Андорра
Координаталар: 42°33′30″ с. ш. 1°33′19″ в. д. / 42.55833° с. ш. 1.55528° в. д. (G) (O) |
|||||
Девиз: «Virtvs Vnita Fortior
(Латин: Берҙәмлек көс бирә)» |
|||||
Гимн: «El Gran Carlemany» | |||||
Рәсми тел | каталан[1] | ||||
Баш ҡала | Андорра-ла-Велья | ||||
Эре ҡалалары | Андорра-ла-Велья | ||||
Идара итеү формаһы | конституцион монархия Франция һәм Урхель епископының уртаҡ протектораты | ||||
Кенәздәр | Франсуа Олланд | ||||
Территория • Барлығы • Һыу өҫтө % |
Донъялағы урыны: 178 468 км² 0,26 (121,4 га)[2] |
||||
Халыҡ • Баһалау (2010) • Тығыҙлыҡ |
91 023[3] кеше (Урыны: 194) 180 кеше/км² |
||||
КПҮИ (2011) | 0,838 [4] (бик юғары) (Урыны: 32) | ||||
Валюта | Евро (€) (EUR, код 978)[5] | ||||
Код ISO | AND | ||||
Телефон коды | +376 | ||||
Сәғәт бүлкәте | 1 |
Андорра Кенәзлеге (кат. Principat d’Andorra, исп. Principado de Andorra, франц. Principauté d'Andorre), Андо́рра — Европаның диңгеҙгә сығыу юлы булмаған кәрлә дәүләте, кенәзлек. Көнсығыш Пиренеи тау системаһында Франция һәм Испания араһында урынлашҡан. Атамаһы Ҡалып:Lang-eu һүзенән килеп сыҡҡан, «буш ятҡан ер» тигәндә аңлата.
Элек ябыҡ кенәзлек бөгөн туризмға күрә үҫешкәнгә күрә сәскә ата[6].
Милли составы буйынса халҡы (1995):
- андоррандар (каталандар) — 31 %
- испандар — 45 %
- португалдар — 11 %
- француздар — 8 %.
Рәсми тел — каталан теле.
Йөкмәткеһе
Тарихы[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
- 778 — беренсе мәртәбә телгә алына.
- 790 —Франк короле Карл Великий Андорраның бойондороҡһоҙлоғон гарантиялай.
- 805 — Андорра кенәзлеге нигеҙләнгән йыл. Андорра общинаһы кешеләре франк ғәскәрен ғәрәптәрҙең тылына үткәрә, шуның өсөн Бөйөк Карл общинаға Бөйөк азатлыҡ Хартияһын (Magna Carta) бүләк итә.
- IX век — ил биләмәһенә ғәрәптәр һөжүме.
- 1278 — Графом де Фуа и испан епископы Урхельский Андорраның ике ҡатлы суверинитеты тураһында килешеү төҙөй.
- 1479 — граф Франциск Феб де Фуа Королевство Наварра кореллегенең короле була, шулай итеп Андорраға хоҡуҡтар навар короллегенә күсә.
- 1589 — Наварра кореле Генриха IV исеме менән Франция тәхетенә күтәрелә. Суверинитет хоҡуҡтары Францияға күсә.
- 1866 — Андорра конституцияһы төҙөлә.
- 1934 — хәҙергә Андорра консититуцияһы нигеҙҙәре төҙөлә.
- 1934 — Скосырев Борис Михайлович 8 июлдә үҙен Андорра кореллеге короле итеп тәҡдим итә.
- 1976 — беренсе сәйәси фиркә — Андорра демокритик фирҡәһе төҙөлә.
- 1981 — власть закон сығарыу һәм башҡарма власҡа бүленәю
- 1993 йылға тиклем — Франция һәм епископ Урхельскийҙың ике ҡатлы протектораты аҫтында була.
- 1993 — яңы конституция ҡабул ителә; БМО ағзаһы.
- 1994 год — Андорра Евросоюз ағзаһы; Марк Форне Мольне — премьер.
- 13 июнь 1995 йыл — Рәсәй Федерацияһы менән дипломатик мөнәсәбәт булдырыла.
- 2004 — Футбол буйынса Андорра йыйылма командаһы Македония менән матчта беренсе еңеү Стадионда 114 кеше була.
- С 2004 — Евровидение йыр конкурсында Андорра ҡатнаша башлай.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
- Матвеев Г. П. Андорра, Лихтенштейн, Монако, Сан-Марино — М.: Географгиз, 1959. — 88 б. — (У карты мира). (обл.)
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
- ↑ Конституция Андорры(инг.)Описание Андорры-ла-Велья на сайте туристической системы Туры.ру. — Подробная информация о столице Андорры. Тәүге сығанаҡтан архивланған 2 февраль 2012. 12 ғинуар 2012 тикшерелгән.
- ↑ Girard P & Gomez P (2009), Lacs des Pyrénées: Andorre. Ҡалып:Fr
- ↑ World Gazetteer
- ↑ Human Development Report 2011 (инг.). United Nations Development Program (2011). Тәүге сығанаҡтан архивланған 2 февраль 2012. 6 ноябрь 2011 тикшерелгән.
- ↑ Валюта Андорры (принято в одностороннем порядке, не входит в |Еврозону)
- ↑ http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/exportar_banc_dades_csv.asp?formules=anual%7Cinici&any1=01/01/2008&any2=01/01/2008&codi_divisio=380&lang=1&codi_subtemes=59&codi_tema=10
Һылтанмалар[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
Андорра Викиһаҡлағыста? | |
Андорра Викияңылыҡтарҙа? |
- Андорра Open Directory Project (dmoz) һылтанмалар каталогында.
- Андорра — Происхождение, история, география, достопримечательности, рус.
- Информация об органах конституционного контроля Андорры
- История независимости Андорры с 1933 по 1940 года
Европа илдәре | ||
---|---|---|
Австрия · Әзербайжан* · Албания · Андорра · Беларусь · Бельгия · Болгария · Босния һәм Герцеговина · Ватикан · Бөйөк Британия · Венгрия · Германия · Греция · Грузия* · Дания · Ирландия · Исландия · Испания · Италия · Ҡаҙағстан* · Латвия · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Македония · Мальта · Молдова · Монако · Нидерландтар · Норвегия · Польша · Португалия · Рәсәй* · Румыния · Сан-Марино · Сербия · Словакия · Словения · Төркиә* · Украина · Финляндия · Франция · Хорватия · Черногория · Чехия · Швейцария · Швеция · Эстония Аланд утрауҙары · Гибралтар · Шпицберген Косово · Днестр буйы республикаһы Европала һәм Азияла* |
Был ил тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |