Israel

Aus Wikipedia
Wexln zua: Navigation, Suach
Der Artikl is im Dialekt Weanarisch gschrim worn.
מדינת ישראל Medinat Jisra'el (hebr.)

دولة إسرائيل Daulat Isrā'īl (arab.)
Israel

Flag of Israel.svg
Emblem of Israel.svg
Amtssproch Modeans Hebräisch, Arabisch
Haptstod Jerusalem[1]
Stootsform Parlamentarische Republik
Stootsobahapt President Schimon Peres
Regiarungschef Premierminista Benjamin Netanyahu
Fläch Kernland 20.991 km²/22.145 km²[2]
bsetzte Gebiete 6.831 km²
Eiwohna 8.051.200 (2013)[3][1]
Dichtn 340,6 Eiwohna pro km²
Bruttoinlandsprodukt nominal (2007)[2] 161.935 Mio. US$ (45.)
Bruttoinlandsprodukt pro Eiwohna 22.475 US$ (32.)
Human Development Index 0,932 (23.)
Währung 1 Neuer Israelischer Schekel (₪/NIS) = 100 Agorot
Grindung 14. Mai 1948 – 5. Ijjar 5708
Nationalhymne HaTikwa (boar.: „de Hoffnung“)
Nationalfeiadog 5. Ijjar (Dog vau dar Unobhängigkeid)
Zeitzone UTC +2 (Summazeit: UTC +3)
Kfz-Kennzoachn IL
Internet-TLD .il
Telefonvoawoi +972
Israel in its region (pre 1967 territory).svg

Israel (hebräisch: מדינת ישראל?/i Medinat Jisra'el, arabisch دولة إسرائيل‎, Umschrift: Daulat Isrāʾīl)‎ is a Stoot in Asien (Noha Ostn), dea aun Syrien, in Libanon, Egyptn, Jordanien, an de Palästinensischn Autonomiegebiete und im Westn aus Middlmeea grenzd. Israel is da oanzige Stoot vau da Wöd, wo de Judn de Bevökarungsmeaheid haum. Da Stoot is am 14. Mai 1948 grindt wuan und is duach a Resolution vau da Generalvasaumlung vau da UNO legitimiad. De Basis woa da UN-Teulungsplan fia Palästina.

De amerikanische Organisation Freedom House stuft es Laund ois de anzige freie Demokratie im Nohn Ostn ein.[3][4]

Nauman[VE | Weakln]

De ötaste Quöin fias Woat „Israel“ is de egyptische Merenptah-Stele (heit im Egyptischn Museum in Kairo). Se schreibt iwa an Födzug gegn a Voik Israel im Laund Kanaan und wiad aufs Joa 1211 v. Chr. datiat.

De Voiksetymologie vom Oidn Testament deit „Israel“ ois „Godstreida“ (Gen 32,29 EU). Da Jakob hod den Nauman kriagt, wiara mid an geheinisvoin Gegna grungan hod. Seine Nochkumma san „Kinda Israels“, „Israeliten“ oda kurz „Israel“ gnennt woan.

Eadkund[VE | Weakln]

Israel liegt auf da Laundbruckn zwischn Asien und Afrika am estlichn Raund vaum Middlmeea. Geographisch gheads zu Vuadaasien, geologisch owa zu Afrika, weus auf da afrikanischn Kontinentalplottn liegt. De Grenz zua Arabischn Plottn büds Jordantoi, des wos a Teu vaum Grossn Afrikanischn Grombruch is.

Laundschoft[VE | Weakln]

Israel kau ma in via Regionen eiteun: Middlmeeagebiet, Higllaundschofd im Zentrum, es Jordantoi und de Negev Wiastn.

Es Dode Mea is mid −418 m da niadrigsde Punkt vau Israel und vau da Eadn, da häxde Punkt is da Beag Meron in Galiläa mit 1208 m.

Da Negev mochd a Flächn vau rund 12.000 km² aus. Des is mea wia de Höfdn vau gaunz Israel. Geographisch gseng ghead a zua Siai-Wüstn.

Städt[VE | Weakln]

In Israel gibts 68 Städt. De Faustregl bei da Vagob vaum Stodrecht san rund 20.000 Einwohna.

De grässdn Städt san Jerusalem (773.000), Tel Aviv-Jaffa (403.700), Haifa (265.600), Rischon LeZion (228.200), Aschdod (206.400) und Be'er Scheva (194.300).

De grässte schwaapunktmässig vau Araban bewohnde Stod is Nazareth (72.200 Einwohner) gfoigd vau Umm al-Fahm (46.100). De grässde Beduinenstod is Rahat im Negev (51.700).[5]

Flora und Fauna[VE | Weakln]

Duach de Log zwischn Wüstn und Middlmeea hod Israel a recht reichhoidige Flora und Fauna. In oidn Zeidn hods in da Region sogoa Lewn und Nükrokodü gem. Unta de Großviecha gibts heit no in freia Wüdbaun in sötanan Arabischn Leopardn, in Asiatischn Esl, in Nubischn Staabock und de Arabische Oryxantilopn. In Wüdparks gibts z.B. Mesopotamische Damhiasch und Wüdschof.

Bevökarung[VE | Weakln]

2013 hods in Israel 8.002.200 Einwohna gem. Davau san rund 6.042.000 (75.3% %) Judn und 1.658.000 (20.7 %) Araba. Dazua kuman no rund 318,000 (4%) Audare.[6]

De Stootsaunghearigkeid wiad duach Gebuad oda Einbiagarung ealaungt. Duachs Hoamkeagsetz kenan olle Judn, de wos noch Israel einwaundan, de israelische Stootsbiagaschofd griang; aa a doppede Stootsbiagaschofd is meglich.

Gschicht[VE | Weakln]

De easchdn Siedlungsspuan lossn si aufd Zeid zwischn 12. und 11. Joahundat zruckvafoign. Jerusalem is noch da Iwaliefarung vaum Tanach (Bibl) uma 1000 v.Kr. ois Hauptstod vaum Kenigreich Israel duachn David grindt wuan. Nochm Dod vaum Salomon is des Kenigreich in zwaa Reiche zafoin.

Des Noadreich is 722 v. Kr. vau de Assyrer eaboad wuan; des Sidreich Juda is 587 v. Kr. im Kriag mid Babylon untagaunga. Späda is s a Teu vaum Peasareich wuan, daun vaum Reich vom Alexander im Grossn und nocha vaum Reich vau de Seleukidn.

Anno 165 v. Kr. is dena jidischn Makkabäa glungan de stootliche Unobhängigkeid wieda z dareichn. So is Irael no amoi fia rund 100 Joa frei gwen; zum letzdn Moi bis ins 20. Joahundat.

63 v. Kr. haum de Rema des Gebiet eaowad. Se haum zwa Provinzn drau gmochd: Syria im Noadn und Judäa im Sidn. Im Jidischn Kriag is Jerusalem und da Tempel 70 n. Kr. total zastead wuan.

Da letzte jidische Aufstaund geng de remische Heaschoft, da Bar-Kochba-Aufstand, is anno 135 n. Kr. niedagschlogn wuan. De Judn san iwa de gaunze Wöd vastraad wuan (Diaspora). Es Laund söwa is seitdem vau de Rema offiziö "Palästina" gnennd wuan, um de Eainnarung aun de Judn z dügn. Da Naum gähd auf de Philister zruck, de wos zum domolign Zeidpunkd goa nimma gem hod.

Beleg[VE | Weakln]

  1. Central Bureau of Statistics. Obgruafn Feb. 2009
  2. International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, Aprü 2008
  3. Verbreitung demokratischer Staaten, Bundeszentrale für politische Bildung vom 23. September 2009
  4. Naomi Bubis: Wohin driftet das Israel des neuen Jahrtausends? Israel zwischen Theokratie und Demokratie, in: Dietmar Herz, Christian Jetzlsperger, Kai Ahlborn (Hrsg.): Der israelisch-palästinensische Konflikt, Wiesbaden 2003, S. 235ff.
  5. Statistical Abstract of Israel 2010, Population and density per sg.km in Localities numbering 5,000 Residents and more. CBS. 2009, obgruafa am 5. Juli 2012.
  6. Table B/1 - Population, by Population Group. The State of Israel, Central Bureau of Statistics. Obgruafa am 5. Juli 2012.

Literadua[VE | Weakln]

  • Reiner Bernstein: Geschichte des Staates Israel. 2. Von der Gründung 1948 bis heute: Religion und Moderne, Schwalbach/Ts. 1998 (Wochenschau Verlag)

Im Netz[VE | Weakln]

 Portal:Judndum – A iwasicht zu Wikipedia-Inhoiten zum Thema Judndum

 Commons: Israel – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
Wikiatlas Wikimedia-Atlas: Israel – geografische und historische Koartn

Dossiers


31.60805555555634.818055555556Koordinaten: 32° N, 35° O