławieństwach czy codziennym czytaniu Słowa Bożego.

Cnoty Boskie
Wiara. Nadzieja. Miłość.
Cnoty Główne
Roztropność. Sprawiedliwość. Wstrzemięźliwość. Męstwo.

Liturgia[edytuj | edytuj kod]

Jedną z podstawowych płaszczyzn życia Kościoła jest liturgia. Podstawowymi, publicznymi czynnościami liturgicznymi w Kościele łacińskim są:

  1. Liturgia godzin;
  2. Ofiara Mszy Świętej.

Istnieje kilka głównych skodyfikowanych liturgii oraz wiele odmian regionalnych, wynikających z tradycji lokalnych. Mnogość ta w dużym stopniu odpowiada strukturze Kościoła zawierającego liczne Kościoły lokalne wraz z ich tradycjami liturgicznymi.

Wyznawcy[edytuj | edytuj kod]

Według Rocznika Papieskiego w 2011 roku na świecie katolicyzm wyznawało nieco ponad 1,2 mld ludzi[9]. Liczba ta plasuje katolicyzm jako wyznanie na pierwszym miejscu – przed sunnickim odłamem islamu, a drugim – po islamie jako całej religii wliczając wszystkie jej odłamy.

Spośród wiernych świeckich Kościoła katolickiego, niektórzy pełnią specjalne posługi w Kościele: akolici oraz lektorzy. Oprócz tego istnieje odrębne powołanie zakonne do życia wyłączonego z biegu codzienności, gdzie swój czas oddaje się wyłącznie do dyspozycji chwały Bożej. W Kościele katolickim najwyższa władza należy do papieża. Lokalnie władza nad diecezją spoczywa na biskupie diecezjalnym, następnie metropolitach i krajowym kolegium biskupów – episkopacie.

Systematyka Kościołów katolickich[edytuj | edytuj kod]

Wspólnoty z różnych przyczyn i pozycji doktrynalnych nie będące obecnie w pełnej komunii z Kościołem Katolickim (nawet jeśli niektóre z nich prowadzą dialog ze Stolicą Apostolską jak Bractwo św. Piusa X[11]), mimo to przyznające się do katolickiej tożsamości i praktykujące liturgię katolicką:

Ważniejsze święta[edytuj | edytuj kod]

Oprócz wyżej wymienionych uroczystości istnieją liczne święta ku czci Maryi Panny, świętych i męczenników. Niektóre wspólnoty zakonne posiadają odrębne wspomnienia liturgiczne i uroczystości.

Przypisy

  1. J. Keller, Katolicyzm, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 628.
  2. J. Keller, Katolicyzm, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 629.
  3. J. Keller, Katolicyzm, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 629–630.
  4. J. Keller, Katolicyzm, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 630–631.
  5. J. Keller, Katolicyzm, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 631.
  6. J. Keller, Katolicyzm, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 632.
  7. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1210-1666.
  8. St.C. Napiórkowski w „Jak uprawiać teologię” (Wrocław 1996 s.99-100) podaje, że Sobór Trydencki w dekrecie „Sacrosancta” o Piśmie Świętym i Tradycji (1546) zajął stanowisko, iż istnieje jedno źródło „wszelkiej zbawczej prawdy i zasad postępowania”. Napiórkowski twierdzi, że do błędnego wydania dekretu z zapisem o dwóch źródłach przyczynił się Melchior Cano, który złożył pod obrady soboru swój projekt z tym zapisem. Chociaż Sobór Trydencki opowiedział się za jednym źródłem to i tak Cano opublikował niepoprawny tekst. (Melchior Cano, „De locis theologicis”, III, s. 6).
  9. http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news.php?id=47750&s=opoka#
  10. Unici.pl: Kościół Powszechny. [dostęp 2011-02-28].
  11. Komunikat Konferencji Episkopatu Polski.
  12. W Polsce przykładem jest ks. Piotr Natanek suspendowany przez kard. Stanisława Dziwisza 20 lipca 2011, któremu publicznie wypowiedział posłuszeństwo 23 lipca 2011.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Sobór watykański II – Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst łacińsko-polski, Paryż 1967.
  • W. Granat – Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie, Lublin 1972.
  • A. Zuberbier – Wierzę, Katowice 1979.
  • Katolicyzm A-Z, Poznań 1982.
  • Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1988.
  • H. de Lubac – Katolicyzm, Kraków 1988.
  • A.L. Szafrański – Kairologia. Zarys nauki o Kościele w świecie współczesnym, Lublin 1990.
  • Katechizm Kościoła Katolickiego, wyd. pol. 1994 (od 1998 z poprawkami) wersja elektroniczna.
  • New Catholic Encyclopedia, t. 15, Nowy Jork 1967 (dwa suplementy 1974 i 1978).
  • H. Denzinger, A. Schönmetzer – Enchiridion symbolorum, wyd. 36, Freiburg/B 1976.
  • Théo. L’Encyclopédie catholique por tous, wyd. 2, Paryż 1992.
  • Lexikon für Theologie und Kirche, t. 10, wyd. 2, Freiburg/B 1993.
  • Zarys dziejów religii, red. J. Keller, Warszawa 1986. ISBN 83-207-0849-4.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]